Οι Δήμαρχοι της περιόδου 1917-1925 - Γ’
Με το σημερινό σημείωμά μας συνεχίζουμε και τελειώνουμε τους δημάρχους της Λάρισας οι οποίοι διορίσθηκαν κατά την ανώμαλη πολιτικά και στρατιωτικά περίοδο από το 1917, μέχρι και το 1925, όταν προκηρύχθηκαν κανονικά δημοτικές εκλογές και αναδείχθηκε για δεύτερη τετραετία (1925-1929) δήμαρχος ο Μιχαήλ Σάπκας.
Είχαμε μείνει στην καταγραφή σημαντικών γεγονότων κατά την δημαρχία του Δημητρίου Παπαγεωργίου (1922-1923), χωρίς να την ολοκληρώσουμε. Είχε φθάσει το 1923 και ο ηλεκτροφωτισμός της Λάρισας παρέπαιε. Είχε δικτυωθεί μόνον το κέντρο της Λάρισας και οι κάτοικοι δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένοι. Οι διακοπές ήταν συχνό φαινόμενο και όσοι έμεναν σε συνοικίες, λίγες τότε, είχαν δικαιολογημένα παράπονα Περνούσε ο καιρός και η Εταιρεία «Όμνιουμ», η οποία είχε αναλάβει το έργο πριν από δέκα και πλέον χρόνια, δεν έδειχνε τη δέουσα προθυμία ώστε να εκπληρώσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις. Επιπλέον για το θέμα της ύδρευσης δεν είχε προχωρήσει σε καμιά ενέργεια. Το γεγονός αυτό υποχρέωσε το Δημοτικό Συμβούλιο στις 31 Αυγούστου 1923, με έγγραφό του στο Υπουργείο Συγκοινωνιών, να ζητήσει την έκπτωση της Ηλεκτρικής Εταιρείας «Όμνιουμ», χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Στις 28 Σεπτεμβρίου 1923 για λόγους υγείας παραιτήθηκε από το αξίωμα του δημάρχου ο Δημ. Παπαγεωργίου και τον αντικατέστησε προσωρινά ως Δημαρχών ο δημοτικός σύμβουλος Βασίλειος Αρσενίδης. Κατά το διάστημα αυτό και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 1923 οι κάτοικοι της συνοικίας Πέρα Μαχαλά (Βλαχομαχαλάς), μαζί με τους πλησιόχωρους οικισμούς Κιόσκι και Γιάννουλη, υπέβαλλαν αίτημα στον Νομάρχη να εισηγηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο, ώστε να ανακηρυχθεί ανεξάρτητη η ενορία του ναού του Αγίου Χαραλάμπους [1].
Η Λάρισα είχε αρχίσει σταδιακά να μεγαλώνει και να εποικίζεται από διάφορες περιοχές του νομού. Για τον λόγο αυτόν το Δ.Σ., έπειτα από συμφωνία με τον μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανό [2], ο οποίος ήταν την περίοδο εκείνη τοποτηρητής της Ι. Μητροπόλεως Λαρίσης, ενέκρινε το αίτημα. Στις 14 Νοεμβρίου 1923 ο δημαρχών Βασ. Αρσενίδης προκήρυξε μειοδοτικό διαγωνισμό για την «ανύψωσιν του υπάρχοντος ωρολογοστασίου προς τοποθέτησιν του ωρολογίου της πόλεως», καθώς και για την «κατασκευήν τριών ουρητηρίων εν τη πόλει Λαρίσσης» [3].
Αρσενίδης Βασίλειος
Αναφέρθηκε προηγουμένως ότι από τον Σεπτέμβριο του 1923, μετά την παραίτηση του δημάρχου Δημ. Παπαγεωργίου, ανέλαβε προσωρινά ως δημαρχών ο Βασίλειος Αρσενίδης. Έπειτα από τέσσερες μήνες, στις 11 Ιανουαρίου 1924, κατόπιν διαταγής του Νομάρχη Λαρίσης, συνήλθε σε έκτακτη συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο ύστερα από πρόσκληση του προέδρου του Νικολάου Μανωλάκη για να προβεί στην εκλογή νέου δημάρχου δια ψηφοφορίας μεταξύ των μελών του. Η ψηφοφορία ήταν μυστική και δήμαρχος αναδείχθηκε παμψηφεί ο Βασίλειος Αρσενίδης.
Ο Βασίλειος Αρσενίδης (1875-1944) ήταν γιος του χρυσοχόου και γαιοκτήμονα Νικολάου Αρσενίδη και της Φανής, αδελφής του Κωνσταντίνου Σκαλιώρα. Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές ανέλαβε τη διαχείριση της τεράστιας κτηματικής περιουσίας της οικογένειας και συν τω χρόνω εξελίχθηκε σε σπουδαίο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό παράγοντα της Λάρισας του μεσοπολέμου.
Στο νέο Δημοτικό Συμβούλιο παρέμεινε πρόεδρος ο Νικόλαος Μανωλάκης, ενώ τα μέλη του αποτελούσαν οι Δημήτριος Δημητριάδης, Βασίλειος Κέλλας, Θωμάς Μήτλας, Αριστείδης Μπέμπος, Δημήτριος Πουλιάδης, Ιωάννης Τσιμπούκης, Αθανάσιος Χαλκιόπουλος και Ηρακλής Χατζημέμος. Ο νέος δήμαρχος είχε κάνει την εμφάνισή του στην τοπική αυτοδιοίκηση από το 1914 όταν εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος με την παράταξη του Μιχαήλ Σάπκα. Τώρα, με την ψήφο των συναδέλφων του στο Δημοτικό Συμβούλιο και κατά τη διάρκεια μια ταραγμένης περιόδου, καλούνταν να προσφέρει πρόοδο και ευημερία στη γενέτειρά του.
Ένα από τα πρώτα του καθήκοντα υπήρξε η φροντίδα να κατασκευάσει πρόχειρους καταυλισμούς για να στεγάσει το κύμα των Τσερκέζων (Κιρκασίων) [4] προσφύγων που είχαν καταφύγει στη Λάρισα.
Από ιστορικής απόψεως πρέπει να τονισθεί η προσπάθεια του Δημ. Συμβουλίου να συνδράμει οικονομικά στην έκδοση του βιβλίου του Επαμεινώνδα Φαρμακίδη «Η Λάρισα από των μυθολογικών χρόνων μέχρι της προσαρτήσεως αυτής εις την Ελλάδα (1881)». Το ιστορικό αυτό πόνημα αποτελεί μια τοπογραφική και διαχρονική ιστορική μελέτη για τη Λάρισα, με 20 φωτογραφίες και δύο χάρτες της πόλης, το οποίο λόγω της σπουδαιότητάς του ανατυπώθηκε το 2001 από το βιβλιοπωλείο «Γνώση», με εισαγωγή, επιμέλεια και σχόλια του Κώστα Σπανού.
Αποτελεί μέχρι σήμερα θησαυρό γνώσεων για την ιστορία της Λάρισας γιατί είναι το μοναδικό ολοκληρωμένο που έχει μέχρι σήμερα κυκλοφορήσει και πολλοί ιστορικοί ερευνητές το συμβουλεύονται. Τελικά «η υπό το πρόσχημα της εις τους τύπους προσηλώσεως εκδηλωθείσα βραδύτερον εξ αγνώστων μοι λόγων αντίδρασις, εματαίωσε την αρχικήν αγαθήν πρόθεσιν του Δημοτικού Συμβουλίου και ούτως ηναγκάσθην να εκδώσω το έργον δι’ εγγραφής συνδρομητών» αναφέρει ο συγγραφέας τον Δεκέμβριο του 1925 [5]. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1926 από τα καλλιτεχνικά τυπογραφεία του Κωνσταντίνου Παρασκευόπουλου στον Βόλο.
Ο δήμαρχος Βασ. Αρσενίδης μέσω του Δημοτικού Συμβουλίου, έδειξε ιδιαίτερη φροντίδα και στα θέματα παιδείας. Διατέθηκαν οι υποχρεωτικές ετήσιες πιστώσεις για τη λειτουργία του Αρσακείου και τη Νυκτερινή Σχολή απόρων που είχε ιδρύσει το Εργατικό Κέντρο. Επιπλέον ενδιαφέρθηκε για τη μελέτη και τη διαμόρφωση του χώρου της εβδομαδιαίας αγοράς, της επονομασθείσης «Τετάρτης», στην περιοχή του Λόφου της Ακρόπολης. Φρόντισε ακόμη για τον εξωραϊσμό του Άλσους των Νυμφών (Αλκαζάρ) και για την δενδροφύτευση κεντρικών δρόμων και πλατειών [6].
Τον Μάρτιο του 1924 έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία «Πυροσβεστικού Αποσπάσματος» με τη χορήγηση σημαντικού χρηματικού ποσού για την αγορά ειδικών μηχανημάτων και συνέβαλε στην απόσπαση ειδικευμένου προς τούτο δεκανέα από την 1η Μεραρχία για την απρόσκοπτη λειτουργία του. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, υποχρέωσε τους κληρονόμους του υφαντουργού Γεωργίου Πατσάλη, ενοικιαστές του Ξενώνα των Ζαρκινών στον Αρναούτ μαχαλά (συνοικία Αγ. Αθανασίου), σε έξωση. Όπως είναι γνωστό τον επόμενο χρόνο (1925) το εργοστάσιο αποτεφρώθηκε από πυρκαγιά και παρέμεινε για πολλά χρόνια ερείπιο. Αλλά ο Βασίλειος Αρσενίδης φαίνεται ότι είχε και καλλιτεχνικές ανησυχίες. Πρότεινε στο Δ.Σ. να εγκρίνει χρηματικό ποσό για την αγορά από τον Λαρισαίο ζωγράφο Αγήνορα Αστεριάδη εικαστικών έργων με προοπτική να στολίσουν το κτίριο του Δημαρχείου.
Όμως το πλέον σημαντικό γεγονός της σύντομης δημαρχιακής του θητείας ήταν όταν στις 20 Οκτωβρίου του 1924, σε συνεδρίαση του Δημ. Συμβουλίου αποφασίσθηκε να κηρυχθεί έκπτωτη η εταιρεία «Όμνιουμ», η οποία είχε αναλάβει τον ηλεκτροφωτισμό της Λάρισας. Λίγους μήνες αργότερα πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη στην οποία έλαβαν μέρος ο δήμαρχος Βασ. Αρσενίδης, τα μέλη του Δημ. Συμβουλίου και μια ομάδα τοπικών παραγόντων με κύρος και οικονομική επιφάνεια, οι οποίοι ίδρυσαν τη «Λαρισαϊκή Εταιρεία Ηλεκτροφωτισμού και Υδρεύσεως». Μέτοχοι υπήρξαν αρκετοί πολίτες της Λάρισας και ο Δήμος, χάρη στους οποίους η πόλη μέχρι το 1930 απέκτησε ηλεκτροφωτισμό και ύδρευση όχι μόνο στο κέντρο, αλλά και στις πιο απομακρυσμένες συνοικίες. Έχει διασωθεί και δημοσιεύεται σήμερα ένας από τις πρώτους λογαριασμούς (ο αριθμ. 3) της εν λόγω Εταιρείας για φωτισμό των οικιών του μηνός Ιουλίου του 1925. Ο Βασίλειος Αρσενίδης μετά τις δημοτικές εκλογές της 25ης Οκτωβρίου 1925 παρέδωσε τα ηνία στον νικητή των εκλογών Μιχαήλ Σάπκα. Όμως συνέχισε τη δραστηριότητα του σε πολλά επίπεδα και δεν έμεινε αδρανής. Συνέβαλλε στην ίδρυση του Συλλόγου Φιλομούσων Λαρίσης, ο οποίος με τη συμβολή και της Ιουλίας Σάπκα εξελίχθηκε στο Δημοτικό Ωδείο της πόλης, Υπήρξε εκ των ιδρυτών της Τραπέζης Λαρίσης και διετέλεσε πρόεδρος της. Ακόμα τον βρίσκουμε και αντιπρόεδρο του τμήματος Λαρίσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1941 στην Κατοχή, εγκαταστάθηκε με την κόρη του στην Αθήνα όπου και απεβίωσε στις 27 Δεκεμβρίου του 1944 [7].
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώορυ (nikapap@hotmail.com)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1]. Μέχρι το 1923 οι περιοχές αυτές υπάγονταν ενοριακά στον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Αχιλλίου.
[2]. Ο μητροπολίτης Λαρίσης Αρσένιος το 1917 εξορίσθηκε στην Αμοργό και δεν είχε ακόμη επιστρέψει.
[3]. εφ. «Εμπρός» Αθηνών, φύλλο της 19ης Νοεμβρίου 1923.
[4]. Η Κιρκασία είναι μια περιοχή η οποία βρίσκεται κοντά στη βορειοανατολική ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της εκτοπίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, μετά τον πόλεμο Ρώσων-Κιρκασίων, στη γειτονική Οθωμανική Αυτοκρατορία και μερικοί εξ αυτών έφθασαν και στην Ελλάδα.
[5]. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι στις 25 Οκτωβρίου 1925 διεξήχθησαν δημοτικές εκλογές, στις οποίες οι κάλπες ανέδειξαν δήμαρχο τον Μιχαήλ Σάπκα και ότι ο Επαμεινώνδας Φαρμακίδης ήταν κατά τη διάρκεια του εθνικού διχασμού ενεργό στέλεχος του κόμματος των Φιλελευθέρων.
[6]. Γρηγορίου Αλέξανδρος. Βασίλειος Αρσενίδης (1875-1944). Ο οραματιστής δήμαρχος Λάρισας του Μεσοπολέμου, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 1ης Νοεμβρίου 2015.
[7]. Γρηγορίου Αλέξανδρος, ό. π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου