ΥΒΡΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΕΡΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΥΘΟΥ

Ο Τιτυός

Ο βιασμός της Λητούς από τον Τιτυό: Ο Απόλλωνας (αριστερά) με το τόξο και την φαρέτρα να κρέμονται πίσω του, προσπαθεί να σταματήσει τον Τιτυό, ενώ η Άρτεμις, κρατώντας ένα τόξο και ένα βέλος, τον προτρέπει να σταματήσει. Πλευρά Α από Αττικό ερυθρόμορφο αμφορέα, περ. 515 π.Χ. από το Vulci. Louvre Museum

Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

 

Ο Τιτυός ήταν γίγαντας της Ελληνικής μυθολογίας, γιος του Δία και της Ελάρας , κόρης του Ορχομενού, βασιλέα της ομώνυμης πόλης και ένας από εκείνους που υπέστη αιώνια τιμωρία στον Τάρταρο, όπως και οι Σίσυφος και Τάνταλος, για τα εγκλήματά τους.

Ο Δίας συνευρέθηκε με την Ελάρα, αλλά προσπάθησε να κρατήσει την απιστία του κρυφή από την Ήρα και γι’ αυτό έκρυψε την Ελάρα κάτω από την επιφάνεια της γης.

 

Όντας όμως κρυμμένη στην γη το βρέφος απέκτησε τεράστιες διαστάσεις, με αποτέλεσμα να διαρραγεί η μήτρα και να πεθάνει η Ελάρα. Το αγέννητο μωρό σώθηκε – ανατράφηκε από τη Γαία και όταν έφτασε ο καιρός ο γιγαντιαίος πλέον Τιτυός βγήκε από τη γη σε ένα σπήλαιο στην Εύβοια, το οποίο ονομάσθηκε Ελάριον από την μητέρα του.

 

Το όνομα (Τιτυός) προέρχεται πιθανότατα από την Ελληνική λέξη τίσις και σημαίνει «αυτός που υπομένει την τιμωρία». Εναλλακτικά, θα μπορούσε να συνδεθεί με τους Τιτυρούς, τους Σατύρους της Βοιωτικής μυθολογίας, οι οποίοι έπαιζαν φλάουτο και ανήκαν στην συνοδεία του Διονύσου. Ο Τιτυός απέκτησε μια κόρη, την Ευρώπη – όχι τη γνωστή μας που υπήρξε ερωμένη του Δία – η οποία γέννησε τον Εύφημο, τον Βοιωτό ήρωα που έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία.

Ο Απόλλων τρυπά με τα βέλη του τον Τιτυό, ο οποίος προσπάθησε να βιάσει τη μητέρα του Λητώ. Πλευρά Α από αττική ερυθρόμορφη πελίκη, 450-440 π.Χ. Louvre Museum

Ο Τιτυός έγινε γνωστός και αρνητικός πρωταγωνιστής στην ελληνική Μυθολογία διότι παρακινούμενος από την Ήρα, προσπάθησε να βιάσει την Λητώ, ενώ αυτή βρισκόταν στην πόλη Πανοπέα της Φωκίδας, ταξιδεύοντας προς τους Δελφούς. Καθώς λοιπόν επιτέθηκε στην Λητώ, η θεά κάλεσε για βοήθεια και αμέσως η Άρτεμις και ο Απόλων, τα παιδιά της Λητούς, έσπευσαν στο πλευρό της μητέρας τους, ρίχνοντας τα βέλη τους στον γίγαντα, πριν τον σκοτώσουν με ένα χρυσό ξίφος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Τιτυός σκοτώθηκε από τον Δία όταν του έριξε κεραυνό.

 

Ορισμένοι ισχυρίζονται πως ο τάφος του βρίσκεται στον Πανοπέα, αλλά λέγεται επίσης ότι ο Τιτυός μεταφέρθηκε από τον Απόλλωνα ή τον Δία στον Τάρταρο προκειμένου να υποστεί αιώνια τιμωρία για την απόπειρα να βιάσει την Λητώ.

 

Η τιμωρία του Τιτυού προέβλεπε την ακινησία του και καθημερινά δυο γύπες να κατατρώγουν το συκώτι του χωρίς αυτός να μπορεί να αντιδράσει. Κάθε βράδυ, όμως, το ήπαρ αναγεννιόταν για να επαναληφθεί η τιμωρία την επόμενη μέρα. Η τιμωρία του Τιτυού είναι σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη του Προμηθέα, όπου ο αλυσοδεμένος τιτάνας έχανε το συκώτι του από τον αετό του Καυκάσου. Λέγεται ακόμη ότι ο Οδυσσέας υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του Τιτυού και της τιμωρίας του όταν κατέβηκε στον Κάτω Κόσμοκαι σύμφωνα με τον Όμηρο διαπίστωσε το μέγεθος του γίγαντα, ο οποίος σύμφωνα με τον μύθο κάλυπτε 9 στρέμματα και είχε ύψος 300 μέτρα.

Μαρτύριο του Τιτυού_ελαιογραφία σε κανβά_Τζουζέπε ντε Ριβέρα_μουσείο Πράντο Μαδρίτη Jusepe de Ribera

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ:

 

«[Ο βασιλιάς Αλκίνοος των Φαιάκων λέγει:] Ότι [το νησί της Εύβοιας] είναι το πιο απομακρυσμένο σημείο – λένε όσοι από εμάς το είδαν όταν μετέφεραν τον ξανθό Ραδάμανθυ για να επισκεφθεί τον Τιτυό γιο της Γαίας». Όμηρος, Οδύσσεια 7. 324

 

«[Ο Οδυσσέας θυμάται τις σκιές των νεκρών που είδε στον κάτω κόσμο:] Είδα τον Τιτυό επίσης, γιο της ισχυρής θεάς Γαίας · βρισκόταν στο έδαφος, με το σώμα του απλωμένο σε εννέα πλέθρα. Δύο γύπες, καθισμένοι ένας σε κάθε πλευρό, συνέχιζαν να σκίζουν το συκώτι του, φτάνοντας μέχρι τα σπλάχνα και αυτός δεν μπορούσε να τους χτυπήσει με τα χέρια του. Αυτό συνέβαινε διότι είχε επιτεθεί κάποτε σε μια ερωμένη του ίδιου του Δία, την φημισμένη Λητώ, καθώς περπατούσε προς την Πυθία μέσα από τους υπέροχους τόπους του Πανοπέα».[Σημ.: Το Ελληνικό πλέθρον έχει μήκος περίπου 30 μέτρα ή 100 πόδια. Συνεπώς ο γίγαντας ήταν 270 μέτρα ή 900 πόδια ψηλός] Όμηρος, Οδύσσεια 11. 576

 

«Αυτός ο πρίγκιπας [Εύφημος ένας από τους Αργοναύτες], γιος του θεού Ποσειδώνα – τον οποίο γέννησε η Ευρώπη κόρη του Τιτυού, στις όχθες του Κηφισού». Πίνδαρος Πυθιόνικοι 4 επ. 2

«Ο Τιτυός, γιος του Δία και της κόρης του Ορχομενού Ελάρας. Αφού ο Δίας αποπλάνησε την Ελάρα, φοβούμενος την Ήρα την έκρυψε κάτω από τη γη, όπου γέννησε τον τεράστιο γιο τους Τιτυό και τον έβγαλε στο φως της ημέρας. Ο Τιτυός είδε την Λητώ όταν πήγαινε στην Πυθία και με πάθος προσπαθούσε να την αγκαλιάσει. Αλλά αυτή κάλεσε τα παιδιά της, που τον σκότωσαν με βέλη και τιμωρήθηκε μετά θάνατον, με τους γύπες να κατατρώγουν την καρδιά του στο βασίλειο του Άδη». Απολλόδωρος Βιβλιοθήκη 1. 22

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET