Μεσαιωνική Θεσσαλία
* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Η σλαβική εισβολή

Κοιτίδα των Σλάβων ήταν η νότια Πολωνία και η Λευκορωσία. Πιεζόμενοι από άλλους λαούς κατέληξαν στην Παννονία (Ουγγαρία). Από εκεί οι Σλάβοι εισέβαλλαν συχνά ως σύμμαχοι των Ονογούρων, λεηλατώντας την ύπαιθρο. Στη συνέχεια επέστρεφαν στις εστίες τους. Αργότερα, οι επιδρομές τους άλλαξαν χαρακτήρα. Τώρα πλέον είχαν μαζί τους και γυναικόπαιδα, διότι επεδίωκαν να μετοικήσουν στο εσωτερικό του βυζαντινού κράτους. 
Η χρονιά σταθμός της μεγαλύτερης εισβολής Σλάβων ήταν το 577, χρονιά κατά την οποία οι εισβολείς κατέστρεψαν διάφορες περιοχές και της Θεσσαλίας. [Άλλη μια ιστορική επιβεβαίωση
για τους προγόνους των σημερινών Σκοπιανών. Εμφανίστηκαν στη Βαλκανική μεταξύ 6ου και 7ου αι.μ.Χ. και διεκδικούν συνέχεια με το ελληνικό φύλο των Μακεδόνων που εμφανίστηκε 1500 περίπου χρόνια πιο πριν (8ος αι. π.Χ.)!] Ακόμη, μεγάλες ομάδες απ’αυτούς κατέληξαν στην Πελοπόννησο όπου και δημιούργησαν φυλετικούς θύλακες στο εσωτερικό της.
Στις καταστροφές που προξένησαν στα μέρη που κατέκτησαν αναφέρονται πολλοί ιστορικοί της εποχής(1).Όμως οι «παροικίες» αυτές των Σλάβων δεν άντεξαν στο χρόνο διότι ο διοικητής του Ιλλυρικού Ιωάννης με τη βοήθεια Αβάρων, αντιμετώπισε τους παρείσακτους. Έτσι στρατός 60.000 Αβάρων με αρχηγό το Χάνο Βαϊανό εισέβαλε στις πρώιμες «Σκλαβηνίες» (όπως ονομάζονταν οι ημιαυτόνομες περιοχές που κατείχαν οι Σλάβοι) και εκδίωξαν τους Σλάβους προς Βορράν. Αδύναμοι να αντιμετωπίσουν τους Αβάρους,πολλές σλαβικές ομάδες επανήλθαν στην παλιά τους κοιτίδα, βορείως του Ίστρου (Δούναβη). Τα επόμενα χρόνια παρατηρούνται από κοινού επιδρομές Σλάβων και Αβάρων κατά της αυτοκρατορίας. 
Έτσι, για παράδειγμα, το 584 και το 586 πολιόρκησαν, χωρίς αποτέλεσμα, τη Θεσσαλονίκη. Τα σλαβικά φύλα, βλέποντας ότι δεν υπήρχε στον ευρωπαϊκό χώρο σοβαρή βυζαντινή στρατιωτική παρουσία, δεν αρκέστηκαν στις λεηλασίες αλλά εγκαταστάθηκαν σε εδάφη της αυτοκρατορίας καταλαμβάνοντας μόνιμα πολλές περιοχές της στα νότια του Δούναβη, δηλαδή περιοχές της ση-
μερινής Κροατίας, Σερβίας, Κοσσυφοπεδίου, Δαρδανίας (Β. Μακεδονίας), κ.α. Μικρότερες ομάδες Σλάβων κατέβηκαν νοτιότερα στον ελλαδικό χώρο και δημιούργησαν τις  προαναφερθείσες «Σκλαβηνίες» σε αραιοκατοικημένες περιοχές της υπαίθρου(2), οι οποίες
θεωρούνταν σλαβικοί θύλακες μέχρι το τέλος του 9ου αιώνα. Τέτοιες ομάδες ήταν οι Εζερίτες και οι Μηλιγγοί του Ταϋγέτου καθώς και διάφορες άλλες σε Ηλεία,Κορινθία και Μεσσηνία. 
 Στη Θεσσαλία γνωστή ομάδα ήταν οι Βελεγιζήτες(3) που κατοικούσαν στην περιοχή των Φερών. Σ’ αυτούς οφείλεται και η ονομασία της κωμόπολης Βελεστίνο (Βελεχατούια 10ος αι.). Γνω-
στότερος ηγέτης των Θεσσαλών Σλάβων ήταν ο Ακάμηρος (Akamir)(4). Φαίνεται όμως, βάσει των τοπωνυμίων, ότι Σλάβοι κατοίκησαν επίσης στα ανατολικά της Λάρισας (Όσσα), σε ημιορεινές περιοχές των Τρικάλων και στον Ανατολικό Όλυμπο (Πιερίας). Έτσι πλήθος τοπωνυμίων έχουν περάσει στη γλώσσα μας από εκείνη τη μακρινή εποχή και τη σλαβική (και τη βουλγαρική, το 10ο αιώνα) γλώσσα: Κίσσαβος (kisa = βροχή, Κίσσαβος = βροχερός, Όσσα), Βερλίκι (Δερματάς),Βελίκα (velik= μεγάλος), Βοϊβόνδα <σλαβ. voivoda =στρατηγός (Βασιλική Τρικάλων), Κάπιστα (kapija =πύλη, είσοδος, Σωτηρίτσα), Κουκουράβα <kukuruzina=καλαμιά, (Αμυγδαλή), Σελίτσανη (Ανατολή), Νιβόλιανη,ίσως: nivelisanje=ισοπέδωση (Μεγαλόβρυσο), Ρέτσιανη (Μεταξοχώρι), Πλαβίτσα (plavan= πλημμυρισμένος,Πλασιά), Βελεστίνο, (από το Βελεχατούια), Βόργιανη (Αχλαδοχώρι), Βελέσνικο (Αετοράχη), Γαρδίκι (= σλαβ.κάστρο), Γορίτσα (Αγ. Ανάργυροι Φαναρίου και τοπωνύμιο του Βόλου), Γρούβιανη (κοντά στην Ποταμιά
Αγιάς), Γροχοβό (κοντά στο Φανάρι), Ντρίσκολη (Κρήνη Φαρσάλων), Δρόγγος (το βουνό της Μακρυνίτσας),Ζαβλάντια <zavladiciti= χειροτονώ, (Παλιόπυργος Τρικάλων), Αβαρνίτσα (πάνω από την Παλαιά Σκοτίνα Πιερίας), Ζαγορά (zagorje= περιοχή πέρα από τα βουνά), Ζάρκος < zarko = φλογερά, καυτερά), Κάπουρνα (Γλαφυρές Βόλου), Κλινοβίστα (Κλεινός Τρικάλων),
Κόζιακας, Κόρμποβο (Λαγκαδιά Τρικάλων), Κούρσεβο5 (Ελληνόκαστρο Τρικάλων), Γράλιστα (Ελληνόπυργος),Σμόκοβο(6), Λιμπόχοβο (Παναγιά Καλαμπάκας), Λαψίστα (Γόμφοι), Λεβάχοι, Μίντζιανη (Αγναντερό Καρδίτσας), Οροχοβιάνα (περιοχή Καλαμπάκας), Πουλιάνα
(α)πουλιάνα= (βουλγ.) χέρσος τόπος), Πρεβέντα (Preventivan=προφυλαγμένος, Διάβα Καλαμπάκας), Ραδοβίσδι (σύνορα Άρτας- Τρικάλων), Ριζάβα (Ριζοβούνι Καρδίτσας), Σλάταινα (Ρίζωμα Καλαμπάκας), Σλοντοβό (δυτικά των Τρικάλων), Σμόλια (smola=ρητίνη, Αγριελιά
Καλαμπάκας), Στάριτσα (starica= γερόντισσα, Τσαριτσάνη), Τέρναβος (ή Μελούνα, όρος δίπλα στον Τύρναβο), Τζηρίτζοβο ή Τζερνίτσοβο (κοντά στο Μεγαλοχώρι Τρικάλων),Τραμπουχούνιστα και αργότερα Μπουχούνιστα, (το πρώτο συνθετικό του τοπωνυμίου ίσως από: trabunjianje= φλυαρία, Μεγαλοχώρι Τρικάλων), κ.α.
Αν σκεφτούμε ότι στην Πελοπόννησο και στη Δυτική Μακεδονία υπάρχουν πολύ περισσότερα τοπωνύμια σλαβικής προέλευσης, τι μπορούμε να συμπεράνουμε;
Ότι δικαιώνεται ο Φαλμεράιερ, που ισχυρίστηκε ότι «στο αίμα των σύγχρονων Ελλήνων δεν κυλάει ούτε σταγόνα αρχαίου ελληνικού αίματος»; Μα και βέβαια όχι. Γιατί αν η καταγωγή των κατοίκων μιας περιοχής φαίνεται από τα τοπωνύμια, τότε, για παράδειγμα, οι
κάτοικοι της σημερινής Τουρκίας είναι... Έλληνες (ISMIR< εις την Σμύρνην, ISNIK< εις Νίκαιαν, SAMSUN< Σαμψούντα, SINOP <Σινώπη, KALIPOL <Καλλίπολη, ANKARA<Άγκυρα, κ.α.)! Ή από την άλλη ότι οι κάτοικοι της σημερινής πεδινής Θεσσαλίας είναι... Τούρκοι (Μπαϊσλάρι, Καζακλάρι, Νεμπεγλέρι, Καραντάου, κ.α.)!
Εύκολα λοιπόν μπορούμε να καταλάβουμε το αβάσιμο των ισχυρισμών του Φαλμεράιερ. Όμως, στο ερώτημα:τι απέγιναν οι Σλάβοι των «Σκλαβηνιών»; Η απάντηση είναι πως, αν εξαιρέσουμε τους Εζερίτες του Βορείου Ταϋγέτου, που η ύπαρξή τους σημειώνεται ως τα τέλη του 11ου αιώνα, οι υπόλοιποι, μέσα σε διάστημα δύο,τριών αιώνων, συγχωνεύτηκαν πλήρως με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο και εξελληνίστηκαν. Αν, σύμφωνα με τους οπαδούς της θεωρίας του Φαλμεράιερ, δεν υπήρχαν τον 6ο, 7ο και 8ο αιώνα καθόλου Έλληνες στην Πελοπόννησο και αλλού, τότε πώς πραγματοποιήθηκε ο εξελληνισμός τους; Ας δούμε τώρα τους βασικούς ρυθμιστές αυτής της φυλετικής μεταλλαγής.
Πρώτος παράγοντας ήταν η ελληνική γλώσσα που βρήκε εύφορο έδαφος διάδοσης μιας και η Σλάβοι δεν είχαν τότε γραπτή γλώσσα. Δεύτερος, όχι ιεραρχικά,ρυθμιστής ήταν η Ορθόδοξη Εκκλησία, που έφερε σύντομα το μήνυμα του Ευαγγελίου στους βάρβαρους παγανιστές αγρότες και νομάδες κτηνοτρόφους του Βορρά, είτε αυτοί βρίσκονταν στο εσωτερικό της αυτο-
κρατορίας (Σκλαβηνίες), είτε εκτός συνόρων (Κύριλλος-Μεθόδιος στη Μοραβία, και αλλού).
 Και ενώ αυτό αποδεικνύεται ιστορικά, είναι να απορεί κανείς με τους σύγχρονους «ιστορικούς» της προπαγάνδας και τους «συγγραφείς» της νέας τάξης που προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαστρέψουν το ρόλο της Ορθοδοξίας ή να εξοβελίσουν κάθε συμμετοχή αυτής στη διαμόρφωση
του Νέου Ελληνισμού, με σκοπό, προφανώς, να προλειάνουν το έδαφος για μια παγκόσμια κοινωνία-συνονθύλευμα εθνών, χωρίς διακριτά πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Στο επόμενο άρθρο μας, τη μεθεπόμενη Κυριακή,θα ασχοληθούμε με το λεγόμενο «σκοτεινό» 8ο αιώνα και τα γεγονότα που αφορούν στη Θεσσαλία.

*Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος
στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας- συγγραφέας
Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

(1) Ιωάννης Εφέσου, Εκκλησιαστική Ιστορία, β΄6,25 , Μένανδρος σ. 331-334, εκδ. Βόννης.
(2) Άλλωστε από κανέναν ιστορικό της εποχής δεν αναφέρεται κάποια κατάληψη πόλης ή κάστρου στη Θεσσαλία ή την υπόλοιπη Ελλάδα.
(3) Ο βυζαντινός στρατός ανέλαβε δράση εναντίον τους το θέρος του 599.
(4)Kων. A. Οικονόμου, Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία, Γ΄ τόμος, Λάρισα, 2008.
(5) Συνηθισμένες καταλήξεις της Σλαβικής Γλώσσας είναι: -έβο, -άβο, -ιανη, -βίστα, -ιανα, κ.α.
(6) Το Σμόκοβο, σύμφωνα με την Α. Αβραμέα σημαίνει στα σλαβικά «Δρακότοπος», όμως στη Σλαβική smokovina είναι συκεώνας, τόπος με συκιές.

«Ο Κήπος των Αλευαδών»
Γράφει ο Στέφανος Μιστάρας
Φυσικός - Ιστορικός Μελετητής

Αυτό τον καιρό κατασκευάζεται στο χώρο της Στρατιάς που παραχωρήθηκε στο Δήμο
Λαρισαίων, ένας πολυθεματικός κήπος (60) στρεμμάτων για ποικίλες εκδηλώσεις.
Με το πέρας των εργασιών, που προβλέπεται να τελειώσουν πολύ σύντομα οι κάτοικοι αυτής της πόλης και ιδιαίτερα η νεολαία που σήμερα γεμίζει ασφυκτικά τις καφετέριες, θα μπορεί να απελευθερώνεται πνευματικά και σωματικά και να εκδηλώνει ποικιλοτρόπως όλες τις δυναμικές συνιστώσεις της.
Η Λάρισας πρέπει να είναι η μοναδική ελληνική πόλη που διαθέτει τόσους ελεύθερους χώρους που οι κατά καιρούς δημοτικές αρχές τους έχουν διαμορφώσει σε ωραιότατες πλατείες που χαρίζουν ευχαρίστηση και μεγάλη απόλαυση στους καταπιεσμένους κατοίκους της.
Επειδή τέθηκε το ερώτημα για την ονομασία αυτού του τεράστιου χώρου που να αναδεικνύει και την ιστορία του όπως έχει καταγραφεί στις λαμπρές σελίδες του πολιτισμού της,κάνω μια πρόταση να συζητηθεί και αυτή αρμοδίως «Ο Κήπος των Αλευαδών».
Και για να τεκμηριώσω αυτήν την πρόταση θα παραθέσω εν συντομία την ιστορική παρουσία
των Αλευαδών στη πόλη μας που οφείλει πολλά σ’ αυτούς ίσως και το όλον.
Η Θεσσαλία υπήρξε από τα αρχαιότερα ελληνικά διαμερίσματα που οργανώθηκε σε ομοσπονδίες.
Η τεράστια και πλουσιότατη πεδιάδα της, επέβαλλε την ομοσπονδιακή ενότητα «Το Κοινόν
Θεσσαλών».
Τα όργανα της ομοσπονδίας που είχαν πρωτεύουσα τη Λάρισα ήταν δύο:
α) Η συνέλευση των επιφανών θεσσαλικών πόλεων που γίνονταν στο μεγάλο καλ-
λιμάρμαρο Θέατρο της Λάρισας και
β) Ο Ταγός της Θεσσαλίας με αρμοδιότητες: Να διατάξει γενική επιστράτευση, ήταν αρχιστράτηγος και διαχειρίζονταν τα χρήματα του Κοινού των Θεσσαλών.
Ηταν για τους περιοίκους η ανώτατη αρχή και όπως αναφέρει ο Ξενοφών: «Όταν η Θεσσαλία τα-
γεύεται, πάντα τα κύκλω έθνη υπήκοά εστίν».
Το 518 π.Χ. την ταγείαν είχαν οι Σκοπάδες του Κραννώνα με τον Κρέοντα. Το έτος αυτό έγινε με-
γάλος σεισμός με αποτέλεσμα να καταστραφεί το ανάκτορο των Σκοπάδων και να σκοτωθούν ο ταγός Κρέων και όλοι οι εντός του ανακτόρου, εκτός από τον φιλοξενούμενο ποιητή Σιμωνίδη.
Οι Θεσσαλοί ζητούν από την Πυθία χρησμόν «ποιόν να εκλέξουν ταγόν. Η απάντηση ήταν «Αλεύαν τον Πυρρόν». Οι Θεσσαλοί έθεσαν πάλι το ερώτημα,αλλά η Πυθία ήταν ανένδοτη και απαντά:«Τον πυρρόν τοι φημί, τον Αρχεδίκη τέκε καίδα».
Ο δεύτερος χρησμός επικύρωσε την εκλογή τον Αλεύρα ως ταγόν της Θεσσαλίας.
Ο Πλούταρχος λέγει για τον Αλεύα:
«Ο Αλεύας υποδειχθείς δια της θελήσεως του Θεού, βασιλεύς, αυτός τε πολύ πάντων επράτευε των προ αυτού και τε έθνος εις δόξαν μεγάλην ήγαγε και δύναμιν».
Ο Αλεύας, εκτός από ιδρυτής μιας δυναστείας,ήταν μέγας πολιτικός άνδρας, αφού συνδύαζε το
στρατιωτικό δαιμόνιο με την πολιτική ιδιοφυΐα.Αυτός πρώτος διείδε την σπουδαιότητα που θα
είχε η Θεσσαλία στην αμφικτυονία των Δελφών αφού χάραξε για πρώτη φορά προγράμματα πανελληνίου ηγεμονίας με κέντρο τους Δελφούς.
Πάντοτε πρόεδρος της Αμφικτυονίας των Δελφών ήταν Θεσσαλός και μάλιστα ο Αλεύας στις αρχές του πέμπτου αιώνα με την δύναμη της Σπάρτης.Ο θάνατος όμως του Αλεύα εμπόδισε την πραγματοποίηση του σχεδίου για ηγεμονία της Ελλάδος.Πεθαίνοντας ο Αλεύας, άφησε το θεσσαλικό κράτος με πανελλήνιο γόητρο και όρια τα σύνορα της Βοιωτίας. Οι Αλευάδες υπήρξαν η ισχυρότερη, επισημότερη και πλουσιότερη οικογένεια εξ όλων των Θεσσαλικών πόλεων.
Βασιλείς αποκαλεί αυτούς ο Ηρόδοτος και είχε δίκαιο αφού βασιλική ήταν η λάμψη και ο πλούτος που κυριαρχούσε στην αυλή τους. Μεγάλος ήταν ο αριθμός των νικηφόρων αγώνων με τους φημισμένους ίππους, έμβλειμα της πόλης. Με την ηγεσία των Αλευαδών οργανώθηκε η Θεσσαλία στρατιωτικώς και πολιτικώς κατ’ άριστον τρόπον που κράτησε πέραν των δύο
αιώνων.
Με την πλειοψηφία που διέθεταν στους Δελφούς ανακήρυξαν τον Φιλίππο Β’ ταγόν της Θεσσαλίας και του έδωσαν την πολιτική αναγνώριση του Αμφικτυονικού συνεδρίου. Μετά την δολοφονία του Φιλίππου το 336 π.Χ. οι Αλευάδες στη συνέλευση των ευγενών της Θεσσαλίας, ανακήρυξαν τον υιόν του Αλέξανδρον - βασιλέα της Μακεδονίας - ταγόν της Θεσσαλίας.
Η Θεσσαλία έμεινε πιστή και στον Αλέξανδρον.Χίλοι πεντακόσιοι Θεσσαλικοί ιππείς, ακολούθησαν τον Μακεδόνα στρατηλάτη στη μεγάλη εκστρατεία της Ασίας. Αρχηγός των Θεσσαλικών ιππέων ήταν ο Αλευάδης Μήδιος.
Υπήρξε το Θεσσαλικόν ιππικόν το στήριγμα της αριστερής πτέρυγας του Αλεξάνδρου, που σε κρίσιμες στιγμές των μαχών - Γρανικόν ποταμόν, Ισσου,Γαυγάμηλα - έδωσε την τελική νίκη υπέρ των Ελλήνων.
Οι Θεσσαλικοί ιππείς με αρχηγό τον Αλευάδη Μήδιο δεν εγκατέλειψαν τον Μ. Αλέξανδρο που είχε αποφασίσει να προχωρήσει στα ενδότερα της Ασίας και έμειναν στη μεγαλειώδη αυτή εκστρατεία και μετά τον θάνατό του. Εμειναν πιστοί στις συμμαχικές τους υποχρεώσεις και τιμήθηκαν ιδιαιτέρως για αυτή την συνεισφορά τους.
Αξίζει συνεπώς και η πόλη των Λαρισαίων να τους τιμήσει αναλόγως, χαρίζοντας το όνομά τους στο μεγαλοπρεπές θεματικό πάρκο που δημιουργείται στις εκτάσεις της Νεάπολης.

1η Οκτωβρίου 331 πΧ: Η μάχη του Μ. αλεξάνδρου στα Γαυγάμηλα

1η Οκτωβρίου 331 πΧ: Η μάχη του Μ. αλεξάνδρου στα Γαυγάμηλα

Όταν πληροφορήθηκε ο Δαρείος ότι ο Αλέξανδρος πέρρασε τον Τίγρη αφού άφησε τα σκεύη και το θησαυρό του Άρβηλα οδήγησε το στρατό του στα Γαυγάμηλα 30 μίλια δυτικά,περιοχή κατάλληλη για μάχη γιατί είχε ομαλό έδαφος.Εδώ παρέταξε ,στην πιό μακρυνή αριστερή πτέρυγα, τους Βακτριους με αρχηγό το σατράπη της Βακτριανής Βήσσο, κοντά τους τους Δάες και τους Αραχωτούς με αρχηγό τον Βερσαέντη,δίπλα τους τους,τους κυρίως Πέρσες ιππείς και πέζους,τους Σουσίους με τον Οξάρτη και τους Καδούσιους.Στην πιό μακρινή δεξιά πτέρυγα παρατάχθηκαν τα στρατεύματα από την Συρία με τον Μαζαίο και αμέσως μετά οι Μήδοι με τον Ατροπάτη, έπειτα οι Παρθυαίοι,οι Σάκες,οι Τάπουροι και οι Υρκάνιοι πυ ήταν όλοι ιππείς με τον Φραταφέρνη και τελευταίοι οι Αλβανοί του Καυκάσου με τους Σακεσίνες. Ο ίδιος ο Δάρειος παρατάχθηκε στο κέντρο μαζί με έφιππους Πέρσες σωματοφύλακες,που ονομάζονταν και μηλοφόροι ,λόγω του χρυσού μήλου που έφεραν στις λόγχες τους,τους Μάρδους που ήταν άριστοι τοξότες και τέλος τους Έλληνες μισθοφόρους αγνώστου αριθμού.



Πίσω από αυτά τα τάγματα ήταν τοποθετημένα σώματα των Βαβυλωνίων και Ουξίων αγνωστού επίσης αριθμού.Ανάμεσα στο μέτωπο και την εμπροσθοφυλακή τοποθετήθηκαν δρεπανηφόρα οχήματα ,μπροστά από τα οποία προπορευόταν ορισμένα ιππικά σώματα, στα αριστερά οι Σκύθες και Βακτριανοί με 100 άρματα,δεξιά οι Αρμένιοι και Καππαδόκες με 50 άρματα και τα υπόλοιπα 50 άρματα τοποθετήθηκαν στο κέντρο.Αυτή η παράταξη αναφέρεται από τον Αρριανό σύμφωνα με μαρτυρία του Αριστοβούλου που λέει ότι την αντέγραψε από το επίσημο σχέδιο που βρέθηκε στα έγγραφα του περσικού επιτελείου μετά τη μάχη.

Ο Αλέξανδρος περνώντας τον Τίγρη ,αφού ξεκούρασε για τέσσερις ημέρες το στρατό του, βάδισε ανάμεσα από μερικούς λόφους που τον χώριζαν από τον εχθρό με σκοπό να επιτεθεί.
Ανεβαίνοντας όμως στα υψώματα είδε ότι ο εχθρικός στρατός ήταν ακόμη μακριά και προτίμησε να ακούσει τη συμβουλή του Παρμενίωνα να μην επιτεθεί πρίν κάνουν αναγνώριση του χώρου που βρισκόνταν μπροστά τους.Ο Αλέξανδρος αν και συνήθως δεν άκουγε την γνώμη των στρατηγών του, σε αυτή την περίπτωση άκουσε και αφού έστησε στρατόπεδο σε εκείνο το σημείο ,διέταξε τους εταίρους ιππείς να κατασκοπεύσουν το χώρο.

Ο Παρμενίωνας και άλλοι τον συμβούλεψαν επίσης να επιτεθεί την νύχτα αλλά ο Αλέξανδρος απέρριψε αυτή την γνώμη λέγοντας ότι είναι αισχρό να κλέψει τη νίκη ενώ μπορεί να νικήσει χωρίς τεχνάσματα το Δαρείο.

Το 331 π.Χ το ξημέρωμα παρέταξε σε δυο τάξεις το στρατό του που αποτελείτο από 40.000 πεζούς και 7.000 ιππείς.Στην πρώτη τάξη που αποτελούσε και το μέτωπο από δεξιά προς τα αριστερά παρατάχθηκαν 8 'ιλες εταίρων με στρατηγό το Φιλώτα .Κοντά τους παρατάχθηκε το τμήμα των υπασπιστών με το Νικάνορα και μετά από αυτούς ,η φάλαγγα σε 6 τμήματα με αρχηγούς τους Κοίνο,Περδίκκα Μελέαγρο,Πολυσπέρχοντα,Σιμμία και Κρατερό.Στα αριστερά της φάλαγγας περατάψθηκε το ελληνικό ιππικό αποτελούμενο από Λοκριοίς,Φωκείς,Φθιώτες,Μαλιείς και Πελοποννήσιους ενώ στα άκρα αριστερά τοποθετήθηκαν οι θεσσαλοί ιππείς με το Φίλιππο.

Ο Αλέξανδρος ανέλαβε την αρχηγία της δεξιάς πτέρυγας και ο Παρμενίωνας της αριστερής. Πίσω από το κυρίως μέτωπο τοποθετήθηκαν η 2η ταξη σαν επιφυλακή με σκοπό να αντιταχθεί σε τυχόν επιθέσεις από τα πλάγια η από πίσω.Εδώ ο Αλέξανδρος παρέταξε τους σαρισσοφόρους ,τους Παίονες,τους μισούς Αγριάνες,τους Μακεδόνες τοξότες και τους αρχαίους ,δηλαδή όλους τους βετεράνους στρατιώυες με αρχηγό τον Κλέαρχο,ενώ αριστερά τοποθετήθηκε το συμμαχικό ιππικό.



Μπροστά όμως από όλους, και το κυρίως μέτωπο,ήταν παραταγμένοι οι Έλληνες ιππείς με αρχηγό το Μένιδα και τον Ανδρόμαχο και ακόμη ένα τμήμα σαρισσοφόρων με το Βάλακρο και οι υπόλοιποιΑγριάνες ακοντιστές και μερικοί τοξότες.Στους πεζούς Θράκες αν ατέθηκε η φύλαξη του στρατοπέδου. Ο Αλέξανδρος επείδη πληροφορήθηκε από λιποτάκτη ότι στο χώρο ανάμεσα στα αντίπαλα στρατόπεδα οι Πέρσες είχαν τοποθετήσει σιδερένιες κόψεις για να εμποδίσουν το μακεδονικό ιππικό,βάδισε με προσοχή αποφεύγοντας τα εμπόδια και οδηγώντας τη βασιλική ίλη στα άκρα δεξιά.

Αφού πλησίασε τον εχθρό είδε ότι βρισκόταν απέναντι από τον ίδιο το Δαρείο και το αριστερό περσικό άκρο,δηλαδή τους Πέρσες σωματοφύλακες,Ινδούς, Αλβανούς και Κάρες,συνέχισε όμως να στρέφεται δεξιά. Ο Δαρείος για να εμποδίσει αυτή την κίνηση άρχισε να στρέφεται και αυτός προς τα αριστερά.Επειδή όμως ο Αλέξανδρος με αυτή την πορεία είχε ποσπεράσει το έδαφος που είχε ισοπεδώσει ο Δαρείος για την έφοδο των αρμάτων, νόμισε αναγκαίο να αναχαίτησει κέθε κίνηση προς αυτό το σημείο και για αυτό διέταξε 1.000 Βάκτριους ιππείς και τους Σκύθες να κυκλώσουν τους Μακεδόνες και να χτυπήσουν από τα πλάγια.Ο Αλέξανδρος βλέποντας τον κίνδυνο έστειλε εναντίον τους,τους ιππείς ,με το Μένιδα κι έτσι άρχισε η μάχη.

Οι Βάκτριοι ιππείς μόλις είδαν το Μένιδα να επιτείθεται σταμάτησαν τη κυκλική τους κίνηση και όρμησαν εναντίον του αναγκάζοντάς τον να υποχωρήσει αλλά αφού ήρθαν σε βοήθεια οι Παίονες και Έλληνες ιππείς οι Βάκτριοι αποκρούστηκαν. Ο σατράπης Βήσσος έσπευσε σε βοήθεια οδηγώντας το κύριο σώμα των Βακτρίων και οτυς Σκύθες και η μάχη έγινε σφοδρότερη και πολλοί Έλληνες σκοτώθηκαν αλλά τελικά κατόρθωσαν διατηρώντας τις γραμμές τους να ανοίξουν ρήγμα στην παράταξη των εχθρών.



Επειδή όμως συνεχιζόταν ακόμα η ιππομαχία ο Δαρείος διέταξε να επιτεθούν τα δρεπανηφόρα και όλη η πρώτη τάξη του στρατού με την ελπίδα ότι η φάλαγγα θα τρόμαζε από τα άρματα και αφού χτυπιόταν από τον επερχόμενο στρατό θα ανατρεπόταν ολοκληρωτικά.

Δυστυχώς για το Δαρείο το σχέδιο του αποδείχθηκε αναποτελεσματικό καθώς τα άλογα σκοτώνονταν από τους Μακεδόνες ακοντιστές και τοξότες , τρομοκρατούνταν από το θόρυβο που προξενούσαν οι φαλαγγίτες χτυπώντας τις σάρισσες και τις ασπίδες τους και από τα προτεταμένα δόρατα,έτσι τα περισσότερα γύρισαν πίσω.Αλλά και όσα κατάφεραν να φτάσουν ως τη φάλαγγα περνούσαν μέσα από τα κενά διαστήματα που οι φαλαγγίτες είχαν αφήσει επίτηδες.
Ο Αλέξανδρος αφού έδιωξε την απειλή των αρμάτων διέταξε τα στρατεύματα της 1ης τάξης που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν συμμετείχαν στη μαχη να αποκρούσουν μαζί με τους Παίονες τους εχθρούς που επιτέθηκαν εναντίον του από τη δεξιά πλευρά. Εκείνος αφού σταμάτησε τη λοξή κίνηση όρμησε στο ρήγμα που είχε δημιουργηθεί στην εχθρική παράταξη από την κυκλική κίνηση των Βακτρίων και επιτέθηκε κατευθείαν στο Δαρείο γύρω από τον οποίο είχε ξεσπάσει μάχη ανάμεσα στους σωματοφύλακες και τους εταίρους.

Ταυτόχρονα επιτέθηκε και η μακεδονική φάλαγγα προτείνοντας τις σάρισσες και για λίγο διάστημα η μάχη ήταν αμφίροπη γιατί εδώ μάχονταν τα καλύτερα τμήματα των Περσών,οι Έλληνες,οι Κάρες και οι Πέρσες σωματοφύλακες αλλά την εξαιρετική ανδρεία του στρατού του ματαίωσε για μια ακόμη φορά η δειλία του Δαρείου που βλέποντας την έφοδο ,των Μακεδόνων και τον ίδιο τον Αλέξανδρο να έρχεται εναντίον του,γύρισε το άρμα του προς τα πίσω και έδωσε το παράδειγμα της φυγής.

Η φυγή είχε σαν αποτέλεσμα την φυγή των στρατευμάτων γύρω από το Δαρείο που όχι μόνο ήταν τα πιο αξιώμαχα αλλά αποτελούσαν και το κυρίως όγκο του περσικού κέντρου χωρίζοντας το στρατό σε δυο τμήματα.Επειδή και ο Αρέτας μαζί με τουε Παίονες λύγισαν τους Βάκτριους τίποτα δεν εμπόδιζε πια την καταδίωξη.Μολονότι όμως τα πράγματα πήγαιναν καλά για την δεξιά πτέρυγα και το κάντρο των Μακεδόνων,δεν συνέβαινε το ίδιο και στα αριστερά.

Εδώ πολεμούσε ο Παρμενίωνας με το πέρση στρατηγό Μαζαίο και παρά τη φυγή του Δαρείου πιέστηκε τόσο ώστε αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από τον Αλέξανδρο ο οποίος αν και δυσανασχέτησε γιατί αναγκαζόταν να σταματήσει τη καταδίωξη ,έσπευσε μαζί με τους εταίρους και τις φάλαγγες που κατεύθαναν σταδιακά.Αλλά από το κενό που δημιουργήθηκε με τη στροφή αριστερά πέρασε ένα τμήμα Ινδών και Περσών που επιτέθηκε στους Μακεδόνε ς από τα μετόπισθεν και παρολίγο να λεηλατήσει τα σκευοφόρα αλλά και να απελευθερώσει την οικογένεια του Δαρειου. Πολύ γρήγορη ήταν όμως η αντίδραση των Μακεδόνων που χτυπώντας το τμήμα αυτό το διέλυσαν.
Ο Μαζαίος συνέχισε για λίγο ακόμα να πολεμά γενναία αλλά βλέποντας την ολοκληρωτική κατάρευση της αριστερης πλευράς και ενώ τον πίεζαν οι Θεσσαλοί και Έλληνες ιππείς κατάλαβε ότι μόνος του δεν θα μπορούσε να αλλάξει την έκβαση της μάχης και υποχώρησε πριν φτάσει στο σημείο ο Αλέξανδρος ,την πορεία του οποίου καθυστέρησαν κάποια τμήματα Περσών και Πάρθων ιππεών που υποχωρούσαν τελευταία από το κέντρο .

Αφού τους επιτέθηκε ο βασιλιάς μαζί με τους εταίρους έγινε φονική μάχη στην οποία έπεσαν 60 Μακεδόνες ιππείς ανάμεσα τους ο Ηφαιστίωνας ,ο Κοίνος και ο Μενίδας ενώ ο Αλέξανδρος κινδύνεψε πολύ.Αμέσως όμως μετά έφτασε στην αριστερή πλευρά βρίσκοντας τον Παρμενίωνα νικητή και βοηθώντας τον καταδίωξε τους εναπομείναντες εχθρούς.Το πόσοι σκοτώθηκαν στη μάχη δεν είναι σίγουρο. Ο Αρριάνος αναφέρει 300.000 νεκρούς ενώ ο Διόδωρος 90.000.Από τους Έλληνες αναφέρονται 500. Το βέβαιο είναι ότι ο περσικός στρατός σφαγιάστηκε και εν μέρει διαλύθηκε και δεν έγινε από τότε απόπειρα συγκρότησης νέου στρατού.

πηγες:
protesilaos
παπυρος
Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ η ζωή του
σελίδες ιστορίας
http://meklysma.blogspot.gr/2013/10/1-331-40000vs500000alexander-great.html