ΕΛΛΗΝΩΝ  μύθοι
Από τον Κων/νο Οικονόμου*

Ο Αλκμαίων

Ο Πολυνείκης προσφέρει στην Εριφύλη το περιδέραιο της Αρμονίας (Μουσείο Λούβρου)

ΓΕΝΙΚΑ: Ο μυθικός Αλκμαίων ήταν γιος του μάντη Αμ- φιάραου και της Εριφύλης. Πρόκειται για το κεντρικό πρό- σωπο δύο χαμένων επών του λεγόμενου Θηβαϊκού κύκλου [Οιδίπους, Αντιγόνη, κ.τ.λ.] με τίτλο “Επίγονοι” και “Αλκ- μαιωνίς”
Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΓΟΝΩΝ ΣΤΗ ΘΗΒΑ: Ο πατέρας του Αλκμαίωνα, Αμφιάραος, παρακινήθηκε από τον βασιλιά του Άργους Άδραστο να πάρει μέρος στην εκστρα- τεία κατά της Θήβας. Σκοπός της εκστρατείας αυτής ήταν η εκδίωξη από το θρόνο της πόλης του Ετεοκλή και η παράδοση του θρόνου στον αδελφό του Πολυνείκη. Επρόκειτο για τους δύο αδελφούς, στους οποίους αναφερθήκαμε στο προηγούμενο σημείωμά μας, που έπρεπε να μοιράζονται το βασιλικό αξίωμα της Θήβας κατόπιν συμφωνίας, που αθετήθηκε, όμως, από τον Ετεοκλή. Ο Αμφιάραος δεν δέχτηκε γιατί ήξερε, χάρη στις μαντικές ικανότητες που κατείχε, πως όλοι οι αρχηγοί της εκστρατείας θα σκοτώνοντας [σχετικά στην τραγωδία “Επτά επί Θήβας”, του Αισχύλου]. Συμφωνήθηκε τότε, την τελική απόφαση να την πάρει η Εριφύλη. Αυτή όμως δωροδοκήθηκε από τον Πο- λυνείκη, που της πρόσφερε το περιδέραιο της Αρμονίας, της γυναίκας του Κάδμου. Έτσι η Εριφύλη αποφάσισε να συμμετάσχει ο άντρας της στον πόλεμο. Πριν φύγει για τον πόλεμο ο Αμφιάραος, που έμαθε για τη δωροδοκία της συζύγου του, ζήτησε από τον ανήλικο γιο του, Αλκμαίωνα, να εκδικηθεί για λογαριασμό του την Εριφύλη που τον πρόδωσε, σκοτώνοντας την μόλις εκείνος ενηλικιωθεί. Μετά το θάνατο του Αμφιάραου, ο Αλκμαίων, ενήλικας πια, πήρε μέρος ως αρχηγός στην λεγόμενη εκστρατεία των Επιγόνων κατά της Θήβας. Αρχικά ήταν απρόθυμος να συμμε- τάσχει, αλλά οι υπόλοιποι επίγονοι έλαβαν χρησμό πως στην εκστρατεία αυτή έπρεπε να ηγηθεί ο Αλκμαίων. Ο Θέρσανδρος, που διεκδικούσε τον θρόνο της Θήβας μετά τον αλληλοσκοτωμό των Πολυνείκη και Ετεοκλή, δωροδόκησε την Εριφύλη, και πάλι, δίνοντάς της το πέπλο της Αρμονίας, τη φορά αυτή, και εκείνη έπεισε και τον γιο της να συμμετάσχει στην εκστρατεία. Οι επίγονοι κατέλαβαν την Θήβα και ο Αλκμαίων σκότωσε τον βασιλιά της πόλης, Λαοδάμαντα. Στην συνέχεια όμως, παρακινούμενος και από ένα χρησμό, αποφάσισε να εκδικηθεί για τον πατέρα του και σκότωσε την μητέρα του, βοηθούμενος στην πράξη του αυτή από τον αδερφό του Αμφίλοχο. 
ΑΛΚΜΑΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΙΝΥΕΣ: Μετά την μητροκτονία άρχισαν να τον κυνηγούν οι Ερινύες. Καταδιωκόμενος απ' αυτές συνεχώς, ο Αλκμαίων κατέληξε στην Ψωφίδα της Αρκαδίας. Ο βασιλιάς της Ψωφίδας, Φηγεύς, αφού τον εξάγνισε, τον πάντρεψε με την κόρη του Αρσινόη1. Ο Αλκμαίων, μετά τον γάμο, προσέφερε στην Αρσινόη το περιδέραιο και το πέπλο της Αρμονίας που είχε πάρει από την μητέρα του. Κατά τον Απολλόδωρο, η παρουσία του Αλκμαίωνα στην Ψωφίδα συνοδεύτηκε από ακαρπία της γης. Ο Αλκμαίων, πιστεύοντας πως αιτία για την αγονία ήταν η παρουσία του στην πόλη, κατέφυγε στο Μαντείο των Δελφών. Το Μαντείο τον συμβούλεψε πως θα απαλλαγεί από τις Ερινύες μόνο όταν καταφύγει σε μία χώρα που δεν υπήρχε όταν έκανε το έγκλημα(!), αλλά σχηματίστηκε μετά. Αναζητώντας αυτή την χώρα ο Αλκμαίων κατέληξε στην περιοχή των εκβολών του Αχελώου. Εκεί ο θεός Αχελώος, τον εξάγνισε, ξανά, για το έγκλημα και του έδωσε για γυ- ναίκα του την κόρη του Νύμφη Καλλιρρόη. Η Καλλιρρόη θέλησε, από γυναικεία φιλαρέσκεια, να αποκτήσει το πέπλο και το περιδέραιο της Αρμονίας που είχαν χρησιμοποιηθεί για την δωροδοκία της Εριφύλης. Όμως, αυτά που ζητούσε η νέα του σύζυγος, ο Αλκμαίωνας τα είχε χαρίσει στην πρώτη του γυναίκα την Αρσινόη. Έτσι αποφάσισε να γυρίσει στην Ψωφίδα και να τα πάρει. Με την δικαιολογία πως τα ήθελε δήθεν για να τα εξαγνίσει τα πήρε από τον Φηγέα. Οι δύο γιοι του Φηγέα όμως, οι Πρόνοος και Αγήνωρ2, ανακάλυψαν την αλήθεια και σκότωσαν τον Αλκμαίωνα. Ο Παυσανίας αναφέρει πως ο τάφος του Αλκμαίωνα βρίσκόταν στην Ψωφίδα. Πάνω στον τάφο αυτό ήταν φυτεμένα κυπαρίσσια, τα οποία θεωρούνταν ιερά για τους κατοίκους και δεν επιτρεπόταν σε κανέναν να τα κόψει, 
ΑΛΚΜΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΑΝΤΩ: Την διάρκεια της περιόδου που τον είχε κυριεύσει η τρέλα εξαιτίας της καταδιώξής του από τις Ερινύες, ο Αλκμαίων είχε αποκτήσει δύο παιδιά με την Μαντώ, κόρη του μάντη Τειρεσία, τον Αμφίλοχο και την Τισιφόνη. Ο Αλκμαίων, ψάχνοντας ακόμη για τον εξα- γνισμό και τη λύτρωσή του από τις τύψεις για το φόνο της μητέρας του, εμπιστεύτηκε τα παιδιά του στον Κρέοντα, που τότε ήταν βασιλιάς της Κορίνθου για να τα μεγαλώσει. Όταν η κόρη του Αλκμαίωνα, Τισιφόνη, μεγάλωσε, ήταν τόσο όμορφη που έκανε την γυναίκα του Κρέοντα να ζηλέψει. Φοβούμενη μήπως την ερωτευτεί ο άντρας της την πούλησε για σκλάβα. Ο αγοραστής της όμως έτυχε να είναι ο ίδιος ο Αλκμαίων. Ο Αλκμαίων ανακάλυψε τι είχε συμβεί όταν επέστρεψε στην Κόρινθο για να πάρει τα παιδιά του. Η ιστορία αυτή ήταν θέμα μίας τραγωδίας του Ευρυπίδη, με τίτλο “Αλκμαίων ο διά Κορίνθου”, η οποία δεν διασώζεται. Ο Αλκμαίων, στην συνέχεια, μαζί με τον γιο του Αμφίλοχο πήγε στην Ακαρνανία όπου για χάρη του βασιλιά της Αιτωλίας Οινέα, νίκησε τους γειτονικούς Ακαρνάνες. Ο γιος του Αμφίλοχος ίδρυσε μία πόλη στην περιοχή που ονομάστηκε Αμφιλοχικό Άργος [Στράβων].

 * Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου, είναι δάσκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας, συγγραφέας.

Βιβλιογραφία: Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη γ’7 [2-7]. 
Θουκιδίδης Ιστορία 2, 101-102.
 Παυσανίας, Αρκαδικά 24, 8. 
Στράβων, Γεωγραφικά. 
1. Ο Παυσανίας την ονομάζει Αλφεσίβοια.
 2. Ο Παυσανίας, και στην περίπτωση αυτή, δίνει διαφορετικά ονόματα των δύο αδελφών [Τήμενος ο Αφίων].

ελευθερία λάρισας.