Η Θεσσαλία του Μύθου
*Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Η επιστροφή των Θεσσαλών ηρώων από την Τροία (Α’)


Ο ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ: Ο Νεοπτόλεμος επέστρεψε μέσω Θράκης. Ο παππούς του, ο Πηλέας ζούσε εξόριστος από τον βασιλιά της Ιωλκού Άκαστο στη νήσο Ίκο (Αλόννησο), περιμένοντας
να ξαναδεί τον αγαπημένο του εγγονό, ενώ ο δάσκαλός του γερο-Φοίνικας είχε πια πεθάνει. Όμως ο στόχος του γιου του Αχιλλέα δεν είναι άλλος από το να γίνει βασιλιάς. Έχει μαζί του τη
χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, και εκστρατεύει στην Ήπειρο όπου νικάει τους λαούς που βρίσκονταν γύρω από το όρος Τόμαρος. Εκεί στέφεται βασιλιάς και από την Ανδρομάχη γεννάει
τον Μολοσσό, που έμελλε να γίνει γενάρχης του ομώνυμου ηπειρωτικού φύλου. Από τότε η χώρα ονομάζεται Μολοσσία1. 
Λίγο πριν πεθάνει ο Πηλέας θα συναντήσει για στερνή φορά τον εγγονό του. Το τέλος του Νεο-
πτόλεμου δεν είναι και τόσο αντάξιο της προσφοράς του. Σκοτώνεται από τα χέρια του ίδιου του θεού Απόλλωνα, δίπλα στον ομφαλό της Γης, στους Δελφούς, τιμωρούμενος για μια ασή-
μαντη διαμάχη για τη μερίδα των σφάγιων της θυσίας που αναλογούσε στον ήρωα κατά τη γιορτή των Θεοξενίων. Σύμφωνα όμως με παραλλαγή του μύθου, ο Νεοπτόλεμος παντρεύτηκε την Ερμιόνη του Μενελάου στη Σπάρτη, όπως του είχε υποσχεθεί στην Τροία ο Σπαρτιάτης βασιλιάς, και αργότερα εγκαταστάθηκε στο Θετίδιο της νότιας Λάρισας (περιοχή Φαρσάλων).
Ο ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ: Ο Μάγνητας Φιλοκτήτης επιστρέφοντας με τα πλοία του έπεσε σε μεγάλη θαλασσοταραχή και τα πλοία του, ακυβέρνητα έπλευσαν αρχικά προς τον Καφηρέα κι από
κει στις νοτιοανατολικές ακτές της Ιταλίας στις εκβολές ενός ποταμού,στην ίδια τοποθεσία που θα ιδρυόταν η αποικία Κρότων. Μαζί του είχε αιχμάλωτες τις αδελφές του Πριάμου,Αιθύλα, Αστυόχη και Μηδεκάστη.
Όταν όμως, εκεί στις ακτές της Μεγάλης Ελλάδας, επισκευάζονταν τα καράβια τους με σκοπό να επιστρέψουν το ταχύτερο δυνατό στις εύφορες πλαγιές της Όσσας, στην πατρίδα τους, οι τρεις Τρωαδίτισσες με τη βοήθεια και άλλων σκλάβων, έβαλαν φωτιά και πυρπόλησαν τις εγκαταστάσεις του ταρσανά, αποτεφρώνοντας και τα πλοία. (Για τον λόγο αυτό ο Όμηρος τις ονομάζει «Ναυπρηστίδες»). Έτσι ο Φιλοκτήτης με τους συντρόφους του εγκαταστάθηκαν οριστι-
κά στη Νότια Ιταλία. Αργότερα ήρθε σε ρήξη με τους Λευκανούς, μια γειτονική ιταλιώτικη φυλή, που την αντιμετώπισε επικρατώντας άνετα. Στην περιοχή των Λευκανών που κατέκτησε
ίδρυσε την πόλη Κρίμισσα, δίπλα στις όχθες του ποταμού, που ονομάστηκε λόγω της πυρπόλησης των πλοίων του Ναύαιθος (ναυς = πλοίο + αίθος = καπνιά). Εκεί έκτισε το παλάτι του, ενώ μετέπειτα ίδρυσε και την πόλη Μάκαλλα, ανεγείροντας ένα ναό προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. 
Άλλες τρεις πόλεις φέρουν το όνομα του Φιλοκτήτη ως οικιστή: η Χώνη, η Πετήλια και στη βορειοδυτική Σικελία η Έγεστα (το όνομά της οφείλεται στον Τρώα Έγεστο που στάλθηκε εκεί από τον Φιλοκτήτη). Στη Νότια Ιταλία (Μ. Ελλάδα) κάπου ίσως να βρίσκεται ο τάφος του.
ΠΟΔΑΛΕΙΡΙΟΣ ΜΑΧΑΩΝ: Ο μόνος ζωντανός γιος του Ασκληπιού, μιας και ο Μαχάων είχε σκοτωθεί, ο ιατρός της Εκστρατείας, Ποδαλείριος, επέστρεψε στην Ελλάδα και ρώτησε το
Μαντείο των Δελφών πού έπρεπε να εγκατασταθεί. Ο χρησμός τον οδήγησε στη χερσόνησο της Καρίας. Εκεί  συνάντησε τη βασίλισσα Σύρνα που μόλις είχε πέσει απ’ τη στέγη του παλατιού και φαινόταν ετοιμοθάνατη. Ο Ποδαλείριος, σαν γιατρός που ήταν,άνοιξε τις φλέβες των μπράτσων της για να φύγει το «σκοτωμένο» αίμα.Έτσι η Σύρνα συνήλθε και ο βασιλιάς - πατέρας της Δαμαιθός την πάντρεψε με τον σωτήρα της. Ο Ασκληπιάδης ήρωας έκτισε στην περιοχή δυο πό-
λεις: τη Σύρνο, αφιερωμένη στη γυναίκα του και τη Βύβασσο, που την ονόμασε έτσι για να τιμήσει τον γιδοβοσκό Βύβασσο, ο οποίος τον είχε σώσει , σύμφωνα με τον μύθο, όταν ναυάγησε, ερχόμενος στις ακτές της Καρίας.
Ο αδελφός του, ο Μαχάων, υπήρξε ένας ήρωας-γιατρός, που το όνομά του προέρχεται από τη λέξη μάχη.Εδώ ο ιατρός και ο πολεμιστής είναι μια ευάλωτη ύπαρξη που μπορεί να
θεραπεύσει τις πληγές των άλλων, όχι όμως τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Μαχάων θεραπεύει τους άλλους, αλλά ο ίδιος δεν μπορεί να θεραπευτεί. Ο κυβερνήτης του Κάτω Κόσμου τον δέχθηκε για πάντα στην αγκαλιά του. Ο πολεμιστής χειρουργός πεθαίνει από τις πληγές του, αλλά συνεχίζει να ζει μέσω της νεκρικής λατρείας που τον θέωσε.
ΠΟΛΥΠΟΙΤΗΣ ΚΑΙ ΛΕΟΝΤΕΥΣ: Ο Πολυποίτης και ο Λεοντεύς ακολούθησαν τον μάντη Κάλχα μέχρι την Κολοφώνα της Μ. Ασίας. Όταν ο μάντης πέθανε, συνέχισαν πεζή ως την Παμφυλία, όπου έγιναν οικιστές της πόλης Ασπένδου, κοντά στον ποταμό Ευρυμέδοντα και, μέσω των απογόνων τους έκαναν αποικισμούς στην Κιλικία,Συρία, Φοινίκη. [Όλες οι προαναφερθείσες περιπέτειες της επιστροφής των ηρώων, αλλά και η Αργοναυτική εκστρατεία, έρχονται να στοιχειοθετήσουν το μυθικό υπόστρωμα της ερμηνείας του πρώτου και δεύτερου ελληνικού αποικισμού στη Μ. Ασία, αλλά και στα υπόλοιπα παράλια της Μεσογείου].

*Ο Κων. Οικονόμου είναι δάσκαλος
του 32ου Δημ. Σχ. -συγγραφέας

1. Πολλούς αιώνες αργότερα στο παλάτι των Μολοσσών γεννήθηκε η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο πατέρας της ονομαζόταν Νεοπτόλεμος κι αυτός. Έτσι δικαιολογείται η, από μητρός, θεσσαλική καταγωγή του μεγάλου στρατηλάτη της Μακεδονίας.