Η Θεσσαλία του Μύθου * Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου Μυθικές αναφορές στη Θεσσαλία -Συμπεράσματα

Η Θεσσαλία του Μύθου

* Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

Μυθικές αναφορές στη Θεσσαλία -Συμπεράσματα

Α΄ ΑΛΕΥΑΣ Ο ΠΥΡΡΟΣ: Μυθικός γενάρχης τηςΛάρισας θεωρείται ο Αλεύας ο Πυρρός απ’ το

όνομα του οποίου όλος ο οίκος των Ταγών(1)της Θεσσαλίας ονομάστηκε των Αλευάδων(2) .

Ήταν γιος του Θεσσαλού και εγγονός του Ηρακλή.Ονομάστηκε Πυρρός εξαιτίας των πυρόξανθων μαλλιών του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Αριστοτέλη (Σούδα- τετραρχία) ο Αλεύας διαίρεσε τη Θεσσαλία σε τέσσερα μέρη και στα χρόνια της βασιλείας του (ταγείας) η Θεσσαλία απέκτησε μεγάλη δύναμη και έγινε απ’ τα σημαντικότερα ελληνικά κράτη.

Β΄ Η ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΛΙΜΝΗΣ – ΠΕΛΑΣΓΟΣ: Τη μυθική παράδοση που

αναφέρεται στη δημιουργία της θεσσαλικής πεδιάδας και την εξαφάνιση της τεράστιας λίμνης

που προϋπήρχε μας τη διασώζει ο Ηρόδοτος (Η΄129). Σύμφωνα λοιπόν με τον μεγάλο αρχαίο

ιστορικό έγινε ένας μεγάλος σεισμός στην περιοχή με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός τερα-

στίου ρήγματος μεταξύ Ολύμπου και Όσσας, στα Τέμπη (που ονομάστηκαν έτσι από το ρήμα τέ-

μνω-κόβω). Ως αποτέλεσμα της δημιουργίας αυτού του ρήγματος, τα νερά της θεσσαλικής λε-

κάνης χύθηκαν στο Αιγαίο. Την ανακοίνωση αυτού του συμβάντος έκανε ο Πέλωρος, ένας χωρικός της περιοχής, στον τότε βασιλιά Πελασγό, γιο του Δία και της Νιόβης. Γι’ αυτή την ευχάριστη είδηση, ο βασιλιάς έκανε μεγάλες περιποιήσεις στον Πέλωρο, παραθέτοντάς του πλούσιο τραπέζι. Σ’ ανάμνηση αυτού του γεγονότος οι Θεσσαλοί τελούσαν κάθε χρόνο εορτή που ονομαζόταν «Τα Πελώρια». Στο τέλος των αθλητικών αγώνων παρακάθονταν σε πλούσια γιορτινά τραπέζια στα οποία παραβρίσκονταν και ξένοι, ενώ απελευθερώνονταν οι αιχμάλωτοι και οι φυλακισμένοι. Κατάλοιπα αυτής της γιορτής παρατήρησε ο Ι. Λεονάρδος στη  χωρογραφία» του, στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Σύμφωνα μ’ αυτόν λοιπόν: « Οι Οθωμανοί εκεί (Τέμπη- Χασάν Μπαμπά) εορτάζουν κατ’ έτος μίαν λαμπράν εορτήν υπό τας πλατάνους... εν μεγάλον συμπόσιον, εις το οποίον καθένας έχει είσοδον ελευθέραν, οποιασδήποτε θρησκείας ή γένους ήθελεν είναι... Ως φαίνεται γίνεται αύτη η εορτή υπό των Οθωμανών εις ανάμνησιν εκείνης της παλαιάς των Ελλήνων εορτής, χωρίς να έχωσι τινα ιδέαν εκείνης ή των εθίμων των τότε Ελλήνων(3)».

Γ΄ Η ΛΗΤΩ: Η Λητώ, ερωμένη του Δία, όταν είχε στα σπλάχνα της το παιδί του, έφευγε απ' όλη

την Ελλάδα κυνηγημένη απ’ τη ζηλότυπη Ήρα και όλοι οι τόποι την απόδιωχναν, εκτός από τον Πηνειό, ο οποίος τη λυπήθηκε και ήταν έτοιμος να τη δεχτεί στα νερά της. Όμως η ίδια, φοβούμενη τον Άρη που θα την καταδίωκε, ευχαρίστησε τον Πηνειό και κατέφυγε τελικά στη Δήλο όπου και γέννησε τον Απόλλωνα.

Δ΄ Ο ΑΟΙΔΟΣ ΘΑΜΥΡΙΣ: Στην πλούσια θεσσαλική Μυθολογία βρίσκουμε το όνομα του Θάμυρη (Ιλιάδα), μυθική ενσάρκωση του καυχησιάρη. Κάποτε ο αοιδός αυτός βρέθηκε στο πα-

λάτι του Ευρύτου στην Οιχαλία της Δ. Θεσσαλίας,για να πάρει μέρος σε ποιητικό διαγωνισμό. Εκεί,περήφανος για την τέχνη του, ο Θάμυρις καυχήθηκε πως θα νικούσε ακόμη κι αν τον ανταγωνίζονταν οι ίδιες οι Μούσες. Για την καύχησή του αυτή, την ύβριν, προς τις θεότητες, οι Μούσες τιμωρώντας τον παραδειγματικά, τον τύφλωσαν και του πήραν το χάρισμα της μουσικής, καθιστώντας τον τελείως άμουσο.

Ε΄ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Στην αρχαιότητα και ανά το Πανελλήνιο οι άνθρωποι μιλούσαν

με θαυμασμό για τους Λαπίθες, τη θαυμαστή γενιά του παλιού καιρού, τρόμαζαν ακούγοντας

διηγήσεις για τους τερατώδεις Κενταύρους, θαύμαζαν τους ηρωικούς βασιλιάδες της Θεσσαλίας,

Ιξίονα και Πειρίθου που έφτασαν στο σημείο ν’ αψηφούν τους θεούς, τιμούσαν τον Αρισταίο

που είχε ωφελήσει την ανθρωπότητα μαθαίνοντάς της τα μυστικά της φύσης και της γεωργίας.

Μιλούσαν ακόμα για τον Αίολο και τους απογόνους του Ασκληπιάδες, που έφεραν στην αν-

θρωπότητα την ιατρική για να απαλύνει τον πόνο των ανθρώπων, για την αγάπη του θνητού Πηλέα προς τη θεά Θέτιδα που καρποφόρησε με τη γέννηση του μεγαλύτερου ήρωα της Θεσσαλίας,του Αχιλλέα. 

Διηγούνταν στα παιδιά τους την ιστορία του Φρίξου και της Έλλης καθώς και τις περιπέτειες του Ιάσονα στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Διδάσκονταν από τα παθήματα που έφερε στον Καινέα ο εγωισμός και στον Ερυσίχθονα η ιεροσυλία, ενώ συζητούσαν με θαυμασμό για την ιδανική μορφή της αγάπης που προσωποποιούνταν με τις ιστορίες του Άδμητου και τις Άλκηστης καθώς και του Πρωτεσίλαου με τη Λαοδάμεια.

Οι Αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν τη Θεσσαλία σαν κοιτίδα του ελληνικού γένους, στα μέρη της

οποίας εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο όρος Έλληνας και Ελλάδα, καθώς και στην κοινή τους

κληρονομιά, που διασπάστηκε εξαιτίας της διανομής της πατρίδας τους στους τρεις γιους που

θεωρούνται γενάρχες όλου του αρχαίου Ελληνισμού (Ξούθος) Δωριέας, Αίολος), μητρόπολης

και αποικιών.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σήμερα τελειώνουν τα άρθρα μας [23 συνολικά] για τη Μυθική Θεσσαλία, που ξε-

κίνησαν από την αρχή του έτους. Στο μέλλον,συν Θεώ, θα ασχοληθούμε σε σειρά άρθρων με

την Ιστορία της Θεσσαλίας της Ύστερης Αρχαιότητας και τη μεσαιωνική Θεσσαλία. Καλό καλο-

καίρι.

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΘΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ:

Όμηρος «Ιλιάς», «Οδύσσεια». Ευριπίδης «Πρωτεσίλαος» αποσπ., «Ανδρομάχη», «Ιφιγένεια εν

Αυλίδι»,«Μήδεια», «Σκύριοι», «Τρωάδες», «Φρίξος» (αποσπ.), «Ινώ» (απόσπ.). Ησίοδος «Θεογονία», «Ασπίς Ηρακλέους», «Έργα και ημέραι».

Ηροδότου «Ιστοριών Ευτέρπη». Λουκιανός «Νεκρικοί διαλογοι». Οβίδιος «Ηρωίδες», «Μεταμορφώσεις», «Επιστολαί». Αισχύλου «Προμηθέας δεσμώτης», «Ευμενίδες». Απολλώνιος Ρόδιος «Αργοναυτικά», «Έργα». Πλάτων «Πρωταγόρας».

Παυσανίας 10, 8, 4. Απολλόδωρος 1. Στράβων 14, 7. Φιλόστρατος «Ηρωικός». Σοφοκλής «Φι-

λοκτήτης», «Ελένη», «Ερμιόνη», «Αθάμας»

(αποσπ.). Ορφικά Αργοναυτικά. Βιργίλιος «Γεωργικά». Ψευδοαριστοτέλης «Πέπλος». Πλούταρχος «Θησεύς», «Ερωτικός». Διόδωρος. Καλλίμαχος «Ύμνοι». Υγίνος «Αστρονομικά». Πλίνιος «Φυσική ιστορία». Τζέτζης «Σχόλια στο Λυκόφρονα». Στησίχορος αποσπάσματα. Βακχυλίδης αποσπάσματα 44. Πάπυροι Οξυρύγχου 2455, 2685. Φερεκύδης

FGr Hist 3

«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» Εκδοτική

Αθηνών

«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» Κων. Παπαρρηγόπουλου Βιβλίο 1 2006 ΔΟΛ

«Ελληνική μυθολογία» τόμοι 2-5 Ι. Θ. Κακριδή

Εκδοτική Αθηνών 1986

« Η Λάρισα» Β. Βουτσιλά - Μ. Αβραμόπουλου

1962

«Νεωτάτη της Θεσσαλίας χωρογραφία» (σχόλια Κ. Σπανός) β΄ έκδοση, εκδόσεις Θετταλός 1992

«Η Λάρισα» Επ. Φαρμακίδη (σχόλια Κ. Σπανός)

«Γνώση» 2001

«Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης» Ιω.Σταματάκου «Φοίνιξ», 1992

«Η Λάρισα και η Θεσαλική Ιστορία». Τ. α΄ Λάρισα «Γνώση», Κων. Α. Οικονόμου, 2007 και

β΄εκδοση, βελτιωμενη [www.scribd.com/oikonomoukon]

«Η Λάρισα και η Θεσαλική Ιστορία». Τ. β΄ Λάρισα (αρχαία Θεσσαλία), Κων. Α. Οικονόμου,

2007.

* Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος στο 32ο Δημ. Σχ. Λάρισας - συγγρα-

φέας

(1) Ταγός: (αρχ. ταγός προερχ. από τάσσω)ανώτατος πολιτικός ή και στρατιωτικός άρχοντας

στην αρχαία Θεσσαλία, αρχηγός, ηγέτης. (Μείζον ελλ. λεξικό Τεγόπουλος, Φυτράκης).

(2) δες σχετ. Κων. Α. Οικονόμου, Η Λάρισα και η Θεσσαλική Ιστορία, Β΄Τόμος, Λάρισα 2007.

(3) Δες σχετικά: Κων. Α. Οικονόμου, Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία, Δ΄ Τόμος, Λάρισα 2009.