Άδμητος και Άλκηστις: Αιώνιο πρότυπο θυσιαστικής συζυγικής αγάπης (βίντεο)

Από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

Ο ΑΔΜΗΤΟΣ: Ο Άδμητος ήταν βασιλιάς των Φερών, σημερινό Βελεστίνο, της Θεσσαλίας. Ήταν γιος του Φέρητα και της Κλυμένης, ενώ θεωρείτο εγγονός του Μινύα, γενάρχη των Μινύων, που μετά την κάθοδο των προ-Θεσσαλών, εγκαταστάθηκαν γύρω από τον Ορχομενό της Βοιωτίας. Τα ανάκτορα του Αδμήτου βρίσκονταν στις παρυφές του Χαλκοδόνιου όρους [σήμερα ονομάζεται μάλλον κακόφωνα, τουρκιστί Καραντάου!

ΑΔΜΗΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝ: Κατά τη μυθική παράδοση, όταν ο Δίας σκότωσε με κεραυνό τον γιο του Απόλλωνα, Ασκληπιό, ο Απόλλων, εκδικούμενος με τη σειρά του, σκότωσε τους Κύκλωπες, ή ίσως τους γιους των Κυκλώπων, που έφτιαχναν τους κεραυνούς του Δία. Ο πατέρας των θεών, για να τιμωρήσει και να ταπεινώσει τον Απόλλωνα, τον έστειλε να υπηρετήσει ως βοσκός επί ένα έτος τον Άδμητο. Ο βασιλιάς των Φερών του φέρθηκε με αγάπη και σεβασμό. Ο Απόλλωνας ανταπέδωσε αυτή τη συμπεριφορά του Θεσσαλού βασιλιά, σε δύσκολες στιγμές της ζωής του δεύτερου. Ακόμη, έκανε τα άλογα του Αδμήτου τα ωραιότερα και τα καλύτερα από όλα τα άλλα1, ενώ και “τας θηλείας βόας πάσας διδυμοτόκους εποίησεν2”. Ο Απόλλων βοήθησε ακόμη τον Άδμητο να αποκτήσει για σύζυγό του την Άλκηστη.

Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ: Η Άλκηστις ήταν θυγατέρα του Πελία και της Αναξιβίας, που υπήρξε κόρη του Βίαντα. Η Άλκηστις ήταν αδελφή του Ακάστου, της Πεισιδίκης, της Πελοπίας και της Ιπποθόης. Πάντως, αυτή ήταν η ωραιότερη όλων των αδελφών, “δία γυνακών Άλκηστις Πελιάο θυγατρών είδος αρίστην3”.

Ο ΓΑΜΟΣ: Η Άλκηστις ζητήθηκε σε γάμο από πολλούς. Ο πατέρας της όμως την υποσχέθηκε σ’ εκείνον που θα κατάφερνε να ζεύξει θηρία διαφορετικού γένους. Την κέρδισε λοιπόν με την βοήθεια του Απόλλωνα ο Άδμητος, ο οποίος συνέζευξε λιοντάρι με αγριογούρουνο, θηρία που ο θεός προηγουμένως είχε εξημερώσει. Η σκηνή, μάλιστα, αυτή εικονιζόταν στον θρόνο του Aμυκλαίου Απόλλωνα στην Ολυμπία. Ακολούθησε ο γάμος τους, που γιορτάσθηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια.

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ: Όμως, την ίδια ημέρα, αυτή της γιορτής των γάμων του, ο Άδμητος ξέχασε να θυσιάσει στην Άρτεμη, στις λεγόμενες θυσίες του Υμεναίου, και μπαίνοντας στα “δώματα παστάδος”, το νυφικό δηλαδή θάλαμο, είδε το χώρο γεμάτο δράκοντες, πράγμα που σήμαινε πως έπρεπε να πεθάνει. Ο Άδμητος διέφυγε τον κίνδυνο ή καλύτερα βρέθηκε μια διέξοδος για να σωθεί και πάλι χάρη στον Απόλλωνα, που πέτυχε να εξευμενίσει την αδελφή του θεά και να πείσει τις Μοίρες να απαλλάξουν τον βασιλιά από τον θάνατο, αν κάποιος στενός συγγενής του δεχόταν να πεθάνει στη θέση του. Όμως, οι γονείς του Αδμήτου, καίτοι υπέργηροι, δεν δέχθηκαν να θυσιασθούν για το παιδί τους. Αντίθετα, η Άλκηστη, χωρίς να διστάσει, θυσιάστηκε στη θέση του συζύγου της. Τότε η Περσεφόνη, η βασίλισσα του Άδη, συγκινημένη από την αγάπη της Άλκηστης, δεν τη δέχθηκε στον Άδη, αλλά την έστειλε πίσω στον επάνω κόσμο [σχετ. Πλάτων, Συμπόσιο].

ΣΩΤΗΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ: Αυτή ήταν και η αρχαιότερη παράδοση, ενώ νεότερη εκδοχή αναφέρει ότι, όταν ο Άδμητος θρηνούσε τη γυναίκα του, τον επισκέφθηκε ο Ηρακλής, παλιός του συναγωνιστής στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Ο ήρωας, μόλις πληροφορήθηκε τον θάνατο της Άλκηστης, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο και, “μαχεσάμενος `Αιδη”, τον νίκησε, τόν έδεσε μάλιστα με αδαμάντινα δεσμά, και έφερε την Άλκηστη πίσω στον σύζυγό της4. Σύμφωνα με παραλλαγή αυτής της εκδοχής, ο Ηρακλής παραφύλαξε κοντά στην Άλκηστη όταν αυτή ξάπλωσε για να πεθάνει, και όταν ήρθε ο Θάνατος για να την πάρει τον ανάγκασε, ύστερα από πάλη, να την αφήσει5.

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ: Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου, ο θάνατος της Άλκηστις δεν ήταν απαίτηση της Άρτεμης αλλά εκδίκηση του αδελφού της, του Ακάστου, για τον άδικο χαμό του πατέρα του που κατακρεουργήθηκε από τις κόρες του και αδελφές του ίδιου, κατόπιν εξαπάτησης της Μήδειας. Όταν λοιπόν κυνήγησε και συνέλαβε τον σύζυγο της Άλκηστης, εκείνη ομολόγησε την πράξη χωρίς όμως και η ίδια να είχε ανάμειξη σ΄ αυτή. Τότε ο Άκαστος φόνευσε την Άλκηστη και τις άλλες αδελφές του.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΑΔΜΗΤΟΥ ΚΑΙ ΑΛΚΗΣΤΗΣ: Ο Άδμητος και η Άλκηστη θεωρούνταν στην αρχαιότητα πρότυπα συζυγικής στοργής. Πρότυπα που θα μπορούσαν να αφορούν και κάθε σημερινή ελληνική οικογένεια. Απέκτησαν τρία παιδιά, τον Εύμηλο, τον Ίππασο και τον Περιμήλη. Από αυτούς ο Εύμηλος διακρίθηκε ως αρχηγός των Φεραίων στην εκστρατεία των Ελλήνων κατά της Τροίας.

ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ: Ο Φανόδημος6, σε σχόλιο στους Σφήκες του Αριστοφάνη, διασώζοντας μια αρχαία αττική παράδοση, ισχυρίζεται πως όταν γέρασαν, ο Άδμητος και η Άλκηστη διώχθηκαν από τις Φερές και, μαζί με τον γιο τους Ίππασο έφθασαν στην Αθήνα, όπου ο Θησέας τους υποδέχθηκε με εγκαρδιότητα. Σύμφωνα με το Στράβωνα ο Άδμητος ίδρυσε ιερό του Απόλλωνα στην Ερέτρια των Φαρσάλων7. Πρώτος ο Φρύνιχος και μετά ο Ευριπίδης, έγραψαν τις εμπνευσμένες ομώνυμες τραγωδίες, και από αυτούς παρέλαβαν τον μύθο και οι λυρικοί. Τέλος, μυθικές αναφορές στον Άδμητο καταγράφονται σε θέματα για την Αργοναυτική Εκστρατεία, για το Κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου, αλλά και για τους αγώνες που έγιναν στη μνήμη του πεθερού του, του Πελία.

ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ: Πέρα από την παράσταση στον θρόνο του Aμυκλαίου Απόλλωνα στην Ολυμπία, που παριστάνει τον Άδμητο πάνω σε άρμα που σέρνεται από ένα αγριογούρουνο και ένα λιοντάρι, άλλες παραστάσεις από γεγονότα της ζωής του υπάρχουν στη Λάρνακα του Κυψέλου στην Ολυμπία, όπου αγωνίζεται σε άρμα στους νεκρικούς αγώνες στη μνήμη του Πελία, εκεί όπου ο Άδμητος είχε αντίπαλο στην πυγμαχία τον επίσης Θεσσαλό Μόψο. Ακόμη, στο λεγόμενο ¨αγγείο Φρανσουά”, που εικονίζει τον βασιλιά να μάχεται με τον Καλυδώνιο κάπρο, αλλά και στη Βίλα Αλμπάνι της Ρώμης, όπου σώζονται σκηνές εμπνευσμένες από το δράμα του Ευριπίδη “Άλκηστις. Τέλος ένα πλήθος ετρούσκικων αγγείων εμφανίζουν σκηνές από τη ζωή τπυ αγαπημένου αυτού ζεύγους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Jean Richepin: «Ελληνική Μυθολογία», μετάφρ. Νικολάου Τετενέ, εκδ. Οίκος Βίβλος (Δημητράκος), Αθήνα 1953

konstantinosa.oikonomou@gmail. com www.scribd.com/oikonomoukon

1. Ομήρου, Ιλιάς, Β 763.
2. Δηλαδή έκανε τα θυλικά βόδια του Αδμήτου να γεννάν δίδυμα μοσχαράκια. Απολλόδωρος, Γ 10, 4.
3. “Η θειότερη των γυναικών, η Άλκηστις από τις θυγατέρες του Πελία η ωραιότερη στη μορφή”. Ιλιάς, Β715.
4. Απολλόδωρος, Α 9, 15.
5. Ευριπίδης, Άλκηστις, 1140 κ.εξ.
6. Ο Φανόδημος ήταν επιφανής ιστοριογράφος στην Αττική του δευτέρου μισού του 4ου π.Χ. αιώνος και στις αρχές του 3ου. Καταγόταν από την νήσο Ικό [προφανώς τη σημερινή Αλόννησο των Β. Σποράδων], για την οποία άλλωστε είχε γράψει ένα χρονικό με τίτλο Ικιακά. Διέμενε πάντως στην Αθήνα και υπήρξε οπαδός του Λυκούργου.
7. Στράβων, Ι 447.