Κ.ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ: "ΑΓΩΝΑΣ ΜΕΧΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ"

29 Μαΐου 1453: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους - Οι σφαγές και οι λεηλασίες

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μόνο κατ' όνομα υπήρχε τις παραμονές της Άλωσης. Ήταν περιορισμένη, κυρίως, στην περιοχή γύρω από την Κωνσταντινούπολη και σε κάποιες σκόρπιες περιοχές, όπως το Δεσποτάτο του Μυστρά. Οι θρησκευτικές έριδες, οι εμφύλιες διαμάχες, οι σταυροφορίες, η επικράτηση του φεουδαρχισμού και η εμφάνιση πολλών και επικίνδυνων εχθρών στα σύνορά της είχαν καταστήσει την πάλαι ποτέ Αυτοκρατορία ένα «φάντασμα» του ένδοξου παρελθόντος της.

Το Βυζάντιο σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή της ιστορίας του με την οθωμανική λαίλαπα προ των πυλών του, δεν μπορούσε να ελπίζει παρά μόνο στη βοήθεια της καθολικής Ευρώπης, η οποία όμως ήταν μισητή στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης. Η ύπαρξη «Ενωτικών» και «Ανθενωτικών» δίχαζε τους Βυζαντινούς. Ωστόσο, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έκανε μια απέλπιδα προσπάθεια, στέλνοντας πρεσβεία στον πάπα Νικόλαο Ε' για να ζητήσει βοήθεια. Ο Πάπας έβαλε και πάλι ως όρο την Ένωση των Εκκλησιών, αλλά αποδέχθηκε το αίτημα του αυτοκράτορα να στείλει στην Κωνσταντινούπολη ιερείς, προκειμένου να πείσουν τον λαό για την αναγκαιότητα της Ένωσης.

Οι απεσταλμένοι του Πάπα, καρδινάλιος Ισίδωρος και ο αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης Λεονάρδος, λειτούργησαν στην Αγία Σοφία, προκαλώντας την αντίδραση του κόσμου, που ξεχύθηκε στους δρόμους και γέμισε τις εκκλησίες, όπου λειτουργούσαν οι ανθενωτικοί με επικεφαλής τον μετέπειτα πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο. Το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν «την γαρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε την ένωσιν χρήζομεν. Απέστω αφ' ημών η των αζύμων λατρεία».

Το μίσος για τους Λατίνους δεν απέρρεε μόνο από δογματικούς λόγους. Η λαϊκή ψυχή δεν είχε ξεχάσει τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Σταυροφόροι στην Πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, ενώ αντιδρούσε στην οικονομική διείσδυση της Βενετίας και της Γένουας, που είχε φέρει στα πρόθυρα εξαθλίωσης τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας, αλλά και στην καταπίεση των ορθοδόξων στις περιοχές, όπου κυριαρχούσαν οι καθολικοί.

Αντίθετα, οι Οθωμανοί φαίνεται ότι συμπεριφέρονταν καλύτερα προς τους χριστιανούς. Πολλοί χριστιανοί είχαν υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση, ακόμη και στο στράτευμα, ενώ κυριαρχούσαν στο εμπόριο. Οι χωρικοί πλήρωναν λιγότερους φόρους και ζούσαν με ασφάλεια. Έτσι, στην Κωνσταντινούπολη είχε σχηματισθεί μία μερίδα που διέκειτο ευνοϊκά προς τους Οθωμανούς. Την παράταξη αυτή εξέφραζε ο Λουκάς Νοταράς με τη φράση «Κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν».

Από τις αρχές του 1453 ο Μωάμεθ προετοιμαζόταν για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Με έδρα την Ανδριανούπολη συγκρότησε στρατό 150.000 ανδρών και ναυτικό 400 πλοίων. Ξεχώριζε το πυροβολικό του, που ήταν ό,τι πιο σύγχρονο για εκείνη την εποχή και ιδιαίτερα το τεράστιο πολιορκητικό κανόνι, που είχαν φτιάξει Σάξωνες τεχνίτες. Στις 7 Απριλίου, ο σουλτάνος έστησε τη σκηνή του μπροστά από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού και κήρυξε επίσημα την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης.

Ο αγώνας ήταν άνισος για τους Βυζαντινούς, που είχαν να αντιπαρατάξουν μόλις 7.000 άνδρες, οι 2000 από τους οποίους μισθοφόροι, κυρίως Ενετοί και Γενουάτες, ενώ στην Πόλη είχαν απομείνει περίπου 50.000 κάτοικοι με προβλήματα επισιτισμού. Η Βασιλεύουσα περιβαλλόταν από ξηράς με διπλό τείχος και τάφρο. Το τείχος αυτό, που επί 1000 χρόνια είχε βοηθήσει την Κωνσταντινούπολη να αποκρούσει νικηφόρα όλες τις επιθέσεις των εχθρών της, τώρα ήταν έρμαιο του πυροβολικού του σουλτάνου, που από τις 12 Απριλίου άρχισε καθημερινούς κανονιοβολισμούς.

Οι Τούρκοι προσπάθησαν πολλές φορές να σπάσουν την αλυσίδα που έφραζε τον Κεράτιο κόλπο και προστάτευε την ανατολική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Στις 20 Απριλίου ένας στολίσκος με εφόδια υπό τον πλοίαρχο Φλαντανελλά κατορθώνει να διασπάσει τον τουρκικό κλοιό μετά από φοβερή ναυμαχία και να εισέλθει στον Κεράτιο, αναπτερώνοντας τις ελπίδες των πολιορκούμενων.

Ο Μωάμεθ κατάλαβε αμέσως ότι μόνο το πυροβολικό του δεν έφθανε για την εκπόρθηση της Πόλης, εφόσον παρέμεινε απρόσβλητος ο Κεράτιος. Με τη βοήθεια ενός ιταλού μηχανικού κατασκεύασε δίολκο και τη νύχτα της 21ης προς την 22α Απριλίου, 70 περίπου πλοία σύρθηκαν από τον Βόσπορο προς τον Κεράτιο. Η κατάσταση για τους πολιορκούμενους έγινε πλέον απελπιστική, καθώς έπρεπε να αποσπάσουν δυνάμεις από τα τείχη για να προστατεύσουν την Πόλη από την πλευρά του Κεράτιου, όπου δεν υπήρχαν τείχη.

Η τελική έφοδος των Οθωμανών έγινε το πρωί της 29ης Μαΐου 1453. Κατά χιλιάδες οι στρατιώτες του Μωάμεθ εφόρμησαν στη σχεδόν ανυπεράσπιστη πόλη και την κατέλαβαν μέσα σε λίγες ώρες. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, που νωρίτερα απέκρουσε με υπερηφάνεια τις προτάσεις συνθηκολόγησης του Μωάμεθ, έπεσε ηρωικά μαχόμενος. Αφού έσφαξαν τους υπερασπιστές της Πόλης, οι Οθωμανοί Τούρκοι προέβησαν σε εκτεταμένες λεηλασίες και εξανδραποδισμούς. Το βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε πανηγυρικά στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε στον Αλλάχ «αναβάς επί της Αγίας Τραπέζης», όπως αναφέρουν οι χρονικογράφοι της εποχής.

Λίγες ώρες πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έκανε την τελευταία του ομιλία στην Αγιά Σοφία και είπε απευθυνόμενος προς τους στρατηγούς του.  «Σας παραδίδω την εκλαμπρότατη και φημισμένη αυτή πόλη, πατρίδα σας και βασίλισσα των πόλεων. Ξέρετε καλά, αδέρφια, ότι για τέσσερις λόγους οφείλουμε όλοι να προτιμήσουμε το θάνατο παρά τη ζωή: πρώτον, για την πίστη και την ευσέβειά μας· δεύτερον, για την πατρίδα· τρίτον, για το βασιλέα και το Χριστό και τέταρτον, για τους συγγενείς και φίλους.

Λοιπόν αδέρφια, αν οφείλουμε να αγωνιστούμε μέχρι θανάτου για έναν και μόνο από τους τέσσερις αυτούς λόγους, πολύ περισσότερο για όλους μαζί, όπως προφανώς κατανοείτε. Αν για τις αμαρτίες μας παραχωρήσει ο Θεός τη νίκη στους ασεβείς, θα διακινδυνεύσουμε υπέρ της πίστεως της αγίας που μας παραχώρησε ο Χριστός με το αίμα του. Αυτό είναι το σπουδαιότερο απ’ όλα. Τι θα ωφεληθεί κανείς αν κερδίσει τον κόσμο όλο και χάσει την ψυχή του; Δεύτερον, χάνουμε έτσι μια περίφημη πατρίδα και, ακόμη, την ελευθερία μας. Τρίτον, χάνουμε την άλλοτε περιφανή και σήμερα ντροπιασμένη, ταπεινωμένη και εξουθενωμένη βασιλεία, η οποία γίνεται έρμαιο του ασεβούς τυράννου. Τέταρτον, στερούμεθα τις προσφιλείς γυναίκες και τα παιδιά μας και τους συγγενείς μας».

Λόγια που δείχνουν το θάρρος του Αυτοκράτορα. Λόγια που ακόμη και σήμερα πρέπει να διδάσκονται σε όλους για τη σημασία που έχει πολεμάμε μέχρι τέλους για να υπερασπιστούμε τα εδάφη μας.

Πηγή : [sansimera]

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Η Θεσσαλία του Μύθου
* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου
Η επιστροφή των Θεσσαλών ηρώων από την Τροία (β’) -Πρωτεσίλαος

ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ: Ο Πρωτεσίλαος, μας λέει η επική διήγηση, σκοτώθηκε
στην Τροία. Κατ' ατυχή σύμπτωση, την προηγουμένη της αναχώρησής του για την Τρωική
Εκστρατεία είχε νυμφευθεί τη Λαοδάμεια, κόρη του βασιλιά της Ιωλκού Ακάστου. Όμως από τη
βιασύνη του να φύγει για την Τροία λησμόνησε τις καθιερωμένες θυσίες προς τιμήν της απαι-
τητικής θεάς Αρτέμιδος. Στην Τροία ήταν το πρώτο από τα θύματα των Ελλήνων. Ο θάνατός
του αποδίδεται στην προφητεία-χρησμό της θεάς Θέτιδας. Η Θέτις έλεγε πως ο πρώτος Έλ-
ληνας που θα πατούσε στο έδαφος της Τροίας θα σκοτωνόταν άμεσα. Παρ' όλα αυτά ο Πρω-
τεσίλαος, με ενθουσιασμό, ενώ είχε υπ' όψιν του τον χρησμό, αποβιβάστηκε πρώτος. Εκεί,
αφού κατόρθωσε να σκοτώσει πολλούς αντιπάλους του, δέχτηκε θανατηφόρο χτύπημα απ'
τον Έκτορα, που καθοδηγείτο από την Άρτεμη,αδελφή του προστάτη της Τροίας Απόλλωνα.
Στον Κάτω Κόσμο ο Πρωτεσίλαος είναι απαρηγόρητος για την ατυχία του και επιθυμώντας
την, έστω προσωρινή του, επιστροφή, απευθύνεται στον Πλούτωνα, ζητώντας να του επι-
τρέψει την άνοδο στον πάνω κόσμο. Όταν ο Πλούτων, μετά από προτροπή της Περσεφόνης,
του το επιτρέπει, εκείνος συναντά στην οικία του τη Λαοδάμεια, που έχει πέσει σε κατάθλιψη
και ξεγελάει την απουσία του αγαπημένου της έχοντας φτιάξει ένα είδωλο-ομοίωμα του άνδρα
της. Μετά από τη συνειδητοποίηση της κατάστασης του Πρωτεσιλάου (νεκρός) η Λαοδάμεια
δέχεται να τον ακολουθήσει, αυτοκτονώντας.
Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΣΙΛΑΟΥ: Οι Έλληνες μετά την πτώση της Τροίας, έστησαν μνημείο
έξω από τα τείχη της κατεστραμμένης πόλης,προς τιμήν του νεκρού Θεσσαλού βασιλιά. Μετά
τον θάνατο του, ο μεγάλος Θεσσαλός ήρωας λατρεύτηκε ως ημίθεος στην πόλη Ελεούντα
της Ανατολικής Θράκης, όπου πιστεύονταν ότι βρισκόταν ο τάφος του. Οι ιστορικές πηγές μας
αναφέρουν ότι ο τάφος του λεηλατήθηκε στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα από έναν Πέρση σα-
τράπη, ο οποίος αργότερα συνελήφθη και εκτελέστηκε από τους Έλληνες, ενώ επιστράφηκαν
οι θησαυροί του μνημείου. Ο Αρριανός μας διασώζει ότι ο Μεγάλος Αλέξανδρος, στην αρχή
της μεγάλης του εκστρατείας, προσέφερε θυσίες στον τάφο του Πρωτεσιλάου, ελπίζοντας να μην
έχει την τύχη του μεγάλου ήρωα περνώντας στην Ασία. Ο Φιλόστρατος (3ος μ.Χ. αι.) ανα-
φέρει ότι στην Ελεούντα υπήρχε ένα άγαλμα του ήρωα που στέκονταν σε βάση που έδειχνε
την πλώρη ενός πλοίου, ενώ στην ίδια περιοχή κόπηκαν και νομίσματα με ανάλογη παράσταση.
Ο Πλίνιος (34.76) μας αναφέρει ότι υπήρχε την εποχή του ένας ανδριάντας του Πρωτεσιλάου,
φιλοτεχνημένος από το γλύπτη Δεινομένη. 
Σήμερα στο Μουσείο Τέχνης της Ν. Υόρκης και στο αντίστοιχο Βρετανικό σώζονται δύο αντίγραφα ενός χαμένου χάλκινου αγάλματος που παριστά τον Θεσσαλό ήρωα. Είναι σίγουρο ότι οι γνώσεις μας για τον ήρωα θα ήταν πολύ περισσότερες, αν είχε σωθεί η τραγωδία του Ευ-
ριπίδη με το όνομα «Πρωτεσίλαος», από την οποία έχουν διασωθεί ελάχιστα σπαράγματα,
10-12 στίχων. Στη σύγχρονη λογοτεχνία γράφτηκαν δύο τραγωδίες με θέμα τον Πρωτεσίλαο:
του Σακελλαρίου με τίτλο «Πρωτεσίλαος και Λαοδάμεια», και του υπογράφοντος τα άρθρα της
«Θεσσαλίας του Μύθου», Κων. Αθ. Οικονόμου,με τον τίτλο «Πρωτεσίλαος1» (Λάρισα 2010).
ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ: Μια άλλη εκδοχή του μύθου λέει ότι η Λαοδάμεια, μετά την
επιβεβαίωση του θανάτου του συζύγου της,αυτοκτόνησε πέφτοντας στη φωτιά, όπου πρω-
τύτερα ο πατέρας της, Άκαστος, είχε ρίξει το ομοίωμα του Πρωτεσιλάου που φύλαγε η κόρη
του. Ακόμα ο νεότερος του Ομήρου, Ησίοδος, παρουσιάζει τον Πρωτεσίλαο ως γιο του Άκτορα
και θείο του Ποδάρκη. Ο πολύ νεότερος Ευστάθιος ισχυρίζεται ότι το όνομα του ήρωα ήταν
Ιόλαος και το όνομα Πρωτεσίλαος του δόθηκε μετά θάνατον. Ακόμη, ο Λατίνος Υγίνος, μετά
Χριστόν συγγραφέας, αναφέρει ως μητέρα του ήρωα, τη Διομήδια. Ο Πρωτεσίλαος είναι
ακόμη το κεντρικό πρόσωπο σε έναν περίεργο διάλογο του Φιλοστράτου (3ος μ.Χ. αι.),
υπό τον τίτλο «Ηρωικός». Ο διάλογος αυτός διεξάγεται μεταξύ ενός αμπελουργού της Θράκης και του Πρωτεσιλάου. Στον διάλογο αυτό ο Θεσσαλός ήρωας εξιστορεί τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου με διαφορετικό τρόπο από ό,τι τον παρουσιάζει ο Όμηρος.Τέλος ο Λουκιανός σε δύο από τους νεκρικούς του διαλόγους ασχολείται με τον Πρωτεσίλαο. Άλλες εκδοχές δεν δέχονται τον θάνατο του ήρωα, μάλιστα μία απ’ αυτές αναφέρει ότι επιστρέφοντας με τα καράβια του,
έπεσε σε θαλασσοταραχή και αναγκάστηκε να δέσει στη Χαλκιδική. Εκεί η αδελφή του
Πριάμου, Αιθύλα (που το όνομά της εμπλέκεται και στην επιστροφή του Φιλοκτήτη) συνοδεία
δούλων πυρπόλησε τα σκάφη του Πρωτεσίλαου,φοβούμενη την αντιμετώπιση που θα είχε η
ίδια στον Πτελεό και την Ανδρώνα, πατρίδα του ήρωα, απ’ τους ντόπιους, αν ποτέ έφταναν εκεί.
Έτσι, σύμφωνα μ' αυτή την εκδοχή, ο Πρωτεσίλαος με τους συντρόφους του παρέμεινε εκεί
και ίδρυσε την αποικία Σκιώνη.

*Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέας.
www,scribd.com/oikonomoukon

22 ΜΑΗ 334 π.Χ.

Μεγαλέξανδρος κατατροπώνει Πέρσες στον Γρανικό

Η πρώτη μεγάλη νίκη του Μεγάλου Αλέξανδρου κατά της Περσικής Αυτοκρατορίας, που εδραίωσε τη φήμη του ως μέγα στρατηλάτη. Έλαβε χώρα στις 22 Μαϊου του 334 π.Χ. στον ποταμό Γρανικό (σημερινό Μπιγκάτσαϊ), που βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της Μικράς Ασίας, κοντά στην Τροία.

Οι Πέρσες σατράπες Μιθριδάτης και Σπιθριδάτης κατείχαν τη μία όχθη του Γρανικού ποταμού, έχοντας υπό τας διαταγάς τους 12.000 πεζούς, 15.000 ιππείς και 5.000 έλληνες μισθοφόρους υπό τον Μέμνωνα τον Ρόδιο. Στην αντίπερα όχθη, ο Αλέξανδρος παρέταξε 30.000 πεζούς και 5000 ιππείς.

Ο Αλέξανδρος είχε ξεκινήσει στις αρχές Μαΐου από την Πέλλα με το στρατό του και στόλο 160 πλοίων με στρατηγούς τους Παρμενίωνα, Φιλώτα, Κράτερο, Κλείτο και Ηφαιστίωνα. Στη Μακεδονία άφησε ως αντικαταστάτη του τον Αντίπατρο με 12.000 πεζούς και 1.500 ιππείς. Δια μέσου της Θράκης φθάνει στον Ελλήσποντο, όπου τον ανέμενε ο στόλος του, ο οποίος διαβίβασε τις δυνάμεις του στη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα στην Άβυδο, υπό την εποπτεία του Παρμενίωνα.

Ο Αλέξανδρος αποσπάστηκε για λίγο από το στρατό του για να θυσιάσει στο τέμενος του Πρωτεσίλαου (του πρώτου έλληνα που εφονεύθη στον Τρωικό Πόλεμο) στην Ελεούντα, ενώ στη συνέχεια μετέβη στο Ίλιον, όπου τέλεσε θυσία στην Αθηνά και αγώνες προς τιμή του Αχιλλέα.

Όταν επέστρεψε στην Άβυδο πληροφορήθηκε από τους στρατηγούς του ότι οι Πέρσες τον ανέμεναν παρατεταγμένοι στην όχθη του Γρανικού. Η θέση τους ήταν πλεονεκτική, καθώς η όχθη του ποταμού ήταν απότομη. Ο Αλέξανδρος μετά από εισήγηση του Παρμενίωνα διαβαίνει τον ποταμό την αυγή της 22ας Μαΐου και επιτίθεται με τη δεξιά του πτέρυγα, της οποίας προΐστατο ο ίδιος, έχοντας εφαρμόσει τη Λοξή Φάλαγγα.

Ο Αλέξανδρος μάχεται μεταξύ των πρώτων. Σε μία στιγμή της μάχης, ο πέρσης σατράπης Σπιδριδάτης υψώνει το ξίφος του για να τον σκοτώσει. Με μία αστραπιαία κίνηση ο Κλείτος αποκόπτει το χέρι του Σπιθριδάτη και σώζει τον Αλέξανδρο. Εν τω μεταξύ, οι περσικές δυνάμεις είχαν υποπέσει σ' ένα σημαντικό τακτικό σφάλμα με καθοριστική σημασία στην έκβαση της μάχης. Είχαν τοποθετήσει τους ιππείς έμπροσθεν των πεζών, με αποτέλεσμα όταν αυτοί άρχισαν να υποχωρούν υπό την πίεση των Μακεδόνων να παρασύρουν τους πεζούς, οι οποίοι βάλλονταν ανηλεώς από τους σαρισοφόρους.

Όσοι επέζησαν τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας μόνους στο πεδίο της μάχης τους έλληνες μισθοφόρους. 2.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και στάλθηκαν σιδηροδέσμιοι στη Μακεδονία για καταναγκαστικά έργα, επειδή «παρά τα κοινή δόξαντα τοις Έλλησι, Έλληνες όντες εναντία τη Ελλάδι υπέρ των βαρβάρων εμάχοντο», όπως αναφέρει ο Αρριανός. Οι απώλειες των Μακεδόνων ανήλθαν σε 150 άνδρες, ενώ οι Πέρσες έχασαν 4.000 στρατιώτες.

Την επομένη του θριάμβου του, ο Αλέξανδρος διέταξε να ταφούν οι πεσόντες άνδρες του μετά των όπλων τους, αλλά και έλληνες μισθοφόροι κατά τα έθιμα. Διέταξε, επίσης, να αποσταλούν στον Παρθενώνα ως αφιέρωμα 300 περσικές ασπίδες με την επιγραφή «Αλέξανδρος, ο υιός του Φιλίππου και οι Έλληνες πλην των Λακεδαιμονίων από των βαρβάρων των την Ασίαν κατοικούντων».

Η νίκη του Αλέξανδρου καταρράκωσε το ηθικό των Περσών, ενώ άρχισε να δημιουργείται η φήμη περί του αηττήτου του Αλέξανδρου. Η μία μετά την άλλη οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας απελευθερώθηκαν και δημιουργήθηκε ένα προγεφύρωμα, χρήσιμο στον Αλέξανδρο για τη συνέχιση της εκστρατεία του κατά των Περσών.

[Πηγή sansimera.gr]

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Η Θεσσαλία του Μύθου
*Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Η επιστροφή των Θεσσαλών ηρώων από την Τροία (Α’)


Ο ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ: Ο Νεοπτόλεμος επέστρεψε μέσω Θράκης. Ο παππούς του, ο Πηλέας ζούσε εξόριστος από τον βασιλιά της Ιωλκού Άκαστο στη νήσο Ίκο (Αλόννησο), περιμένοντας
να ξαναδεί τον αγαπημένο του εγγονό, ενώ ο δάσκαλός του γερο-Φοίνικας είχε πια πεθάνει. Όμως ο στόχος του γιου του Αχιλλέα δεν είναι άλλος από το να γίνει βασιλιάς. Έχει μαζί του τη
χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, και εκστρατεύει στην Ήπειρο όπου νικάει τους λαούς που βρίσκονταν γύρω από το όρος Τόμαρος. Εκεί στέφεται βασιλιάς και από την Ανδρομάχη γεννάει
τον Μολοσσό, που έμελλε να γίνει γενάρχης του ομώνυμου ηπειρωτικού φύλου. Από τότε η χώρα ονομάζεται Μολοσσία1. 
Λίγο πριν πεθάνει ο Πηλέας θα συναντήσει για στερνή φορά τον εγγονό του. Το τέλος του Νεο-
πτόλεμου δεν είναι και τόσο αντάξιο της προσφοράς του. Σκοτώνεται από τα χέρια του ίδιου του θεού Απόλλωνα, δίπλα στον ομφαλό της Γης, στους Δελφούς, τιμωρούμενος για μια ασή-
μαντη διαμάχη για τη μερίδα των σφάγιων της θυσίας που αναλογούσε στον ήρωα κατά τη γιορτή των Θεοξενίων. Σύμφωνα όμως με παραλλαγή του μύθου, ο Νεοπτόλεμος παντρεύτηκε την Ερμιόνη του Μενελάου στη Σπάρτη, όπως του είχε υποσχεθεί στην Τροία ο Σπαρτιάτης βασιλιάς, και αργότερα εγκαταστάθηκε στο Θετίδιο της νότιας Λάρισας (περιοχή Φαρσάλων).
Ο ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ: Ο Μάγνητας Φιλοκτήτης επιστρέφοντας με τα πλοία του έπεσε σε μεγάλη θαλασσοταραχή και τα πλοία του, ακυβέρνητα έπλευσαν αρχικά προς τον Καφηρέα κι από
κει στις νοτιοανατολικές ακτές της Ιταλίας στις εκβολές ενός ποταμού,στην ίδια τοποθεσία που θα ιδρυόταν η αποικία Κρότων. Μαζί του είχε αιχμάλωτες τις αδελφές του Πριάμου,Αιθύλα, Αστυόχη και Μηδεκάστη.
Όταν όμως, εκεί στις ακτές της Μεγάλης Ελλάδας, επισκευάζονταν τα καράβια τους με σκοπό να επιστρέψουν το ταχύτερο δυνατό στις εύφορες πλαγιές της Όσσας, στην πατρίδα τους, οι τρεις Τρωαδίτισσες με τη βοήθεια και άλλων σκλάβων, έβαλαν φωτιά και πυρπόλησαν τις εγκαταστάσεις του ταρσανά, αποτεφρώνοντας και τα πλοία. (Για τον λόγο αυτό ο Όμηρος τις ονομάζει «Ναυπρηστίδες»). Έτσι ο Φιλοκτήτης με τους συντρόφους του εγκαταστάθηκαν οριστι-
κά στη Νότια Ιταλία. Αργότερα ήρθε σε ρήξη με τους Λευκανούς, μια γειτονική ιταλιώτικη φυλή, που την αντιμετώπισε επικρατώντας άνετα. Στην περιοχή των Λευκανών που κατέκτησε
ίδρυσε την πόλη Κρίμισσα, δίπλα στις όχθες του ποταμού, που ονομάστηκε λόγω της πυρπόλησης των πλοίων του Ναύαιθος (ναυς = πλοίο + αίθος = καπνιά). Εκεί έκτισε το παλάτι του, ενώ μετέπειτα ίδρυσε και την πόλη Μάκαλλα, ανεγείροντας ένα ναό προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. 
Άλλες τρεις πόλεις φέρουν το όνομα του Φιλοκτήτη ως οικιστή: η Χώνη, η Πετήλια και στη βορειοδυτική Σικελία η Έγεστα (το όνομά της οφείλεται στον Τρώα Έγεστο που στάλθηκε εκεί από τον Φιλοκτήτη). Στη Νότια Ιταλία (Μ. Ελλάδα) κάπου ίσως να βρίσκεται ο τάφος του.
ΠΟΔΑΛΕΙΡΙΟΣ ΜΑΧΑΩΝ: Ο μόνος ζωντανός γιος του Ασκληπιού, μιας και ο Μαχάων είχε σκοτωθεί, ο ιατρός της Εκστρατείας, Ποδαλείριος, επέστρεψε στην Ελλάδα και ρώτησε το
Μαντείο των Δελφών πού έπρεπε να εγκατασταθεί. Ο χρησμός τον οδήγησε στη χερσόνησο της Καρίας. Εκεί  συνάντησε τη βασίλισσα Σύρνα που μόλις είχε πέσει απ’ τη στέγη του παλατιού και φαινόταν ετοιμοθάνατη. Ο Ποδαλείριος, σαν γιατρός που ήταν,άνοιξε τις φλέβες των μπράτσων της για να φύγει το «σκοτωμένο» αίμα.Έτσι η Σύρνα συνήλθε και ο βασιλιάς - πατέρας της Δαμαιθός την πάντρεψε με τον σωτήρα της. Ο Ασκληπιάδης ήρωας έκτισε στην περιοχή δυο πό-
λεις: τη Σύρνο, αφιερωμένη στη γυναίκα του και τη Βύβασσο, που την ονόμασε έτσι για να τιμήσει τον γιδοβοσκό Βύβασσο, ο οποίος τον είχε σώσει , σύμφωνα με τον μύθο, όταν ναυάγησε, ερχόμενος στις ακτές της Καρίας.
Ο αδελφός του, ο Μαχάων, υπήρξε ένας ήρωας-γιατρός, που το όνομά του προέρχεται από τη λέξη μάχη.Εδώ ο ιατρός και ο πολεμιστής είναι μια ευάλωτη ύπαρξη που μπορεί να
θεραπεύσει τις πληγές των άλλων, όχι όμως τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Μαχάων θεραπεύει τους άλλους, αλλά ο ίδιος δεν μπορεί να θεραπευτεί. Ο κυβερνήτης του Κάτω Κόσμου τον δέχθηκε για πάντα στην αγκαλιά του. Ο πολεμιστής χειρουργός πεθαίνει από τις πληγές του, αλλά συνεχίζει να ζει μέσω της νεκρικής λατρείας που τον θέωσε.
ΠΟΛΥΠΟΙΤΗΣ ΚΑΙ ΛΕΟΝΤΕΥΣ: Ο Πολυποίτης και ο Λεοντεύς ακολούθησαν τον μάντη Κάλχα μέχρι την Κολοφώνα της Μ. Ασίας. Όταν ο μάντης πέθανε, συνέχισαν πεζή ως την Παμφυλία, όπου έγιναν οικιστές της πόλης Ασπένδου, κοντά στον ποταμό Ευρυμέδοντα και, μέσω των απογόνων τους έκαναν αποικισμούς στην Κιλικία,Συρία, Φοινίκη. [Όλες οι προαναφερθείσες περιπέτειες της επιστροφής των ηρώων, αλλά και η Αργοναυτική εκστρατεία, έρχονται να στοιχειοθετήσουν το μυθικό υπόστρωμα της ερμηνείας του πρώτου και δεύτερου ελληνικού αποικισμού στη Μ. Ασία, αλλά και στα υπόλοιπα παράλια της Μεσογείου].

*Ο Κων. Οικονόμου είναι δάσκαλος
του 32ου Δημ. Σχ. -συγγραφέας

1. Πολλούς αιώνες αργότερα στο παλάτι των Μολοσσών γεννήθηκε η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο πατέρας της ονομαζόταν Νεοπτόλεμος κι αυτός. Έτσι δικαιολογείται η, από μητρός, θεσσαλική καταγωγή του μεγάλου στρατηλάτη της Μακεδονίας.

Η Θεσσαλία του Μύθου
Φιλοκτήτης και Νεοπτόλεμος στην Τροία

* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου



Ο ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ: Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα, έρχεται η σειρά του Φιλοκτήτη, του βασιλιά των Μαγνήτων να εμφανιστεί στο προσκήνιο. Οι Έλληνες είχαν πιάσει αιχμάλωτο τον μάντη των Τρώων, Έλενο και του ζητούσαν να τους αποκαλύψει πώς θα έπεφτε η Τροία. Ο Έλενος υπέκυψε φοβούμενος τις απειλές εναντίον της ζωής του και τους φανέρωσε ότι το Ίλιον (Τροία) θα έπεφτε μόνο αν είχαν μαζί τους τα όπλα του Ηρακλή. Τα όπλα του ο Ηρακλής τα είχε χαρίσει στον Φιλοκτήτη, τον γιο του Ποίαντα, λίγο πριν ανέβει στην πυρά στο όρος Οίτη. Όμως ο Φιλοκτήτης δεν ήταν μαζί τους στην Τροία, γιατί όταν τον είχε δαγκώσει φίδι στη Χρυσή, οι Αχαιοί τον εγκατέλειψαν στη Λήμνο. Οι υπόλοιποι βασιλιάδες ήξεραν ότι ο Φιλοκτήτης δεν θα δε-
χόταν να έρθει γιατί τον είχαν εγκαταλελειμμένο και ξεχασμένο στο νησί για εννιά ολόκληρα χρόνια! Γι’ αυτό έστειλαν τον πιο πονηρό απ’ αυτούς, τον Οδυσσέα δηλαδή, μαζί με τον Διομήδη που κατόρθωσαν με δόλο να του αρπάξουν τα όπλα. Έτσι, μπροστά στον κίνδυνο να μείνει μόνος του και άοπλος, πείστηκε να τους ακολουθήσει. 
Στην Τροία, αφού θεραπεύτηκε απ’ τον γνωστό μας Θεσσαλό γιατρό Μαχάονα, συμμετείχε ενεργά στις μάχες του τελευταίου έτους γύρω από την Τροία.Μάλιστα προκάλεσε τον Πάρη σε μονομαχία στην οποία αναδείχτηκε θριαμβευτής. Έτσι πέθανε ο αίτιος αυτής της μεγάλης και πολύχρονης αιματοχυσίας. Διαφορετικές παραλλαγές μας δίνουν οι τρεις γνωστοί τραγικοί
Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης στις ομώνυμες τραγωδίες τους.
Ο ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ: Ο Έλενος, μάντης των Τρωάδων, αποκάλυψε στους Έλληνες ότι για
να πέσει η άτρωτη μέχρι τότε Τροία, έπρεπε να πολεμήσει και ο γιος του Αχιλλέα, Νεοπτό-
λεμος που, εκείνη την εποχή έφηβος, μεγάλωνε κοντά στη μητέρα του και τον παππού
του Λυκομήδη στη Σκύρο. Το αρχικό του όνομα ήταν Πυρρός, αλλά ο δάσκαλός του Φοίνικας
τον ονόμασε Νεοπτόλεμο (νέος πίπτει εις πόλεμον), προς τιμήν του πατέρα του Αχιλλέα.
Ο Οδυσσέας, και πάλι αυτός στους άχαρους ρόλους, στάλθηκε στη Σκύρο με σκοπό να πεί-
σει τον νεαρό Θεσσαλό να τον ακολουθήσει στο Ίλιον. Όμως ο Λυκομήδης έφερε μεγάλες
αντιρρήσεις, λέγοντάς του ότι η κόρη του είχε ήδη χάσει τον σύζυγό της και ότι δεν έπρεπε
να χάσει και τον γιο της. Όμως ο ίδιος ο Νεοπτόλεμος είχε αντίθετη γνώμη μιας και ήθελε
διακαώς να συμμετάσχει στον πόλεμο και να δοξαστεί. Βλέποντας το θάρρος του γιου του
Αχιλλέα, οι συγγενείς του μεταπείστηκαν και τον αποχαιρέτησαν. Όταν έφτασε στην Τροία,
ο Μενέλαος του υποσχέθηκε ότι μετά την άλωση της Τροίας θα του έδινε για σύζυγο τη μο-
ναχοκόρη του Ερμιόνη, ενώ ο Οδυσσέας, σε μια συγκινητική τελετή, του παρέδωσε τα τι-
μημένα όπλα του πατέρα του. Την ίδια νύχτα συνομίλησε με το πνεύμα του πατέρα του, χω-
ρίς όμως να μας μεταφέρει ο Όμηρος τον διάλογό τους, ενώ, αντίθετα, γράφει πολλά για
τον χαρακτήρα του νεαρού ήρωα. Ήταν, λέει,στοχαστικός, έξυπνος, ξεχωριστός και πολύ
ωριμότερος από ό,τι υποδήλωνε το νεαρό της ηλικίας του. Στην ώρα της μάχης αυτός χύνεται
πρώτος και σκοτώνει πολλούς Τρώες και το σπουδαιότερο, επικράτησε σε μονομαχία εναν-
τίον του ανηψιού του Πριάμου, του βασιλιά Ευρυπύλου. Ο Ευρύπυλος, που ήταν βασιλιάς
των Μυσών και στενός σύμμαχος του Πριάμου,πριν πέσει νεκρός απ’ το κοντάρι του Νεοπτό-
λεμου, είχε σκοτώσει πολλούς Έλληνες, ανάμεσά τους και τον Θεσσαλό γιατρό Μαχάονα.
Ο Δούρειος ίππος φέρνει την πολυπόθητη άλωση της Τροίας και στη συνέχεια αρχίζουν
οι περιπέτειες της επιστροφής των ηρώων στις πόλεις τους, στην πατρίδα. Ο Όμηρος
έγραψε την Οδύσσεια περιγράφοντας τον περιπετειώδη «νόστο» - επιστροφή στην πατρίδα. Εμείς θα δούμε στα επόμενα άρθρα τι απέγιναν οι επιζήσαντες Θεσσαλοί ήρωες,
σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις των 

*Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος στο 32ο Δημ. Σχ. – συγγραφέας.

ΑΝΕΚΔΟΤΟ

Πάει ένας στον μανάβη και ρωτάει:
- Τι είναι αυτό ?
- Ντομάτες.
- Ωραία... Δώστε μου 2 κιλά , αλλά κάθε ντομάτα σε άλλη σακούλα .
Του τα βάζει ο μανάβης.
- Αυτό τι είναι ?
- Πατάτες.
- Δώστε μου 3 κιλά , αλλά κάθε μία σε ξεχωριστή σακούλα.
Το κάνει και αυτό ο μανάβης.
- Τι είναι αυτό ? ξαναρωτάει ο τύπος.
- Φακές, λέει ο μανάβης, αλλά δεν τις πουλάμε ...

    ΕΛΛΗΝΕΣ,ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ,
         ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ,
       ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ