Θεσσαλία: Υστερη αρχαιότητα και Μεσαίωνας
* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Η αποτυχημένη πολιορκία της Λάρισας από τους Νορμανδούς

ΝΟΡΜΑΝΔΙΚΗ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ  ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ: Λίγο μετά το 1080, οι Νορμανδοί πέρασαν, από τις κτήσεις τους στην Ιταλία, απέναντι στο σπουδαιότερο λιμάνι της Αδριατικής,το Δυρράχιο, το οποίο κατέλαβαν νικώντας κατά κράτος τον βυζαντινό στρατό και, στη συνέχεια,κατευθυνόμενοι προς τα νοτιοανατολικά, κατέλαβαν εύκολα τα Ιωάννινα και την Άρτα. Η προέλαση των Νορμανδών σταμάτησε από ένα ξαφνικό περιστατικό: μια επανάσταση των Λομβαρδών στην Ιταλία ανάγκασε τον βασιλιά των εισβολέων Ροβέρτο Γυισκάρδο(1) να επιστρέψει με ένα τμήμα του στρατού του, το καλοκαίρι του 1082, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Στη Θεσσαλία άφησε τον γιο του Βοημούνδο με το μεγαλύτερο μέρος του αρχικού εκστρατευτικού σώματος. Στις αρχές του 1083 έπεσαν στα χέρια του Βοημούνδου τα Τρίκαλα, ενώ στη συνέχεια, παίρνοντας θάρρος από τις επιτυχίες του, ο νεαρός εισβολέας επιχείρησε το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς την πολιορκία της Λάρισας. Την ίδια εποχή ο βυζαντινός στρατός,
έχοντας επικεφαλής τον ίδιο τον αυτοκράτορα,Αλέξιο Α΄ Κομνηνό, αναχωρούσε από τη Θεσ-
σαλονίκη, όπου βρισκόταν τις προηγούμενες βδομάδες, κατευθυνόμενος προς Νότο για την
αντιμετώπιση των εισβολέων.
 Η ισχυρή νορμανδική δύναμη, που φρουρούσε τα Τέμπη,ανάγκασε τον αυτοκράτορα να κινηθεί ανατολικότερα και να περάσει διά μέσου του όρους των Κελλίων (Όσσα). Από εκεί κατευθύνθηκε στα χαμηλότερα περάσματα, είτε ανάμεσα από την Όσσα και το Μαυροβούνι (όπου και ο σημερινός δρόμος Αγιάς - Αγιοκάμπου), είτε μεταξύ Μαυροβουνίου και Πηλίου (περιοχή Σκλήθρου, Κεραμιδίου, Καναλίων). Η ακριβής διαδρομή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, λόγω των σοβαρών ελλείψεων της βασικής ιστορικής πηγής της εποχής, της Αλεξιάδας(2), που έγραψε η Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλέξιου, καθώς έχουν προταθεί τουλάχιστον τέσσερις διαφο-
ρετικές πιθανές διαδρομές του Αλέξιου (Ε. Βρανούση, Α. Αβραμέα, Ν. Νικονάνος, Δ. Αγραφιώ-
της)(3). 
Έτσι τα διάφορα τοπωνύμια της Αλεξιάδας μπορούν να ταυτοποιηθούν με περισσότερους από έναν τόπους. Στη συνέχεια ο βυζαντινός στρατός μετά από πορεία στην ανατολική όχθη της Βοιβηίδας λίμνης, κατευθύνθηκε προς τη Λάρισα. Στο μεταξύ, η φρουρά των Λαρισαίων αντιστεκόταν ακόμα με δύναμη και σθένος, έχοντας επικεφαλής της τον ανδρείο διοικητή της πόλης Λέοντα Κεφαλά.
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΙΟΥ ΚΟΜΝΗΝΟΥ:Τον Ιούλιο [πιθανότατα] του 1084 ο βυζαντινός αυτοκράτορας, έχοντας στις τάξεις του και ισχυρή δύναμη Τούρκων μισθοφόρων, παρέταξε νότια της πόλης ένα τμήμα του στρατού του υπό τη διοίκηση του στρατηγού Μελισσηνού, τον οποίο έντυσε επίτηδες με αυτοκρατορική (πορφυρή) στολή για να εξαπατήσει το Βοημούνδο,δίνοντάς του την εντολή, σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης, να υποχωρήσει αυτός και το στρατιωτικό του τμήμα χωρίς αντίσταση προς το Λυκοστόμιο (Τέμπη) και την περιοχή του Κάστρου της Ωριάς. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας, με το μεγαλύτερο τμήμα του στρατού προχώρησε δυτικότερα και κρύφτηκε πίσω από χαμηλούς λόφους. Ο Βοημούνδος, την ίδια στιγμή,βρισκόταν
σε μια νησίδα(4) του Πηνειού και αναπαυόταν.
Μόλις πληροφορήθηκε την άφιξη του βυζαντινού στρατού (του τμήματος υπό τον Μελισσηνό),
έδωσε εντολή για επίθεση, νομίζοντας ότι επρόκειτο για την κυρίως βυζαντινή δύναμη. Και,ενώ οι δυνάμεις του Μελισσηνού υποχωρούσαν,ο Αλέξιος, κρίνοντας κατάλληλη τη συγκυρία,επιτέθηκε από τα νώτα στο νορμανδικό στρατό,αιφνιδιάζοντάς τους αντιπάλους. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι Βυζαντινοί κατανίκησαν τους εισβολείς,που είχαν βρεθεί, απροσδόκητα, εν μέσω δύο πυρών.
 Οι Νορμανδοί, ταπεινωμένοι, αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία της Λάρισας και να υποχωρήσουν προς τα Τρίκαλα.
Στο επόμενο άρθρο μας, τη μεθεπόμενη Κυριακή, θα ασχοληθούμε με τους Βλάχους της
Θεσσαλίας (11ος αι.) και τη λεγόμενη επανάσταση του Μούλτου.

*Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δά-
σκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας - συγγραφέας
www.scribd.com/oikonomoukon

(1) Ο Γυισκάρδος πέθανε τελικά στην Κεφαλλονιά, από ξαφνική ασθένεια. Ο οικισμός που
βρήκε τον θάνατο ο Νορμανδός ηγέτη ονομάστηκε προς τιμήν του, Φισκάρδο.

(2) Αλεξιάς κεφάλαιο ε΄.

(3) Δες σχετικά: Δημ. Αγραφιώτης, «Σχόλια σε ένα χωρίο της Άννας Κομνηνής, Συμβολή στην Ιστορία της επαρχίας Αγιάς», Θεσσαλικό Ημερολόγιο 19, [εκδότης Κ. Σπανός] Λάρισα
1990, 65-80.

(4) Επρόκειτο για κάποιο νησάκι που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα από τη μεγάλη και τη μικρή
κοίτη του Πηνειού, κάπου στην περιοχή του Αλ-
καζάρ.

Θεσσαλία: Υστερη αρχαιότητα και μεσαίωνας
* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου


Σαρακηνοί - ανερχόμενος ισλαμισμός και καταστροφή της Δημητριάδας

ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ – ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ:Μετά τον 8ο αιώνα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία άρχισε να παρουσιάζει απώλειες στα ανατολικά σύνορά της εξαιτίας της αλματώδους διάδοσης και εξάπλωσης του Ισλαμισμού, ο οποίος είχε ως κύριο όπλο, όχι την ιδεολογική υπεροχή του έναντι του Χριστιανισμού, αλλά την Τζιχάντ, δηλαδή τον ιερό πόλεμο. Έτσι οι ένοπλοι νεόφυτοι οπαδοί της νέας θρησκείας αρέσκονταν στη διάδοση του ιερού τους Κορανίου με «φωτιά και τσεκούρι», έχοντας κατά νου τους πως, ακόμα κι αν πέθαιναν πάνω στη μάχη, θα γίνονταν μάρτυρες και μόνιμοι μέτοχοι του υλιστικού παραδείσου, που τους υποσχόταν ο προφήτης Μωάμεθ.
 Έτσι μεγάλα πλήθη των Βυζαντινών υπηκόων των ανατολικών κυρίως επαρχιών της αυτοκρατορίας, και παρά τις προσπάθειες του δυναμικού αλλά λιγοστού ακριτικού στρατού, κα-
ταβάλλονταν από το φόβο του θανάτου και ασπάζονταν τον Μωαμεθανισμό, προσφέροντας τους εαυτούς τους στη στρατιωτική υπηρεσία του Ισλάμ,μεγαλώνοντας έτσι την ισχύ της νέας θρησκείας.
Καθοριστικό πλήγμα κατά του Βυζαντίου κατάφερε ο λαός του προφήτη, οι Άραβες, καταλαμβάνοντας την Κρήτη (824-961), με ηγέτη τον Αμπού Χαφς Ομάρ. Οι Σαρακηνοί, όπως λέγονταν αρχικά οι Σύριοι και Αιγύπτιοι Άραβες, αφού εξόντωσαν κάθε αντιστεκόμενο Κρητικό, οργάνωσαν το νησί σαν πραγματικά πειρατικό κράτος και κατατρομοκρατούσαν με πειρατικές επιδρομές τα νησιά του Αιγαίου πελάγους, πόλεις της Μ. Ασίας αλλά και παράκτιες πόλεις της κυρίως Ελλάδας, όπως τη Θεσσαλονίκη και τη Δημητριάδα. Πολύ συχνά επικεφαλής αυτών των επιδρομέων θέτονταν Έλληνες αρνησίθρησκοι που είχαν ναυτικές γνώσεις και γνώριζαν τα στενά του Αιγαίου και τις ιδιομορφίες του. Τέτοιοι αρνησίθρησκοι ήταν ο Λέων ο Τριπολίτης, που κυρίεψε και λεηλάτησε τη Θεσσαλονίκη,αιχμαλωτίζοντας μεγάλο πλήθος κατοίκων της και
πουλώντας τους σε σκλαβοπάζαρα της Ανατολής,και ο Δαμιανός που κατέστρεψε τη θεσσαλική Δημητριάδα το 896(1).
Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ: Κυριότερη πηγή γι’ αυτή την καταστροφική επιδρομή στα θεσσαλικά παράλια είναι Ιωάννης ο Καμενιάτης που γράφει: «Η Δημητριάδα, η έτσι ονομαζόμενη πόλη, όχι μακριά από μας (τη Θεσσαλονίκη), που καυχιέται για το πλήθος των κατοίκων της, όχι πολύ πριν από μας(2), αλώθηκε από βαρβάρους. Πολιορκήθηκε για μικρό χρονικό διάστημα και όλοι οι κάτοικοί της έπεσαν στο μαχαίρι», ενώ ο Συνεχιστής του Θεοφάνη γράφει επιγραμματικά: «παρελήφθη δε η πόλις Δημητριάς, η εν τω θέματι Ελλάδος,υπό των Αγαρηνών». Η Δημητριάδα εκείνη την εποχή ήταν μια ισχυρή παραθαλάσσια πόλη, πολύ
κοντά στον σημερινό Βόλο, πρωτόθρονη επισκοπή της Μητροπόλεως Λαρίσης και σημαντικότατο εμπορικό λιμάνι, το οποίο ουδέποτε απειλήθηκε από τους γειτονικούς της Βελεγιζήτες Σλάβους. Φαίνεται πως η πόλη πολιορκήθηκε από τα στίφη του Δαμιανού για μικρό χρονικό διάστημα από στεριά και θάλασσα. Η πολιορκία από ξηράς γινόταν με ψηλά κινητά «ξυλόκαστρα», που ήταν εξελιγμένες «ελεπόλεις(3)». Αυτά τα ξυλόκαστρα ήταν πολυώροφα και έφταναν στο ύψος των τειχών της πολιορκούμενης πόλης. Ο κάθε όροφος αυτής της
πολεμικής μηχανής, που μετακινούνταν συρόμενος από ομάδα βοδιών, ήταν εξοπλισμένος με τοξότες.
Μερικές φορές για να βρεθεί η αναγκαία για την κατασκευή των ελεπόλεων ξυλεία ήταν αναγκαίο
να καταστραφούν καράβια. Ο ηγέτης των Σαρακηνών Δαμιανός είχε εξισλαμισθεί από μικρός και
ανέβηκε γρήγορα τη στρατιωτική ιεραρχία λόγω,προφανώς, των μεγάλων του ικανοτήτων. Είχε
φτάσει στο βαθμό του εμίρη της Τύρου του Λιβάνου και ήταν ονομαστός για το σκληρό του χαρα-
κτήρα και τις βιαιότητες που επακολουθούσαν τις καταλήψεις χριστιανικών νησιών ή πόλεων από τους πειρατές του. Το 912, ο στόλος του, μαζί με τις δυνάμεις του Λέοντα του Τριπολίτη, συνέτριψε τον βυζαντινό στόλο, που διοικούσε ο ναύαρχος Ημέριος, ανοικτά της Κύπρου.
 Όταν οι Σαρακηνοί(4) κατέλαβαν τη Δημητριάδα, προέβησαν σε απίστευτες καταστροφές. Λεηλασίες, φόνοι, αρπαγές γυναικών και παιδιών ήταν τα χαρακτηριστικά της επόμενης μέρας. Στη βιογραφία (βίος) του Αγίου Πέτρου, επισκόπου Άργους, διαβάζουμε για τις συνήθειες των Αράβων πειρατών:
 «Οι Κρήτες (Σαρακηνοί) χρησιμοποιούσαν πειρατικά πλοία,ζούσαν ληστρική ζωή και ενέδρευαν τις νύχτες ανοιχτά των νησιών, των πόλεων και των παράλιων χωριών και λεηλατούσαν ό,τι εύρισκαν. Όποιους τολμούσαν να αντιμιλήσουν, τους κατέσφαζαν με τα μαχαίρια τους ενώ, όσοι σιωπούσαν (και δεν αντιδρούσαν) τους οδηγούσαν στην οικτρή σκλαβιά»(5). Οι Σαρακηνοί πρέπει να έμειναν λίγα χρόνια στην πόλη, που αποτέλεσε ορμητήριό τους για άλλες επιδρομές στα θεσσαλικά παράλια, τις Σποράδες αλλά και την ενδοχώρα. Αυτές οι επιδρομές,σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, ίσως να έφτασαν ως τη Λάρισα(6) κι ακόμα δυτικότερα. Μετά την αποχώρηση των Σαρακηνών, οι λιγοστοί επιζήσαντες Δημητριείς επέστρεψαν στην πόλη τους,
μα αυτή είχε χάσει οριστικά την αίγλη της. Αργότερα (1040) δέχτηκε βουλγαρική επιδρομή, ενώ
το 1070 καταλήφθηκε για δεύτερη φορά από τους Σαρακηνούς. Από τότε η Δημητριάδα κατάντησε ένας άσημος οικισμός, ο οποίος παύει οριστικά να κατοικείται γύρω στο 1333, τη χρονιά δηλαδή που ο Κων/νος Μονομάχος, ο Βυζαντινός στρατηγός,εισέβαλε στη Θεσσαλία(7).

Την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου [εκτάκτως] θα ασχοληθούμε με την πολιορκία της Λάρισας από
τους Νορμανδούς.

* Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δά-
σκαλος στο 32ο Δ. Σχ, Λάρισας– συγγραφέας
Konstantinosa.oikonomou@gmail.com
www.scribd.com/oikonomoukon

(1) Μερικοί νεότεροι ιστορικοί αμφισβήτησαν τη χρονολογία αυτή. Ο Παπαρρηγόπουλος την το-
ποθετεί το 899, ο Ζακυθηνός το 902 ενώ οι περισσότεροι ασπάζονται τη γνώμη του Σ. Λάμπρου
που θεωρεί χρονολογία αλώσεως το 896.

(2) Εννοεί την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς στις 29/7/904.

(3) Ελεπόλεις ονομάζονταν οι κινητοί πολιορκητικοί πύργοι που πρώτος τυποποίησε και χρη-
σιμοποίησε εντατικά ο Μακεδόνας Δημήτριος ο Πολιορκητής (δες σχετικά: Κ.Α. Οικονόμου: Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία Β΄ τόμος, Λάρισα 2007).

(4) Τα τοπωνύμια Σαρακηνός στο Βόλο, Σαρακήνικο στην Εύβοια, κ.α. φανερώνουν ότι αυτές
οι τοποθεσίες ήταν λημέρια Αράβων πειρατών.

(5) Χ. Παπαοικονόμου, Ο πολιούχος του Άργους Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους, 1908,
σελίδα 91.

(6) Ο Δημήτρης Σοφιανός στο έργο του Ο Άγιος Νικόλαος ο εν Βουναίνη, (Αθήνα 1972),
υποστηρίζει ότι το 901 οι Σαρακηνού εισέβαλαν και κατέλαβαν τη Λάρισα. Μάλιστα, σύμφωνα
με τον ίδιο, ο Άγιος Νικόλαος μαρτύρησε από τους Σαρακηνούς. Δες σχετ. Κων. Α. Οικονόμου,
Λειμωνάριον των Αγίων της Θεσαλίας, Λάρισα 2012, www.scribd.com/oikonomoukon, δωρεάν
e-book.

(7) Ο Ιωάννης Καντακουζηνός, στην «Ιστορία» του, αναφέρει ότι ο Μονομάχος κατέλαβε Γόλον
(Βόλο) και Καστρίον, χωρίς να ονομάζει μεταξύ των απελευθερωμένων πόλεων τη Δημητριάδα.

ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ

Τι συμβολίζει η "σπείρα"

Η Σπείρα είναι ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα και χρησιμοποιείται από την παλαιολιθική εποχή στον Ελλαδικό χώρο. Αυτό το περίπλοκο αλλά Πανίσχυρο σύμβολο το συναντάμε παντού καθώς και σε πάρα πολλούς αρχαίους πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο. Ειδικά όμως στη Ελλάδα υπήρξε σήμα και σύμβολο του πανταχού Αρχαίου Ελληνισμού και σύμβολο της Ζωτικής δύναμης.

Θα αποτελέσει ένα από τα ισχυρότερα - ιστορικότερα σύμβολα του Ελληνικού Κόσμου και θα δηλώνει την Ελληνική καταγωγή όλων των πραγμάτων που τον φέρουν πάνω τους ειδικά πριν την κλασσική περίοδο του χρυσού αιώνα αλλά και μετά.Το συναντάμε σχεδόν σε όλες τις Ελληνικές κατοικίες και στολίζει αρχιτεκτονικά όλα τα σπουδαία δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και μνημεία μας.

Η στροβιλιστική περιέλιξη, η Σπείρα, η δίνη, η υπέρθεση δύο υλικών σωμάτων ή δύο ενεργειακών ρευμάτων, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο τρόπος που δημιουργείται η ζωή, πάνω από όλα είναι σύμβολο της Ζωτικής Δύναμης. Τη Σπειροειδή κίνηση την βλέπουμε παντού στη φύση. Από τα πανάρχαια οστρακόδερμα, έως το σχηματισμό των Γαλαξιών.

Το σχήμα του σπιράλ (spiral) το συναντάμε και στην φύση. Ζούμε σε έναν γαλαξία Σπειροειδή τύπου. Οι ανεμοστρόβιλοι, τα κελύφη μαλακίων, τα δαχτυλικά αποτυπώματα, ακόμα και το μόριο του DNA έχουν την μορφή της Σπείρας . Αντιπροσωπεύει ποικιλοτρόπως τόσο τις ηλιακές όσο και τις σεληνιακές δυνάμεις, ο αέρας, τα ύδατα, ο κεραυνός και η αστραπή είναι επίσης μια δίνη, η μεγάλη δημιουργική δύναμη, η εκπόρευση.

Επισής διαστέλλεται και συστέλλεται απεικονίζει την αύξηση και τη μείωση του ήλιου ή της σελήνης, τη γέννηση. Συμβολίζει επίσης τη συνέχεια, τον περιστρεφόμενο ουρανό, την πορεία του ήλιου, τις κυκλικές εποχές, την περιφορά της γής.
Οι Σπείρες ή δίνες σχετίζονται με το γνέσιμο και το πλέξιμο του ιστού της ζωής και του πέπλου της Μητέρας Θεάς η οποία ελέγχει το πεπρωμένο και υφαίνει το πέπλο της πλάνης.

Η Σπέιρα επίσης έχει τον ίδιο συμβολισμό με τον Λαβύρινθο και το χορό ή το βάδισμά του. Στο μεταφυσικό πεδίο συμβολίζει τις περιοχές της ύπαρξης, τους διάφορους τρόπους μιας ύπαρξης, τις περίπλανήσεις μιας ψυχής σε εκδήλωση καθώς και την τελική επιστροφή στο Κέντρο. Η σπείρα συνδέεται επίσης με τον αφαλό σαν κέντρο δύναμης και ζωής.

Ξετυλίγεται μέσα από μύθους, θρησκευτικές δοξασίες και θρύλους. Είναι χαραγμένη στα εδάφη πάνω σε βράχους, αλλά και σε προϊστορικά μεγαλιθικά μνημεία. Σχηματίζεται με μύριους τρόπους στα έμβια όντα, από τα πανάρχαια όστρακα, στο μαγευτικό μπλε σπιράλ στις αποικίες των μεδουσών, στο σχηματισμό οργάνων ζώων και φυτών, έως το αίμα μας που κινείται, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, Σπειροειδώς.

Ζωγραφίζεται σε μικρά ή τεράστια καλλιτεχνήματα στους τοίχους από τη εποχή τής αρχαίας Θήρας, αλλά και σχεδόν σε κάθε αγγείο τής μινωικής εποχής στην Κρήτη και Σαντορίνη.

Αποτυπώνεται στα ιερά των ιερών, τα χρυσά αγγεία των Μυκηναίων, σαν να τονίζει ότι είναι το μοναδικό μήνυμα που πρέπει να υπάρχει πάνω τους, με στόχο την επικοινωνία με τη Δύναμη που το συνδέει και την εκπροσωπεί.
Η Σπείρα είναι το μοναδικό σύμβολο που υπάρχει εντός κι εκτός των ιερών χρυσών αγγείων των Μυκηναίων, μιας μεταβατικής ειρηνικής πατριαρχικής κοινωνίας, στο βασίλειο τού Νέστορα, που ακόμα γνώριζε ότι πρέπει να αποτυπώσει την ισχύ τού Αιθέρα σε ό,τι πιο ιερό διέθετε για να μπορεί να έχει τη “συμπάθεια” και ίσως ένα μικρό μέρος τής ισχύος του.

Η σπείρα αγγίζει απαλά και προστατεύει όλα τα κεφάλια των αρχαίων κορασίδων με τη δομή τού ιερού κόμπου, αλλά βρίσκεται και σε όλες τις κόμες των πανέμορφων Κούρων. Τη βλέπουμε σκαλισμένη σε κρυφούς βράχους στο Ιερό των Θεών στη Σαμοθράκη. Στην ουσία κατακλύζει, σχεδόν αόρατη, κάθε έκφραση της ύλης και της ζωής, από το σπιν του ηλεκτρονίου, έως το στροβιλισμό των γαλαξιών. Σχηματίζει τους κυκλώνες, τους τυφώνες, τα πανέμορφα βόρεια και νότια σέλαα, και εκφράζεται σχεδόν σε κάθε σχηματισμό στο Σύμπαν. Αν προσέξουμε τη δομή και το εύρος έκφρασης τής Σπείρας, ίσως τη συνδέσουμε με τον Αιθέρα.

Το Θείο έχει την Σπείρα ως κυριότερο εργαλείο σχηματισμού τής πλάσης, τη στροβιλιστική ενέργεα τής οργόνης και την οργή των αρχαίων Θεών προς τον Προμηθέα, ο οποίος τόλμησε να μειώσει την ισχύ τους επειδή έδωσε στους ανθρώπους – όχι τη φωτιά – αυτή μπορούσε να τη δώσει κι ένας καιόμενος κορμός δέντρου από κάποιο κεραυνό, αλλά τη γνώση τής στροβιλιζόμενης και πανταχού παρούσας ενέργειας μέσω της Σπείρας. Τους έδωσε τα μυστικά δημιουργίας και ύπαρξης τού φωταυγούντα αιθέρα. Πρόδωσε το απόλυτο μυστικό τους. Το αιθερικό εργαλείο χτισίματος τής πλάσης. Το αειφόρον φως μέσω της Σπείρας.

Η Σπείρα που συνδυάζει το σχήμα ενός κύκλου και την Δυναμική κίνησή του, συμβολίζει και τον Χρόνο. Ως μέρος της ομαλής ατελείωτης γραμμής συμβολίζει επίσης την ανάπτυξη, την συνέχεια, τον ρυθμό της αναπνοής και της ίδιας της ζωής. Όταν χρησιμοποιείτε ως προσωπικό φυλαχτό η Σπείρα βοηθά την συνείδηση μας να αποδεχθεί τις στροφές, τις αλλαγές και την εξέλιξη της ζωής.

Είναι ευρέως γνωστό ότι ο Προμηθέας έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους και γι' αυτό προκάλεσε την οργή των θεών. Στην πραγματικότητα τους έδωσε τον Αιθέρα. Το εργαλείο που εκφράζεται η Θεία δύναμη. Ο Δημιουργός τής φύσης. Το Υπέρτατο σχέδιο η "Σπείρα". (delfeios.blogspot.gr)

Tμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Θεσσαλία: Ύστερη αρχαιότητα και Μεσαίωνας
*Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Τα μνημεία της Μεσοβυζαντινής Εποχής
στη Λάρισα και ο Άγιος Αχίλλιος


Η Λάρισα, εκτός από έδρα επισκόπου, αρχικά, και μητροπολίτη, αργότερα, διετέλεσε έδρα του στρατηγού του Ελλαδικού Θέματος τον 10ο και 11ο αιώνα. Ο σπουδαίος σύγχρονος αρχαιολόγος Λάζαρος Δεριζιώτης πιστεύει ότι “ίσως στα σπλάχνα της η γη της Λάρισας να κρύβει πολλά, η ύπαρξη των οποίων όμως είναι άγνωστη, όπως και η τύχη των. Γιατί δεν είναι μόνο οι επιδρομές των διάφορων λαών που εξαφάνισαν τις πηγές, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα η νοοτροπία των λαών της Ευρώπης μας ταλαιπωρεί και πολλές φορές και με τον επίσημο μανδύα του κράτους, ακόμα δυστυχώς και της Εκκλησίας, έστω κι αν πρόκειται για λατρευτικά ιδρύματα».1
 Η άποψη του σεβαστού αρχαιολόγου δικαιώθηκε πρόσφατα (2004-5) με τη βιαστική
επιχωμάτωση του ιερού της μεγάλης βασιλικής που ανασκάφτηκε στη συμβολή των οδών
Ολύμπου και Βενιζέλου κατά την κατασκευή του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων στην πλατεία Λαού. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Αγία Τράπεζα του Ιερού Βήματος θεμελιώθηκε πάνω σε λείψανα κάποιου, τοπικού ίσως, αγίου. Το 1978 έγιναν οι δύο συνολικά ανακαλύψεις πρωτοβυζαντινών ναών στη Λάρισα.
Η πρώτη ήταν στην ακρόπολη της αρχαίας Λάρισας, στον «Λόφο του Φρουρίου». Ο πρώτος που υπέθεσε την ύπαρξη αυτού του ναού ήταν ο Α. Αρβανιτόπουλος το 1910. Η θεμελίωση της βασιλικής αυτή τελικά αποκαλύφθηκε σχεδόν ολόκληρη. Ο ναός ήταν πλήρως κατεστραμμένος, χωρίς λείψανα τοιχοποιίας. Εκτός των θεμελίων του ναού, σώθηκαν ελάχιστα ψηφιδωτά δάπεδα. Η σημαντικότερη ανακάλυψη όμως στον ιερό αυτό χώρο ήταν ένας καμαροσκεπής τά-
φος, στο βόρειο κλίτος και ένας μικρότερος στο μεσαίο κλίτος. Αποκαλύφθηκαν, επίσης,
και άλλοι μικρότεροι τάφοι με μορφή λάκκου κοντά στους προηγούμενους. Όλοι αυτοί οι τάφοι είναι κάτω από το επίπεδο του δαπέδου του ναού κι αυτό σίγουρα σημαίνει ότι ο ναός κτίστηκε αργότερα από την περίοδο που έγιναν οι τάφοι αυτοί. Στον μεγαλύτερο από τους τάφους ήρθαν στο φως παραστάσεις καλοσχηματισμένων σταυρών.
Αυτή ακριβώς η ιδιαιτερότητα αυτού του τάφου οδήγησε τους αρχαιολόγους στην εικασία ότι επρόκειτο για τον τάφο κάποιου εξέχοντος προσώπου, επισκόπου ή ακόμα και του ίδιου του Αγίου Αχιλλίου4.
Γνωρίζουμε ότι ο ιερός άνδρας είχε προβλέψει την ημέρα της κοιμήσεως του και είχε μεριμνήσει για την κατασκευή του τάφου του2. Επίσης, γνωρίζουμε ότι με την πάροδο του χρόνου, τις ληστρικές βαρβαρικές επιδρομές και τη μαρτυρική περίοδο της Εικονομαχίας,ο τάφος του Αγίου έμενε άγνωστος, και, μετά από παρέλευση ίσως και 300 ετών, κάπου στα τέλη του 9ου αιώνα, φανερώθηκε κατά θαυμαστό τρόπο η ύπαρξή του, την 10η Φεβρουαρίου3.
Τότε οι κάτοικοι της Λάρισας ανήγειραν εκ βάθρων τον ιερό του ναό, όπου και τοποθέτησαν σε λάρνακα το σκήνωμα του Αγίου. Το ιερό λείψανο έμενε στη νέα του θέση μέχρι την επιδρομή του Σαμουήλ. Η ύπαρξη των άλλων τάφων, που βρέθηκαν στον ίδιο χώρο,εξηγείται από τη συνήθεια των πιστών Χριστιανών να θάπτονται κοντά στον πνευματικό τους πατέρα, πράγμα που συνέβαινε και στα σκοτεινά χρόνια των διωγμών.
Το όνομα του Αχιλλίου βρέθηκε γραμμένο στο στόμιο κάποιου φρέατος καθώς και σε
ορισμένες πλίνθους του ναού4. Οι αρχαιολόγοι τοποθετούν χρονικά την ανέγερση αυτής της
βασιλικής στα μέσα του 7ου αιώνα. Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη, κατ’ ευφημισμό μιας και
σήμερα δεν διακρίνεται κανένα σημάδι της,είναι μια μεγάλη, για τα δεδομένα της εποχής,
βασιλική με τρία κλίτη που αρχίζει περίπου από τη διασταύρωση των οδών Ερμού και Κύ-
πρου και καταλήγει στην οδό Ολύμπου. Πρόκειται για έναν τεράστιο παλαιοχριστιανικό ναό, από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα, που κτίστηκε στα τέλη του 4ου (!) αιώνα, στα χρόνια δηλαδή που την πόλη εποίμενε ο Άγιος Αχίλλιος, ή λίγο αργότερα. Τμήμα του ναού αποκαλύφθηκε πρώτα σε οικόπεδο της οδού Κύπρου (1964), αργότερα σε εργασίες θεμελίωσης άλλων οικοδομών της περιοχής, ενώ τέλος το ιερό βήμα του ναού βρέθηκε στο χώρο της Πλατείας Λαού (στην Παλιά Αγορά),όταν έγινε η εκσκαφή του χώρου όπου δημιουργήθηκε ο υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων.
[Αλήθεια, δεν θα μπορούσε να τοποθετηθεί ένα καντηλάκι, ένα εικονοστάσι, που να πληροφορεί το διαβάτη ότι κάτω από το δάπεδο του πεζοδρομίου υφίσταται το ιερό βήμα ενός πανάρχαιου Ορθοδόξου Ναού;]. Το πλάτος του ναού ήταν 22 μέτρα, ενώ το μήκος του 44 ή 66 μέτρα. Αν αυτός ο ναός ερχόταν στο φως, σίγουρα η Λάρισα θα λαμπρυνόταν με ένα ακόμα αξιοθέατο, που θα ήταν τουλάχιστο αντάξιο του ελληνιστικού της θεάτρου. Είναι πολύ πιθανό, κι αυτό είναι προσωπική άποψη,αυτός να ήταν ο αρχικός μητροπολιτικός ναός της Λάρισας και μάλιστα ίσως σ’ αυτόν να ιερουργούσε ο ίδιος ο επίσκοπος της πόλης, ο Άγιος Αχίλλιος, ενώ στο χώρο του «Φρουρίου»είναι πιθανό να υπήρχε, κατ’ αρχήν, ένας μικρός κοιμητηριακός ναός, που αναβαθμίστηκε σε μητροπολιτικό μετά την εύρεση του λειψάνου του Αγίου Αχιλλίου (8ος-9ος αι.) και την καταστροφή της τρίκλιτης βασιλικής από επιδρομές ή σεισμούς.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο επόμενο άρθρο μας, τη μεθεπόμενη Κυριακή, θα αναφερθούμε στον
ανερχόμενο ισλαμισμό, τις πειρατικές επιδρομές των Σαρακηνών και την άλωση της Δημητριάδας.

* O Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου
είναι δασκάλος στο 32ο Δ. Σχ.
Λάρισας – συγγραφέας
1.Λαζ. Δεριζιώτης, «Παλαιοχριστιανικά κτίσματα της πόλεως Λαρίσης», Πρακτικά Συμποσίου «Λάρισα, παρελθόν και μέλλον», Λάρισα 1985, 199-204.

2.Κώδικας αριθμ. 143 και 212 της Ι. Μονής Διονυσίου Αγίου Όρους.

3. Θα μπορούσε να θεσπιστεί από την Εκκλησία μας η μέρα αυτή [10.2] ως ημέρα εύρεσης
[ανακομιδή] των λειψάνων του Αγίου Αχιλλίου.

4. Ίσως να πρόκειται για τον άλλο επίσκοπο Λάρισας με το όνομα Αχίλλιος (Β’) που έζησε
τον 6ο αιώνα.

Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΠΥΘΕΑΣ

Άγνωστοι Έλληνες: Από την Γαλλία στον Βόρειο Πόλο

Επιγραφή στην Μασσαλία «Η Μασσαλία δεν έπαψε ποτέ να δείχνει και να έχει το ελληνικό χρωμόσωμα, μια πραγματικότητα, απτή σε όλο τον Νότο της Γαλλίας. Εκτός από τις ομογενειακές οργανώσεις υπάρχουν και πολλοί Φιλέλληνες που τρέφουν μια άδολη αγάπη για την Ελλάδα την οποία θεωρούν κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού αλλά και ως μια μακρινή πατρίδα». 

 

Στην προηγούμενη μελέτη μας κλείσαμε το ταξίδι μας στην Αφρική με την χώρα της Αιγύπτου. Το ταξίδι όμως των Ελλήνων φυσικά δεν σταματά εκεί αλλά πολύ περισσότερο δεν σταματάει ποτέ…

 

Έτσι κι εμείς συνεχίζοντας την περιήγησή μας στην περιοχή της Μεσογείου θα κάνουμε έναν σταθμό στην Μασσαλία, την ελληνική πόλη της Γαλλίας, η οποία ακόμη και σήμερα θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του απόδημου Ελληνισμού. 

 

Να σημειωθεί μάλιστα πως οι Έλληνες ονόμασαν «Γαλάτες» τους κατοίκους της συγκεκριμένης περιοχής, επειδή ήταν άσπροι σαν το γάλα. Από τους Γαλάτες προέκυψαν οι σημερινοί Γάλλοι. 

 

Οι περισσότερες αρχαίες ελληνικές πόλεις της Γαλλίας χτίστηκαν το 3000π.Χ. περίπου εξελίξει της εκστρατείας του Ηρακλή προς την Αμερική. Αλλά και τα μεταγενέστερα χρόνια ιδρύθηκε αξιόλογος αριθμός αποικιών, για τις οποίες μάλιστα υπάρχουν και περισσότερα στοιχεία λόγω της συντομότερης χρονικής αποστάσεως.

 

Στην Μασσαλία συγκεκριμένα οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν πριν από πολλά χρόνια, όταν οι Φωκαείς της Μ. Ασίας (αποικία Ελλήνων στην Φώκαια της Μ.Ασίας γύρω στο 800π.Χ.) μην μπορώντας να αντιμετωπίσουν τα πυρά των Περσών, καθώς Αθήνα και Σπάρτη αρνούνταν να στείλουν βοήθεια, κατέφυγαν στην τότε Γαλατία και ίδρυσαν την Μασσαλία. 

Ο Ηρόδοτος αναφέρει χαρακτηριστικά (Α 63): «Οἱ δὲ Φωκαεὶς οὓτοι, ναυτιλίηση μακρήσι πρῶτοι τῶν Ἑλλήνων ἐχρήσαντο, καὶ τὴν τε Ἀδρίην, καὶ τὴν Τυρσήνη καὶ τὴν Ἰβηρίαν καὶ τὸν Ταρτησσὸν οὓτοι εἰσὶ οἱ καταδέξαντες». (Οι Φωκείς πρώτοι από τους Έλληνες χρησιμοποίησαν την ναυτιλία για μακρινά ταξίδια και έφτασαν ως τις ακτές της Αδριατικής και της Τυρρηνικής θάλασσας και ως την Ιβηρική χερσόνησο)!

 

 

 

Αναφορές απαντούν ακόμη στον Αριστοτέλη, τον Πλούταρχο, τον Πέραμο, τον Ιουστίνο, κ.α. 

Παρ’ ότι οι Γαλάτες αντιστάθηκαν αρχικά, μη γνωρίζοντας πως οι Έλληνες δεν είχαν φτάσει με εχθρικές-κατακτητικές διαθέσεις, τελικά οι δεύτεροι κατάφεραν όχι μόνο να εγκατασταθούν στην εν λόγω περιοχή αλλά και να την οδηγήσουν στην ύψιστη ακμή της.

 

Έτσι οι Έλληνες κάτοικοι της Μασσαλίας ίδρυσαν και άλλες αποικίες, μεταξύ των οποίων η Νίκαια (Νice), η Ολιβία, η Αντίπολις, η Αθηνόπολη, το Ταυρέντιον, η Θηλίνη, η Ολβία (Κάννες), η Ροδανουσία, η Κιθαριστής, που έλαβε το όνομά της από την αγάπη των Μασσαλών (όπως άλλωστε και όλων των Ελλήνων) για την μουσική, και άλλες πολλές. 

Σε όσες αποικίες ίδρυσαν έδωσαν ονόματα ελληνικά, ώστε να τους θυμίζουν τον τόπο που γεννήθηκαν.

 

Έτσι, η Κρέουσα ονομάστηκε από τον βασιλιά της Θήβας, Κρέοντα, όνομα που σημαίνει βασιλιάς. Η Νίκαια εξαιτίας της νίκης τους επί των Λυγίων. Η Όλβια, οι σημερινές Κάννες, ονομάστηκε έτσι χάριν της μεγάλης ακμής που γνώριζε. (όλβιος = ευτυχισμένος). Η Ηράκλεια από τον Ηρακλή φυσικά. Το Ταυρέντιον, τέλος, σύμφωνα με τον Στράβωνα, ονομάστηκε έτσι λόγω της γεωλογικής μορφής του λιμανιού, η οποία μοιάζει με κεφάλι ταύρου. 

 

Παράλληλα οι Φωκαείς διατηρούσαν σε κάθε τους αποικία τα ιωνικά πρότυπα, όπως για παράδειγμα στο νομοθετικό σύστημα. Υπήρχε δηλαδή η Βουλή των 600 Τιμούχων που συγκυβερνούσε με το Εκτελεστικό Σώμα (15 Εκτελεστές). 

 

Στην Μασσαλία ξεχώρισε η μορφή του Ευθυμένη και του Πυθέα, ο πρώτος εκ των οποίων ταξίδεψε ως την Λιβύη και ο δεύτερος στο ταξίδι του προς τις βορειοδυτικές ακτές της Ευρώπης, που διήρκεσε 50 χρόνια, έφτασε ως την Γροιλανδία και τον Βόρειο Πόλο και απέδειξε ότι η Βρετανία είναι νήσος. 

 

Μετά από χρόνια βέβαια σημειώθηκαν νέα κύματα Ελλήνων μεταναστών στην περιοχή της Μασσαλίας, αρχικά κατά την Οθωμανική κυριαρχία, τον 17ο αιώνα, περίοδος, όπου φτάνει η εν λόγω πόλη στην μέγιστη ακμή της, λόγω των γνώσεων των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης που είχαν καταφύγει εκεί και έπειτα, το 1922, πολλοί από τους πρόσφυγες της Μ. Ασίας βρήκαν καταφύγιο στην Μασσαλία. 

 

Οι Έλληνες φυσικά εξακολουθούν να ζουν μέχρι σήμερα στην Μασσαλία διατρανώνοντας με κάθε ευκαιρία την καταγωγή τους… 

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πρόσφατα φίλαθλοι της τοπικής ομάδας (Marseille) ύψωσαν στο γήπεδο ένα τεράστιο coreo με την ελληνική σημαία στο κέντρο της οποίας απεικονιζόταν ένας αρχαίος Έλληνας και ένα πανό που έγραφε:«Εμείς δεν αρνούμαστε την καταγωγή μας». 

 

Φυσικά το ελληνικό κράτος τηρεί σιγήν ιχθύος γι αυτούς τους Έλληνες την στιγμή που θα μπορούσε να τους «εκμεταλλευτεί» προς το καλό της χώρας μας αλλά και του Ελληνισμού εν γένει. 

 

Όπως και να έχει οι Έλληνες είναι εκεί, δηλώνουν παρόντες και διατηρούν τον Ελληνισμό όρθιο τιμώντας τα ήθη τα έθιμα και την ιστορία μας.

 

 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗΣ

Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Μεγαλέξανδρου

Είναι γνωστό ότι έχουν γραφτεί πολλά βιβλία για τον Αλέξανδρο, χρησιμοποιώντας σαν κυριότερες πηγές τον Πλούταρχο και τον Αρριανό.

 

Εχουν διατυπωθεί πολλές και διαφορετικές "ερμηνείες" για τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου.

 

Αυτές οι ερμηνείες, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση, τη θρησκευτική αντίληψη, την ψυχολογική και τη χρονική απόσταση του συγγραφέα, ποικίλουν σε τεράστιο βαθμό. Ετσι άλλοι τον θεοποιούν και άλλοι τον κατακρίνουν.

 

Σε αυτό το άρθρο θα τονίσουμε τις πράξεις και τα λόγια του Αλέξανδρου που αποδεικνύουν, ότι εκτός από ανίκητος Στρατηγός, τρομερός πολεμιστής και άξιος Βασιλιάς ήταν και ένας φιλόσοφος, πιο πολύ στην πράξη παρά στα λόγια.

 

Ο μαθητής του Πλάτωνα, Αριστοτέλης, αναλαμβάνει τη φιλοσοφική διαμόρφωση του 13χρονου Αλέξανδρου, στο Ιερό των Νυμφών, στην τοποθεσία Μίεζα, κοντά στα Στάγειρα, μαζί με μιά ομάδα νέων. Και όπως μας γράφει ο Πλούταρχος και ο Αρριανός: Φαίνεται ότι ο Αλέξανδρος δεν διδάχθηκε μόνο την Ηθική και την Πολιτική επιστήμη, αλλά και τις απόρρητες και βαθύτερες διδασκαλίες που οι άνδρες τις αποκαλούσαν ακροαματικές και εποπτικές και δεν τις διέδιδαν σε πολλούς.

 

Από τον Αριστοτέλη είναι που αποκτά γνώσεις Ιατρικής, έτσι ώστε να θεραπεύει τους φίλους του όταν αρρώσταιναν και να γράφει συνταγές για θεραπεία και δίαιτα. Ο Λυσίμαχος και ο Λεωνίδας είναι που σφυρηλάτησαν έναν ολιγαρκή και σκληραγωγημένο Αλέξανδρο, που είχε συνεχώς κάτω από το προσκεφάλι του την "Ιλιάδα" του Ομήρου.

 

Είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη στον Ελλαδικό χώρο οι πόλεις ήταν χωρισμένες μεταξύ τους και λειτουργούσαν αυτόνομα σαν μικρά κράτη. Αποτέλεσμα ήταν οι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ των πόλεων. Μόνο κάτω από την απειλή κάποιας εχθρικής δύναμης, π.χ. των Περσών, ενώνονταν για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.

 

Ο Αλέξανδρος κατάφερε να ανακηρυχθεί σε ηλικία 20 χρονών Αρχηγός των Ελλήνων, πλην των Λακαιδεμονίων. Να ενώσει όλες τις Ελληνικές πόλεις κάτω από μία αρχή, μία εξουσία, έτσι ώστε το εκστρατευτικό σώμα που θα περνούσε τον Ελλήσποντο να αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, ένα αρμονικό σώμα το οποίο θα είχε ένα κεφάλι, ένα μυαλό, τον Αλέξανδρο.

 

Στη συνέχεια κατάφερε να ενώσει όλους τους λαούς τους οποίους κατέκτησε κάτω από μία αρχή.

 

Και όπως γράφει ο Πλούταρχος: Δίδαξε τους Υρκανούς να κάνουν νόμιμους γάμους, τους Αραχωσίους να καλλιεργούν την γή των, τους Σογδιανούς έπεισε να τρέφουν και όχι να φονεύουν τους γέροντες γονείς των, τους Πέρσες να σέβονται τις μητέρες των και να μην τις νυμφεύονται. Επεισε τους Ινδούς να λατρεύουν τους Θεούς της Ελλάδας, τους Σκύθες να θάβουν τους νεκρούς των αντί να τους τρώγουν.

 

Ετσι ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε να εξημερώσει την Ασία και να διαδώσει τον Ελληνικό πολιτισμό από τον Ελλήσποντο ώς την Ινδία. Κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτειακό σύστημα του Ζήνωνος, του Ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας.

 

Δηλαδή, να μην κατοικούν οι άνθρωποι κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετικούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι οι άνθρωποι συμπολίτες ( αν και από διαφορετικά έθνη ) και πολίτες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους.

 

Αυτό ο Ζήνων το διατύπωσε σαν ένα όνειρο για επίτευξη, σαν μια διδασκαλία προς εφαρμογή, την Φιλοσοφική Πολιτεία. Ο Μέγας Αλέξανδρος το εφάρμοσε στην πράξη.

 

Δεν ακολούθησε τη συμβουλή του Αριστοτέλη, να φέρεται στους Ελληνες σαν Βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύρρανος. Αλλά, θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, ένωσε όλους τους λαούς, με την πειθώ ή με τη βία και κατάφερε τη συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά ήθη και έθιμα, θρησκεία και νοοτροπία, έτσι ώστε να θεωρούν σαν συγγενείς τούς αγαθούς και τους κακούς σαν ξένους. Προωθούσε την αντίληψη ότι η διάκριση Ελληνας από βάρβαρο δεν στηρίζεται στα διαφορετικά ρούχα, στη διαφορετική καταγωγή και στα διαφορετικά έθιμα. Αλλά υποστήριζε ότι Ελληνας είναι ο ενάρετος, ενώ βάρβαρος είναι ο κάκιστος.

 

Ο Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν θέλησε να καταλάβουν οι άνθρωποι πως οι διαφορές μεταξύ των λαών είναι τελείως επιφανειακές και πρέπει να υπάρχει σεβασμός και κατανόηση στα διαφορετικά ήθη και έθιμα, στα διαφορετικά πιστεύω και όπως γράφει ο Πλούταρχος:

 

"Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι βασιλεύονται από το θεό γιατί η υπάρχουσα στον καθένα δύναμη "του άρχειν και εξουσιάζειν " είναι θεία. Οτι ο θεός είναι κοινός πατέρας όλων, αλλά κυρίως αναγνωρίζει σαν δικά του παδιά τους άριστους".

 

Ιδρυσε και θεμελίωσε περίπου 70 πόλεις, οι οποίες αποτέλεσαν κέντρα ανάπτυξης και διάδοσης του Ελληνικού πολιτισμού. Θαυμαστό παράδειγμα είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μία πόλη που έμελλε να γίνει με την αρχική ώθηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου πνευματική μήτρα της Ελληνιστικής περιόδου.

 

Είδε σε "όνειρο" το σημείο όπου έπρεπε να χτιστεί η πόλη και έδωσε διαταγές να γίνουν τέτοια έργα τα οποία θα αποτελούσαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί και να γίνει μία πόλη αντάξια του Ιδρυτή της.

 

Δικαιολογημένα λοιπόν μπορεί να παρομοιαστεί με έναν Θησέα, Ιδρυτή της Αθήνας, με έναν Περσέα, Ιδρυτή των Μυκηνών, με τον Ρωμύλο και το Ρώμο, Ιδρυτές της Ρώμης.Ο Πλούταρχος γράφει: και διέταξε να χαράξουν το σχέδιο της πόλης προσαρμόζοντάς το στην τοποθεσία. Και επειδή δεν υπήρχε λευκό χώμα, πήραν αλεύρι και σχημάτισαν στη μαύρη γή μία κυκλική καμπύλη της οποίας την περιφέρεια όριζαν ευθείες βάσεις που, ξεκινώντας σαν από στρόγγυλο κράσπεδο και σχηματίζουν χλαμύδες και ίσες στο μέγεθος συνέπιπταν μεταξύ τους.

 

Ο τρόπος σχεδίασης και ορισμού του σημείου ίδρυσης της πόλης φανερώνει γνώσεις και εφαρμογή αντιλήψεων Ιδρυτή πόλης που συναντάμε μόνο σε ίδρυση Ναών ή Ιερών πόλεων.Εκεί δεν παίρνονται υπόψη μόνο γεωγραφικοί παράγοντες, αλλά και οδηγίες που έχουν σχέση με την Ιερότητα του χώρου. Είναι γνωστό πως στην ακολουθία του Αλέξανδρου βρισκόταν πλήθος ανθρώπων του πνεύματος. Από τον μάντη Αρίστανδρο μέχρι τον γυμνόσοφο Κάλανο.

Ο Αλέξανδρος είχε μεγάλη εκτίμηση στους φιλοσόφους και τους συμπεριφερόταν ανάλογα.Ο

 

Ο Πλούταρχος γράφει σχετικά: "Είναι ίδιον ψυχής φιλοσόφου να αγαπά την σοφία και μάλιστα να θαυμάζει σοφούς άνδρας. Κανείς άλλος από τους Βασιλείς δεν έμοιασε τον Αλέξανδρο ως προς αυτό.

 

Είναι γνωστή η Αγάπη του για τον Αριστοτέλη και η εκτίμηση που είχε για τον μουσικό Ανάξαρχο. Στον Πύρρωνα τον Ηλείο, όταν τον είδε για πρώτη φορά, του έδωσε 10.000 χρυσά νομίσματα, στον Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα, έστειλε 50 τάλαντα δώρο, τον Ονησίκριτο, μαθητή του Διογένη, διόρισε άρχοντα των κυβερνητών του στόλου.

 

Πλήθος άλλων προσφορών και δωρεών αποδεικνύουν όχι μόνο την γεναιόδωρη φύση του Μ.Αλέξανδρου γενικά, αλλά την γεναιοδωρία του ειδικά προς τους φιλόσοφους. Μιά γεναιοδωρία που πήγαζε από μιά ψυχή που έδινε περισότερη αξία στα πνευματικά αγαθά από ότι στα υλικά. Οταν ξεκίνησε την εκστρατεία για την Ασία δώρισε όλα τα υπάρχοντά του και κράτησε για τον εαυτό του μόνο " Ελπίδα"".

 

Μετά τη νίκη επί του Δαρείου και αφού ανακυρήχθηκε Βασιλιάς της Ασίας, ήρθαν στην κατοχή του στρατού τόσα πλούτη, που οι Μακεδόνες άρχισαν να ζούν μέσα στην πολυτέλεια. Αποτέλεσμα ήταν η μαλθακή ζωή των στρατιωτών και ιδιαίτερα των Αξιωματικών του Αλέξανδρου.

 

Αποφάσισε λοιπόν, λίγο πρίν την εκστρατεία για την Ινδία, να δωρίσει όλα τα πλεονάζοντα υλικά αγαθά και να κάψει όλα όσα του ήταν εμπόδιο για την εστρατεία.Το ίδιο έκαναν και οι Αξιωματικοί του αφού έβλεπαν το παράδειγμα ενός ανθρώπου που όχι μόνο τους έλεγε ποιό ήταν το σωστό, αλλά αυτός πρώτος το εφάρμοζε.Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η καθημερινή ζωή του.

 

Οταν δεν πολεμούσε, ακόμα και κατά τη διάρκεια που βρισκόταν σε πορεία, αυτός εκπαιδευόταν στα όπλα, ανεβοκατέβαινε από άρματα και άλογα, πήγαινε κυνήγι και γενικά βρισκόταν σε μιά διαρκή εγρήγορση. Κάτι που συνέβαινε και κατά τη διάρκεια της μάχης. 

 

Στο Γρανικό ένα σπαθί, κόβοντας την περικεφαλαία του, έφτασε μέχρι το τριχωτό του κεφαλιού του.

Στην Γάζα δέχθηκε ένα βέλος στον ώμο. Στη Μαράκανδα ένα βέλος έσπασε το κόκαλο της κνήμης του. Στην Υρκανία χτυπήθηκε από λίθο, χάνοντας την όρασή του για πολλές ημέρες. 

 

Στη μάχη του Ισσού πληγώθηκε από ξίφος στο μηρό. Στη χώρα των Μαλλών ένα βέλος τρύπησε το στήθος του και δέχτηκε χτύπημα από λοστό στο κεφάλι.

Και για όλους αυτούς τους τραυματισμούς ήταν πολύ υπερήφανος.

 

Τους θεωρούσε σαν απόδειξη της ανδρείας του και της γενναιότητάς του.

Αν και Βασιλιάς έμπαινε πρώτος στην μάχη, δίνοντας το παράδειγμα στους στρατιώτες του.

Ενας Βασιλιάς που δεν ήξερε μόνο να διατάζει αλλά και να εκτελεί ο ίδιος τις διαταγές που έδινε. Θεωρούσε πως η μεγαλύτερη νίκη που μπορεί να πετύχει κάποιος είναι η νίκη στον εαυτό του για να μπορεί να τον ελέγχει. Αποτέλεσμα αυτής της νίκης του Αλέξανδρου είναι η εγκράτειά του προς τις ηδονές.

 

Δεν δέχθηκε καμία γυναίκα δίπλα του παρά μόνο αυτήν που είχε παντρευτεί. Αν και πολλές φορές οι φίλοι του τον παρότρυναν να γευτεί την ηδονή με διάφορες γυναίκες. Ηταν τόσο εγκρατής και μεγαλόψυχος που ανάγκασε τον Δαρείο, τον Βασιλιά που ουσιαστικά κατέστρεψε, να δηλώσει: Θεοί, προστάτες της γέννησης των ανθρώπων και της τύχης των Βασιλέων, δώστε να μην εγκαταλείψω την τύχη των Περσών, αλλά αφού νικήσω να ανταμείψω τις ενέργειες του Αλέξανδρου, τις οποίες νικημένος δέχθηκα από αυτόν στους πιό αγαπημένους μου.

 

Αν όμως έφτασε κάποιος χρόνος μοιραίος, από θεία εκδίκηση και μεταβολή να πάψει η βασιλεία των Περσών, κανείς άλλος άνθρωπος ας μην καθήσει στον θρόνο του Κύρου πλήν του Αλέξανδρου. Αυτή τη δήλωση την έκανε αφού έμαθε την μεγαλόψυχη συμπεριφορά του Αλέξανδρου προς την οικογένειά του που είχε αιχμαλωτίσει.

 

Ο Αρριανός γράφει πως ο Αλέξανδρος εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία ως πολίτευμα σε κάθε χώρα που κατακτούσε. Μιά Δημοκρατία που βοηθούσε στη λειτουργία των τοπικών θεσμών κάθε πόλης, κάτω όμως από μιά κοινή Αρχή. Καταργούσε τους υπερβολικούς φόρους και κατάφερνε να κατακτά εκπολιτίζοντας και όχι καταστρέφοντας.

 

Το μόνο που κατέστρεφε ήταν το παλιό, αυτό που είχε φθαρεί και δεν δεχόταν να αλλάξει προς το καλύτερο. Εδινε περισότερη σημασία στις ουσιαστικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως τη σοφία, τη δικαιοσύνη, τη μεγαλοψυχία, την Ανδρεία, ανεξάρτητα αν αυτός ήταν εχθρός ή φίλος. Ετσι όταν καταλάβαινε πως ο κυβερνήτης της πόλης που κατακτούσε ή ο βασιλιάς του έθνους το οποίο νικούσε είχε αυτές τις αρετές, τον διόριζε πάλι άρχοντα, ανεξάρτητα αν είχε παραδοθεί ή νικηθεί μετά από μάχη.

 

Δίκαια λοιπόν ο Πλούταρχος γράφει: Εάν δε μέγιστος έπαινος της φιλοσοφίας είναι ότι σκληρά και αμόρφωτα ήθη εξημερώνει και εξευγενίζει, ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι εξεπολίτισε τόσους λαούς αγρίους και ατίθασους που δικαίως δύναται να θεωρηθεί φιλόσοφος.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ. "Ηθικά. Περί της Αλεξάνδρου Τύχης ή Αρετής". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ"Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος" Εκδόσεις Πάπυρος

ΑΡΡΙΑΝΟΣ"Αλεξάνδρου Ανάβασις". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος

ellinikoarxeio.com

 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Θεσσαλία: Υστερη αρχαιότητα και μεσαίωνας
Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Ο βουλγαρικός επεκτατισμός και η άλωση της Λάρισας

Ο βουλγαρικός λαός πρωτοεμφανίστηκε στη βαλκανική στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. Η ίδρυση όμως του πρώτου, με σλαβικές επιρροές, κράτους τους ανάγεται στο 679 με ιδρυτή τον Ασπαρούχ. Λαός πολεμικός από τη φύση του, ασπάστηκε το Χριστιανισμό στα χρόνια του βασιλιά Βόριδα (Boris) ο οποίος βαπτίστηκε Χριστιανός με το όνομα Μιχαήλ (852- 889).
Οι πρώτες σοβαρές συγκρούσεις με τους Βυζαντινούς έγιναν στα χρόνια του τσάρου Συμεών (893-927), με αποκορύφωμα δύο πολιορκίες της Βασιλεύουσας. Στα χρόνια του Σαμουήλ (976-1014) οι Βούλγαροι μετατόπισαν το κέντρο βάρους του κράτους τους δυτικότερα, εξαιτίας των
ρωσικών επιθέσεων, ιδρύοντας ένα νέο κράτος με κέντρο την περιοχή της Πρέσπας και της Οχρίδας [πρόκειται για το προδρομικό κράτος του σημερινού ψευδομακεδονικού ή Σκοπιανού που βασίστηκε και στην πλειοψηφούσα σλαβική “μαγιά” των κατοίκων]. Την ίδια εποχή αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο ικανότατος Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών, ο επιλεγόμενος Βουλγαροκτόνος.
Ο 10ος ΑΙΩΝΑΣ: Όταν το 976 πέθανε ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, οι Βούλγαροι της ΒΔ Μακεδονίας αποστάτησαν, έχοντας επικεφαλής τούς τέσσερις γιους του κόμη της περιοχής Νικολάου (που ονομάστηκαν από τους ιστορικούς της εποχής Κομητόπουλοι), Δαβίδ, Μωυσή,
Ααρών και Σαμουήλ. Αυτοί ήταν αρμενο-βουλγαρικής καταγωγής διότι η μητέρα τους, Ριψίμη, ήταν Αρμένια.
Φιλοδοξία των τεσσάρων ήταν να αναστήσουν το βουλγαρικό κράτος δίνοντάς του τη χαμένη του αίγλη. Οι τρεις πρώτοι από τους Κομητόπουλους βγήκαν νωρίς εκτός μάχης.Ο Δαβίδ σκοτώθηκε από Βλάχους στην Καστοριά, ο Μωυσής φονεύτηκε στην πολιορκία των Σερρών, ενώ ο Ααρών εξοντώθηκε μαζί με την οικογένειά του από τον αδελφό του Σαμουήλ, με την κατηγορία του φιλοβυζαντινού, άρα του προδότη. Μόνος επιζών ο Σαμουήλ αυτοανακηρύχτηκε
τσάρος όλης της Βουλγαρίας, ξεκινώντας έναν 40ετή αγώνα κατά του Βυζαντίου, που τον οδήγησε σε σοβαρές ήττες στο Κλειδί, στο Σπερχειό και αλλού, με τελική κατάληξη την
οριστική συντριβή του ιδίου και την κατάλυση του κράτους του, το 1014,από τον Βουλγαροκτόνο. Ο Σκυλίτσης αναφέρει ότι το έτος 986 ο Σαμουήλ κυρίεψε τη Λάρισα «της Θεσσαλίας αρχαίαν πρωτεύουσαν της πολυανθρώπου ταύτης επαρχίας». Για τις λεπτομέρειες αυτής της πολιορκίας και της άλωσης μπορούμε να καταφύγουμε στο «Στρατηγικόν» του Κεκαυμένου.
ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ: Φαίνεται, λοιπόν, ότι το 986 η Λάρισα πολιορκείτο ήδη χαλαρά για τρία με τέσσερα έτη και, εξαιτίας των ενεργειών του στρατηγού Κεκαυμένου, άντεχε χωρίς να λιμοκτονεί. Όταν, όμως, ο έμπειρος στρατηγός μετατέθηκε και αντικαταστάθηκε
από άλλο στρατιωτικό διοικητή, ο διάδοχός του δεν έδειξε ανάλογες ικανότητες. Έτσι, οι Λαρισαίοι δεν μπόρεσαν να θερίσουν τους καρπούς της γης τους και, όταν τέλειωσαν τα
αποθέματα τροφών, αναγκάστηκαν να φάνε ακόμα και σκύλους, άλογα και οτιδήποτε άλλο ξεγελούσε την πείνα τους(1). 
Ο Σαμουήλ άφησε να φύγει μόνο μια βλάχικη οικογένεια,αυτή του Νικουλιτζά, ενώ οι υπόλοιποι αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν και,συρόμενοι από το στρατό των εισβολέων, να μετοικήσουν οικογενειακώς στην Πρέσπα και βορειότερα. Όλοι οι άνδρες υποχρεώθηκαν να καταταγούν στον βουλγαρικό στρατό. Σύμφωνα με τον Κεδρηνό, αλλά και τον Σκυλίτση, ο Σαμουήλ άρπαξε και το
ιερό λείψανο του Αγίου Αχιλλίου, μεταφέροντάς το στη Μικρή Πρέσπα,στο ομώνυμο νησάκι του Αγίου Αχιλλίου, όπου ο Βούλγαρος ηγεμόνας ανήγειρε ναό προς τιμήν του αγίου,βρίσκοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα σύμβολο θρησκευτικότητας για το λαό του και (δήθεν) θείας επιστασίας
στο... μεγαλόπνοο έργο του. 
Εκτός των άλλων, ο Σαμουήλ βρήκε μεταξύ των αιχμαλώτων Λαρισαίων μια πανέμορφη κόρη την Έλα ή Ελένη και τη νυμφεύτηκε. Σύμφωνα με μερίδα ιστορικών μελετητών η Έλα ήταν ήδη
παντρεμένη με κάποιον αξιωματικό του βυζαντινού στρατού ονόματι Ρηγίνο. Όταν η κόρη αιχμαλωτίστηκε σε κάποια επιδρομή από Βουλγάρους, παραδόθηκε στο Σαμουήλ με τη διαβεβαίωση ότι ο σύζυγός της είχε φονευτεί σε μάχη. Αυτή εξαναγκάστηκε να παντρευτεί τον Σα-
μουήλ, αλλά αργότερα εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Ρηγίνος, ο οποίος κατόρθωσε να την απαγάγει από τα χέρια του. Όμως, για κακή της τύχη,αυτή πνίγηκε κατά τη δραματική καταδίωξη του ζεύγους από τους Βουλγάρους στα νερά ενός ορμητικού ποταμού (Βέβαια αυτή η εκδοχή είναι μάλλον μυθιστορηματικού χαρακτήρα). Από πολλούς ιστορικούς θεωρείται πιθανό ότι από την Έλα ο Σαμουήλ απέκτησε το διάδοχό του στον θρόνο Γαβριήλ-Ρωμανό ή Ροδόμηρο,που ανακηρύχθηκε τσάρος της Βουλγαρίας στις 15/9/1015.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ: Το 997 ο Βουλγαροκτόνος, έχοντας αντιμετωπίσει επιτυχώς τα εσωτερικά προβλήματα της αυτοκρατορίας, ανέθεσε στο στρατηγό Νικηφόρο Ουρανό να οργανώσει εκστρατεία στην Κεντρική Ελλάδα με σκοπό την εκδίωξη των Βουλγάρων,που έκαναν για δεύτερη φορά καταστροφική εισβολή στον ελλαδικό χώρο φτάνοντας τη φορά αυτή μέχρι την Αττική. Ο Νικηφόρος έφτασε στη Λάρισα, που είχε αρχίσει και πάλι να κατοικείται, αφήνοντας εκεί τις αποσκευές του στρατού του. Έπειτα κατευθύνθηκε εσπευσμένα στο Σπερχειό ποταμό, όπου, σε μια αποφασιστική μάχη, συνέτριψε το βουλγαρικό
στρατό φονεύοντας χιλιάδες στρατιώτες, ενώ ο ίδιος ο Σαμουήλ τραυματίστηκε σοβαρά. Για να καταλάβουμε το μέγεθος της βουλγαρικής καταστροφής, αρκεί να αναφέρουμε ότι είκοσι χρόνια μετά, όταν ο Βασίλειος Β' κατέβαινε στην Αθήνα για να προσκυνήσει το ναό της Θεοτόκου
στον Παρθενώνα, πέρασε από το πεδίο της μάχης του Σπερχειού και το βρήκε γεμάτο λευκασμένα οστά των εχθρών του. Το τελικό χτύπημα στην ηγεμονία του Σαμουήλ δόθηκε στη
μάχη στο Κλειδί το 1014, όταν ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας τον κατανίκησε διαλύοντας το στρατό και το κράτος του.

Τη μεθεπόμενη Κυριακή θα ασχοληθούμε με τα μνημεία της μεσοβυζαντινής εποχής στη Λάρισα και τον Άγιο Αχίλλιο.

* Ο Κων. Α. Οικονόμου είναι δά-
σκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας-
συγγραφέας
Konstantinosa.oikonomou@gmail.
com www.scribd.com/oikonomoukon
(1) Κων. Α. Οικονόμου, Η Λάρισα
και η Θεσσαλική

Ο ΜΥΘΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ

Θησέας - Ο Ήρωας της Αθήνας και οι άθλοι του

Ο Θησέας είναι ο κατεξοχήν ήρωας της Αθήνας, κατέχοντας την αντίστοιχη θέση στους Ίωνες που έχει ο Ηρακλής στους Δωριείς, μολονότι μια γενιά νεότερος. Μητέρα του είναι η Αίθρα, κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας και πατέρας του ο Αιγέας, βασιλιάς των Αθηνών.

 

Ο Αιγέας μετά από δύο άγονους γάμους με τη Μήτα και τη Χαλκιόπη ζήτησε τη βοήθεια του Μαντείου των Δελφών, αναφορικά με το τι έπρεπε να κάνει. Το Μαντείο του έδωσε ένα άσχετο και ακαταλαβίστικο χρησμό: «Μην ανοίξεις το ασκί του κρασιού σου πριν φτάσεις στην Αθήνα». Ο Αιγέας, μη κατανοώντας το νόημα του χρησμού, ταξιδεύοντας πίσω στην Αθήνα πέρασε και από την Τροιζήνα, στην οποία βασίλευε ο σοφός Πιτθέας, με σκοπό να ζητήσει τη συμβουλή του.

 

Ο Πιτθέας κατάλαβε αμέσως το χρησμό (να μην μεθύσει πριν φτάσει στην Αθήνα), αλλά ήθελε πάση θυσία να τον ζευγαρώσει με την κόρη του, Αίθρα.

 

Έτσι, ο σοφός βασιλιάς διοργάνωσε μεγάλο συμπόσιο προς τιμήν του Αιγέα, στον οποίο προσέφερε μεγάλη ποσότητα κρασιού. Ο Αιγέας μέθυσε, με αποτέλεσμα να περάσει τη νύχτα με την Αίθρα. Το επόμενο πρωί, καταλαβαίνοντας τι είχε γίνει, ανακοίνωσε στην Αίθρα ότι θα έπρεπε να επιστρέψει μόνος στην Αθήνα και να μην μάθει κανείς ότι θα είχε απόγονο, γιατί οι Παλλαντίδες, οι 50 γιοι του αδελφού του, Πάλλαντα, διεκδικούσαν το θρόνο του.

 

 Επιπλέον, άφησε παρακαταθήκη στο γιο του το ξίφος του και τα σαντάλια του, τα οποία τοποθέτησε κάτω από μια μεγάλη πέτρα, δίνοντας οδηγίες στην Αίθρα να τον οδηγήσει στο μέρος αυτό όταν θα ήταν αρκετά δυνατός να σηκώσει την πέτρα, να αναλάβει και να πάει στην Αθήνα, σε αναζήτηση του πατέρα του.

 

Καρπός της ένωσής τους ήταν ο Θησέας, που μεγάλωσε στην Τροιζήνα, μαζί με τη μητέρα του και τον παππού του. Μεγαλώνοντας, έγινε ένας όμορφος και δυνατός νέος. 

 

Ένα από τα πρώτα του κατορθώματα ήταν να αρπάξει τον τρομερό ταύρο που είχε φέρει ο Ηρακλής από την Κρήτη: ο ταύρος, που βρισκόταν κοντά στο Μαραθώνα, προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση στην περιοχή και έτσι ο Θησέας τον αιχμαλώτισε με αλυσίδες και τον προσέφερε θυσία στο Δελφίνιο Απόλλωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θησέας δεν δέχτηκε να του κόψουν όλα του τα μαλλιά, όπως συνηθιζόταν, αλλά μόνο τις μπούκλες γύρω από το μέτωπό του. Το κούρεμα αυτό έγινε αργότερα της μόδας, γνωστό ως «θησεία κόμη».

 

Λέγεται πως μια μέρα πριν ο Θησέας συλλάβει τον ταύρο έβρεχε βαριά και ζήτησε φιλοξενία σε ένα από τα σπίτια της περιοχής. Η γριά που τον φιλοξένησε ονομαζόταν Εκάλη και επειδή είχε πεθάνει λίγο μετά που έφυγε, όταν έγινε βασιλιάς στην Αθήνα έδωσε το όνομά της σε ένα χωριουδάκι της Αττικής, τη σημερινή Εκάλη, που είναι κτισμένα τα εξοχικά των πλούσιων Ελλήνων. Λίγο πριν, όταν ο Θησέας ήταν 7 ακόμη χρονών, επισκέφθηκε την Τροιζήνα ο Ηρακλής.

 

Ο Θησέας έπαιζε με άλλα παιδιά στα Προπύλαια, όταν φανερώθηκε ο Ηρακλής με την τρομερή του λεοντή από το δέρμα του λιονταριού της Νεμέας· ενώ όλα τα παιδιά σκορπίστηκαν από το φόβο τους, ο Θησέας, νομίζοντας - όπως και τα άλλα παιδιά - πως η λεοντή ήταν πραγματικό λιοντάρι, άρπαξε ένα τσεκούρι και όρμησε να το σκοτώσει, ξαφνιάζοντας τον Ηρακλή.

 

Όταν έγινε 16 χρονών, ο Θησέας οδηγήθηκε από τη μητέρα του στο χώρο που είχε αφήσει ο πατέρας του το ξίφος και τα σαντάλια του. Με ευκολία ανασήκωσε την πέτρα, ανάλαβε και, αφού του αποκαλύφθηκε η πατρότητά του, αποφάσισε να τραβήξει για την Αθήνα, σε αναζήτηση του Αιγέα. Μάταια ο Πιτθέας και η Αίθρα τον παρακαλούσαν να χρησιμοποιήσει τη θάλασσα: ο Θησέας ήθελε να πάει μέσω της στεριάς, που ήταν γεμάτη από ληστές και τέρατα, για να κατορθώσει τους νικήσει και να καθιερώσει το όνομά του σαν ήρωας, όπως ο Ηρακλής, που τόσο ζήλευε.

 

Έτσι και έγινε. Για τους άθλους και τις περιπέτειές του δείτε παρακάτω. Αποτέλεσμα όλων αυτών των κατορθωμάτων του Θησέα ήταν η φήμη του να προηγηθεί της άφιξής του στην Αθήνα. Την ίδια εποχή ο Αιγέας νυμφεύτηκε τη Μήδεια, μια μάγισσα που αναφέραμε σε προηγούμενό μας άρθρο, κόρη του βασιλιά Αιήτη της Κολχίδας. Η Μήδεια γνώριζε την ταυτότητα του Θησέα, την οποία όμως αγνοούσε ο Αιγέας. Έτσι, η Μήδεια τρομοκρατούσε τον Αιγέα αναφορικά με την άφιξη του Θησέα, λέγοντάς του ότι θα ερχόταν για να καταλάβει το βασίλειό του, αποφεύγοντας να του αποκαλύψει ότι ήταν ο ίδιος του ο γιος. Έτσι, τον έπεισε να σκοτώσει το Θησέα, όταν αυτός θα ερχόταν στην πόλη του. 

 

Ο Αιγέας υποδέχτηκε με τιμές το νέο, του οποίου η ρώμη και το κάλλος είχαν αποχτήσει ήδη μυθικές διαστάσεις και διοργάνωσε προς τιμήν του συμπόσιο, στο οποίο του προσέφερε ένα κύπελλο με δηλητήριο, στη θέση του κρασιού. Την ώρα που ο Θησέας σήκωσε το σπαθί του για να κόψει ένα κομμάτι από το θυσιασμένο ζώο, ο πατέρας του αναγνώρισε το ξίφος και, σχεδόν αμέσως, τα σαντάλια του.

 

Έτσι, δευτερόλεπτα πριν ο Θησέας αρχίσει να πίνει το δηλητήριο, όρμησε πάνω του, άρπαξε το κύπελλο από τα χέρια του, έχυσε το περιεχόμενό του σε μια γλάστρα και του εξήγησε ότι ήταν ο πατέρας του. Ύστερα, θέλοντας να τιμωρήσει τη Μήδεια, που τον είχε ξεγελάσει, την εξόρισε στην πατρίδα της και κάλεσε το λαό των Αθηνών να υποδεχτεί τον ρωμαλέο νέο. Το γεγονός αυτό θορύβησε τους γιους του Πάλλαντα, που χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (μια πήγε στην Αθήνα φανερά και μια κρυφά), με σκοπό να δολοφονήσουν το Θησέα.

 

Ο Θησέας είχε πληροφορηθεί για τις κινήσεις τους και ξαφνιάζοντας τους υπό κάλυψη εξαδέλφους του τους σκότωσε, ενώ οι υπόλοιποι τράπηκαν σε φυγή και διέφυγαν. Στη δίκη που επακολούθησε, ο Θησέας αθωώθηκε λόγω του κείμενου δικαίου.

Λέγεται μάλιστα πως για πρώτη φορά κάποιος που σκότωσε συγγενείς και δικάστηκε αθωώθηκε.

 

 

Οι άθλοι του Θησέα 

Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο Θησέας επέλεξε να πάρει το δρόμο της στεριάς για να φτάσει στην Αθήνα, παρά τις προτροπές του Πιτθέα και της Αίθρας, καθώς η στεριά ήταν γεμάτη από τέρατα και ληστές. Και πράγματι, ο Θησέας αντιμετώπισε επιτυχώς τόσες πολλές προκλήσεις, που δίκαια θα λέγαμε ότι κατέχει αντίστοιχη θέση με τον Ηρακλή, που τόσο ζήλευε. Σε αυτό το μέρος του άρθρου, θα δούμε τους άθλους που επιτέλεσε ο Θησέας στη διαδρομή του από την Τροιζήνα προς την Αθήνα.

Ο πρώτος ληστής που αντιμετώπισε ήταν ο Περιφήτης, γιος του Ήφαιστου, που δρούσε στο βουνό Αραχναίο, κοντά στην Επίδαυρο. Έστηνε καρτέρι στους περαστικούς και τους σκότωνε με ένα μεγάλο μεταλλικό ρόπαλο, γι’ αυτό ονομαζόταν και Κορυνήτης, από την «κορύνη», που στα Αρχαία Ελληνικά σήμαινε «ρόπαλο». Ο Θησέας πάλεψε μαζί του, τον νίκησε, τον σκότωσε και κράτησε το ρόπαλο για τον εαυτό του.

Αμέσως μετά οι Κενχρεαί, κοντά στον Ισθμό, ήταν η πατρίδα του Σίνη του Πιτυοκάμπτη (πευκο-τανάλιας). Όπως λέει και το όνομά του, ο γιος του Ποσειδώνα σκότωνε τους περαστικούς με τον εξής σκληρό τρόπο: Κατέβαζε κάτω δύο παράλληλους γειτονικούς πεύκους, στους οποίους έδενε τους περαστικούς. Μόλις τους έδενε σφικτά, άφηνε τα πευκόδεντρα να επιστρέψουν στην αρχική οριζόντιά τους θέση, με αποτέλεσμα να τεντώνουν βίαια και να διαμελίζουν το άτυχο θύμα από τη μέση. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο Θησέας σκότωσε τον άκαρδο ληστή.

 

Αφού πέρασε από την Κόρινθο, έφτασε στον Κρομμύωνα, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται ο οικισμός των Αγίων Θεοδώρων, όπου με ακόντια και ξίφη σκότωσε μια αγριογουρούνα, τη Φαιά, κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, που προκαλούσε φοβερές ζημιές στην περιοχή. Η Φαιά ήταν μητέρα του Καλυδώνιου και του Ερυμάνθιου κάπρου.

Την επόμενή του στάση - και, ίσως, την πιο επικίνδυνη - την έκανε στις «Σκιρωνίδες Πέτρες», εκεί που βρίσκεται σήμερα η Κακιά Σκάλα, κοντά στα Μέγαρα. Εκεί, τον δρόμο αποτελούσε ένα θεόστενο μονοπατάκι, κατασκευασμένο ίσα να χωρεί μόνο ένα ταξιδιώτη. Τέλος πάντων, από την μια πλευρά υπήρχαν οι ορμητικές κλίσεις των βουνών, ενώ από την άλλη υπήρχε μια άγονη και αφιλόξενη παραλία.

 

Τα βουνά κυριαρχούσε ο Σκίρωνας, γιος του Κορίνθου και εγγονός του Πέλοπα, που υποχρέωνε τους περαστικούς να σκύψουν να του πλύνουν τα πόδια. Μόλις κόντευαν να τελειώσουν, τους έδινε μια κλωτσιά και έπεφταν στην παραλία, την οποία κυρίευε μια τεράστια σαρκοφάγα χελώνα, που καταβρόχθιζε με μανία τους περαστικούς που της έριχνε ο Σκίρωνας. Ο Θησέας πλήρωσε το Σκίρωνα με το ίδιο νόμισμα, ενώ αργότερα κατέβηκε στην παραλία και σκότωσε τη χελώνα. Το καβούκι της το έκανε ασπίδα.

Στην Ελευσίνα, ο Θησέας κατόρθωσε να νικήσει τον Κερκύονα, γιο του Ποσειδώνα και άριστο πυγμάχο, ο οποίος προκαλούσε τους διαβάτες σε μάχη μέχρι θανάτου (mortal combat που λέμε). Ο Θησέας τον σήκωσε ψηλά και τον προσεδάφισε με τόση δύναμη, που σκοτώθηκε από τη σύγκρουση. 

 

Τέλος, η τελευταία πρόκληση για το Θησέα στο δρόμο του ήταν η συνάντησή του με το ληστή Προκρούστη, επίσης γιο του Ποσειδώνα. Ο Προκρούστης είχε τη βάση του στην Ιερά Οδό, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Δαφνί στον Κάτω Κηφισό, ενώ, όπως και άλλοι ληστές, είχε και διάφορα ψευδώνυμα, όπως Δαμάστης ή Πολυπήμονας. Προσφερόταν να παράσχει φιλοξενία στους περαστικούς, αλλά τους υποχρέωνε να ξαπλώσουν σε ειδικό κρεβάτι που είχε: τους ψηλούς τους έβαζε σε ένα μικρό κρεβάτι, ενώ τους κοντούς σε ένα μεγάλο. Από τους μεν ψηλούς έκοβε το εξέχον άκρο, τους δε κοντούς τους υπέβαλλε στην πιο κάτω δοκιμασία: τους έδενε με λουριά και τους τέντωνε μέχρι να φτάσουν το απαιτούμενο μήκος. Και στις δύο περιπτώσεις, αφού ολοκλήρωνε τα βασανιστήριά του, τους σκότωνε και καρπούταν τα τιμαλφή τους.Ο Θησέας δεν υπέστη τη δοκιμασία και σκότωσε τον Προκρούστη με τον ίδιο τρόπο που σκότωνε τα θύματά του. (φώτο:Ο Θησέας σκοτώνει τον Προκρούστη-Αττικό αγγειο 380 π.Χ.)

 

Μετά από όλες αυτές τις δοκιμασίες έφτασε στην Αθήνα, για να συναντήσει τον πατέρα του μέσα από διάφορες δυσκολίες. Η φήμη του και το κάλλος του έγιναν τόσο μεγάλες, που απέκτησαν μυθικές διαστάσεις...

 

 

ellinikoarxeio.com

 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr