ΛΑΡΙΣΑ - Μια εικόνα χίλιες λέξεις...

Η περιοχή των Ανακτόρων το 1897

Κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 κατέφθασαν στη Λάρισα πολλοί δημοσιογράφοι, Έλληνες και ξένοι, απεσταλμένοι του γραπτού Τύπου, ημερήσιου και περιοδικού, για να καλύψουν την διαφαινόμενη σύρραξη μεταξύ των δύο κρατών. Όλοι αυτοί, ιδιαίτερα οι ξένοι, συνοδεύονταν από ζωγράφους και φωτογράφους, οι οποίοι απαθανάτιζαν εκτός από πολεμικές στιγμές και διάφορα τοπία της Λάρισας και της περιοχής της. 
Ένα από τα τοπία αυτά παρουσιάζουμε σήμερα. Πρόκειται για ένα χαρακτικό το οποίο δημοσιεύθηκε στο γαλλικό εβδομαδιαίο περιοδικό Le Monde Illustrée των Παρισίων στο φύλλο της 17ης Απριλίου του 1897. Το χαρακτικό αυτό είναι αντιγραφή φωτογραφίας[1] του Γάλλου δημοσιογράφου Henri Turot και ως εκ τούτου η αξιοπιστία και η ακριβής καταγραφή των εικονιζομένων δεν αμφισβητείται. Ο γαλλικός υπότιτλος του σχεδίου είναι λιτός. Σε μετάφραση αναφέρει «Μερική άποψη της Λάρισας», χωρίς άλλα διευκρινιστικά στοιχεία. Το χαρακτικό αυτό απεικονίζει την περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται η πλατεία Λαού (Αγαμ. Μπλάνα) και η περιοχή του Δημοτικού Ωδείου με το τζαμί. Ο φωτογράφος στάθηκε περίπου στη συμβολή της σημερινής οδού Κύπρου με την οδό μητροπολίτου Νεοφύτου και έστρεψε τον φακό του προς βορρά. Μπροστά σε πρώτο επίπεδο διακρίνεται ένας μεγάλος ανοικτός, ανώμαλος, αδιαμόρφωτος και ακάθαρτος χώρος. Τέτοιοι χώροι υπήρχαν αρκετοί την εποχή εκείνη μέσα στην πόλη, οι οποίοι μάλιστα πολύ συχνά δημιουργούσαν προβλήματα καθαριότητος και υγιεινής.
 Εδώ πρόκειται για τον χώρο της πλατείας Ανακτόρων όπως λεγόταν τότε, ο οποίος προπολεμικά στέγασε την κατεδαφισμένη από το 1978 Δημοτική Αγορά και αφού άλλαξε πολλές ονομασίες, ανάλογα με τις επιθυμίες της εκάστοτε δημοτικής αρχής, σήμερα ονομάζεται επίσημα πλατεία δημάρχου Αγαμέμνονα Μπλάνα. Κάτω της στεγάζεται υπόγειος χώρος στάθμευσης, ενώ στην επιφάνειά της φιλοξενεί υπολείμματα βυζαντινών μνημείων τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά την εκσκαφή για τη δημιουργία του χώρου στάθμευσης. Πίσω, σε ένα δεύτερο επίπεδο αποτυπώνονται διάφορα κτίρια.
 Ξεκινώντας από αριστερά, το πρώτο κτίριο είναι το κονάκι του Οθωμανού Χουσνή Μπέη, στο οποίο φιλοξενήθηκε τον Οκτώβριο του 1881, όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Λάρισα, ο βασιλέας Γεώργιος Α’ και το ίδιο διάστημα το αγόρασε[2]από τον ιδιοκτήτη. Είναι ένα ογκώδες τετράγωνο οίκημα, γνωστό στους παλιούς Λαρισαίους ως ανάκτορα. Το κτίριο είναι περιφραγμένο, βρίσκεται στο κέντρο μιας δενδροφυτευμένης αυλής και η έκτασή του καλύπτει τον χώρο όπου σήμερα ορθώνεται το οικοδομικό συγκρότημα του Δημοτικού Ωδείου. 
Μάλιστα με λίγη προσοχή μπορεί να διακρίνει κανείς μπροστά από τα ανάκτορα ένα στρατιωτικό φυλάκιο, επειδή τις ημέρες εκείνες του 1897, τα ανάκτορα φιλοξενούσαν τον διάδοχο Κωνσταντίνο με το επιτελείο του και στέγαζαν το στρατηγείο των πολεμικών επιχειρήσεων. Το κτίριο ανατολικά του ανακτόρου, που αντιστοιχεί στη σημερινή πλατεία του Αγίου Βησσαρίωνος, είναι η μεγάλη διώροφη κατοικία της οικογένειας του συμβολαιογράφου Ανδρέα Ροδόπουλου, γενάρχη της οικογένειας Ροδόπουλου. Εγγονοί του ήταν μεταξύ των άλλων ο πολιτικός Τάκης Ροδόπουλος που διετέλεσε και πρόεδρος της Βουλής και ο Δημήτριος Ροδόπουλος, ο οποίος όμως μας είναι περισσότερο γνωστός ως ο συγγραφέας Μ. Καραγάτσης. Το οίκημα αυτό αγοράσθηκε από τον βασιλέα και επειδή είχε υποστεί πολλαπλές φθορές κατεδαφίσθηκε, προφανώς για να αυξηθεί σε έκταση ο αύλειος χώρος των ανακτόρων.
 Η κατεδάφιση πρέπει να έγινε πριν το 1910, γιατί σε επιστολικό δελτάριο της περιόδου αυτής δεν απεικονίζεται. Πίσω του δια- γράφεται ο τρούλος του τεμένους του Ομέρ μπέη, ο μιναρές του οποίου είναι κολοβωμένος και ακόμα πιο πίσω κάποιος άλλος μιναρές μισοκατεστραμμένος και αυτός. Δεξιά απεικονίζεται το Γενή τζαμί, το μοναδικό σωζόμενο σήμερα τζαμί στη Λάρισα. Κτίσθηκε μετά την απελευθέρωση της πόλεως για να εξυπηρετήσει τις λατρευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων κατοίκων της, επειδή όλα τα άλλα τζαμιά ήταν ερειπωμένα και ακατάλληλα.
 Όμως ο σεισμός του Μαρτίου του 1941 κατέστρεψε την κωνική απόληξη του μιναρέ του. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922 μέχρι και σήμερα το τζαμί έχει πολλαπλές χρήσεις και πρόσφατα στέγαζε το αρχαιολογικό μουσείο της Λάρισας. [1].Την περίοδο εκείνη η φωτογραφική τέχνη βρισκόταν ακόμη στα πρώτα της βήματα και η αναπαραγωγή φωτογραφιών σε έντυπα παρουσίαζε τεχνικές δυσκολίες. Γι’ αυτό και πολλά περιοδικά και εφημερίδες αναγκάζονταν να αναθέτουν σε ζωγράφους την αντιγραφή τους σε σχέδια, τα οποία είχαν πολύ καλή απόδοση στο χαρτί. [2]. Το κονάκι αγοράσθηκε από τον άνακτα στις 11 Οκτωβρίου 1881 έναντι του ποσού των 1.100 Οθωμανικών λιρών, που μεταφράζεται σε 27.752 δρχ. της εποχής. Επειδή ο Τούρκος ιδιοκτήτης λέγεται ότι αποποιήθηκε τη χρηματική προσφορά, ο Βασιλέας, με εισήγηση της βασίλισσας Όλγας, προσέφερε τα χρήματα για την ανέγερση του γειτονικού Γενή Τζαμί, του μοναδικού τεμένους που διατηρήθηκε στην πόλη μέχρι τις μέρες μας, ώστε να εξυπηρετούνται οι θρησκευτικές ανάγκες των Τούρκων που παρέμειναν στη Λάρισα έπειτα από την προσάρτηση. Μετά τη δολοφονία του Γεωργίου Α’ στη Θεσσαλονίκη το 1913, το ανάκτορο της Λάρισας κληρονόμησε ο γιος του πρίγκιπας Νικόλαος, ο οποίος και πρότεινε στο Δήμο την αγορά του σε συμφέρουσα τιμή.

ελευθερία λάρισας.