Η Θεσσαλία του Μύθου
* Από τον Κων/νο Οικονόμου
Θεσσαλοί ήρωες στον Τρωικό πόλεμο
(Ωραία Ελένη – Ο Αχιλλέας στη Σκύρο)
Περνώντας στη συνέχεια στα γεγονότα του Τρωικού πολέμου, εστιάζουμε την προσοχή μας στην αποφασιστική συμβολή των θεσσαλικών πόλεων και των ηρώων τους που έλαβαν μέρος σ’ αυτόν όπως μας τα διασώζει ο Όμηρος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς.
Α΄ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – ΕΡΙΣ: Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε την αφορμή, σύμφωνα με τον μύθο,του Τρωικού πολέμου: Ήταν η αρπαγή της ωραίας Ελένης. Ας πάμε όμως πιο πίσω την ιστορία μας. Όταν έγινε ο γάμος της θεάς Θέτιδας, που ήταν κόρη του θεού της θάλασσας Νηρέα, με τον θνητό βασιλιά της Θεσσαλίας Πηλέα1, στο γιορτινό τραπέζι προσκλήθηκαν όλοι οι θεοί, μικροί και μεγάλοι, εκτός από την Έριδα. Η Έριδα, για να εκδικηθεί για την προσβολή,έριξε στο κέντρο του γαμήλιου τραπεζιού ένα μήλο με την αφιέρωση να δοθεί στην πιο όμορφη θεά. Αυτό φυσικά έφερε την έριδα, τη διχόνοια δηλαδή, μεταξύ των θεών. Για να βρεθεί ποια ήταν η ομορφότερη, ο Δίας διέταξε τον Ερμή να οδηγήσει τις τρεις κύριες αντιζήλους, Ήρα, Αθηνά και Αφροδίτη, στον Πάρι, τον
γιο του βασιλιά της Τροίας Πριάμου. Οι τρεις θεές για να τον δελεάσουν του πρόσφεραν ένα δώρο η καθεμία. Έτσι η Ήρα του υποσχέθηκε να κυριαρχήσει στην Ασία, η Αθηνά να τον κάνει τον πιο δυνατό πολεμιστή και η Αφροδίτη να του δώσει για σύζυγο την πιο ωραία γυναίκα του κόσμου, που τότε ήταν η Ελένη. Ο Πάρις προτίμησε το τελευταίο δώρο και της έδωσε το μήλο.
Β΄ Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ: Έτσι λοιπόν η Ελένη, με τη θέλησή της ή όχι, έγινε αφορμή για πολυετείς συγκρούσεις μεταξύ των ισχυρότερων βασιλέων της Ελλάδας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Ελένη υπήρξε νωρίτερα, εξαιτίας της ομορφιάς της, το «μήλο της Έριδος» όλων των γνωστών βασιλέων του ελλαδικού χώρου. Οι Διόσκουροι (Κάστωρ και Πολυδεύκης), αδέλφια της Ελένης, μαθαίνοντας για τον ανταγωνισμό που υπέβοσκε μεταξύ σπουδαίων ηρώων-βασιλιάδων για τα μάτια της αδελφής τους Ελένης και αφού είχε προηγηθεί η προσπάθεια αρπαγής της από τον Θησέα και τον Πειρίθου, συνεννοήθηκαν με τον πατέρα τους τον Τυνδάρεω να επιλέξει έναν από τους μνηστήρες που είχαν ήδη στείλει δώρα. Ανάμεσα στους υποψηφίους ήταν και δυο Θεσσαλοί: ο Ποδάρκης από τη Φυ-
λάκη (σημ. περιοχή Αλμυρού) που ήταν γιος του Ιφίκλου και ο Πρωτεσίλαος, που ήταν σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους συγγραφείς ο γιος του Άκτορα και βασιλιάς του Πτελεού και της Αντρώνος (πάλι από την περιοχή Αλμυρού), ενώ για την πλειοψηφία των αρχαίων συγγραφέων ο τελευταίος ήταν αδελφός του Ποδάρκη και γιος επίσης του Ιφίκλου. Ο Τυνδάρεως έβαλε όλους τους μνηστήρες να ορκιστούν πως, αν ποτέ κάποιος τολμούσε να αρπάξει βίαια την Ελένη,όλοι μαζί θα ξεκινούσαν για να τον τιμωρήσουν. Όλοι δέχτηκαν κι ο Τυνδάρεως όρισε σε συνεννόηση με τον γαμπρό του Αγαμέμνονα ότι ο βασιλιάς της Σπάρτης Μενέλαος θα ήταν ο σύζυγος της ωραίας Ελένης.
Ο μόνος ήρωας που δεν δενόταν μ’ αυτό τον όρκο ήταν ο Αχιλλέας ο γιος του Πηλέα και της Θέτιδας. Δε θα μπορούσε άλλωστε να είναι υποψήφιος μνηστήρας γιατί τότε ήταν παιδί και μαθήτευε στον σοφό Κένταυρο Χείρωνα στο Πήλιο. Όπως όμως γνωρίζουμε,η παντρεμένη ήδη Ελένη αρπάχτηκε απ’ τον Πάρι -με τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, που τήρησε την υπόσχεσή της – και οδηγήθηκε στην Τροία. Έτσι ήρθε η ώρα να τιμήσουν τον όρκο του και οι άλλοι βασιλιάδες. Άρχισαν λοιπόν να ετοιμάζουν στρατό και στόλο για την εκστρατεία όλοι σχεδόν οι βασιλιάδες της
ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας.
Γ΄ Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΤΗ ΣΚΥΡΟ: Η μητέρα του Αχιλλέα,η Θέτιδα, σαν θεά που ήταν, γνώριζε ότι ο γιος της θα πέθαινε σε πόλεμο, έστω κι αν ήταν σχεδόν άτρωτος [όταν ήταν μωρό ακόμα, τον βάπτισε στα νερά της πηγής της Στυγός με το αθάνατο νερό, (ίσως κάπου κοντά ή στην ίδια την υπέρεια Κρήνη) εκτός από ένα σημείο της φτέρνας απ’ όπου τον κρατούσε η ίδια]. Γι’ αυτό τον έκρυψε από την ηλικία των εννέα ετών στη Σκύρο, στο παλάτι του βασιλιά Λυκομήδη,ντυμένο μάλιστα με γυναικεία ρούχα, έχοντας τη συντροφιά των δυο κοριτσιών του Λυκομήδη. Μάλιστα για να μην αναγνωρίζεται ούτε κι απ’ τους υπηρέτες του παλατιού, του δώσανε το όνομα Πύρρα επειδή ήταν ξανθός. Όμως, καθώς τα χρόνια περνούσαν, ο ήρωας αγάπησε μια κόρη του Λυκομήδη, τη Δηιδάμεια
κι απέκτησε απ’ αυτή ένα γιο που τον ονόμασαν Πύρρο. [Αργότερα του δόθηκε απ’ τον δάσκαλό του Φοίνικα το όνομα Νεοπτόλεμος προς τιμήν του νεκρού τότε πατέρα του. Νεοπτόλεμος = νέος + πίπτει (εις)πόλεμον.] Ο μάντης της εκστρατείας Κάλχας, στο μεταξύ, ειδοποίησε πως αν δεν ερχόταν και ο Αχιλλέας μαζί τους, η Τροία δεν θα έπεφτε. Ο βασιλιάς της Ιθάκης Οδυσσέας, πανούργος καθώς ήταν, προσφέρθηκε να τον ανακαλύψει, όπου κι αν κρυβόταν. Έμαθε από πληροφοριοδότες του για το καταφύγιο του Αχιλλέα και παριστάνοντας τον έμπορο υφασμάτων και κοσμημάτων παρουσιάστηκε στο παλάτι του Λυκομήδη. Μαζί του έφερε και τα όπλα του: μια ασπίδα κι ένα
σπαθί. Οι κόρες του Λυκομήδη μαζί με τις υπηρέτριες περιεργάζονταν την πραμάτειά του, ενώ ο Οδυσσέας είχε εντολή στους στρατιώτες του, που περίμεναν στην αυλή του παλατιού, να σαλπίσουν και να χτυπήσουν τα όπλα τους φωνάζοντας πολεμικές ιαχές,μόλις θα τους έδινε το σύνθημα. Αυτό και έγινε. Αμέσως ο Αχιλλέας όρμησε ενστικτωδώς κι άρπαξε τα όπλα του Οδυσσέα που ήταν αφημένα δίπλα στα τόπια των υφασμάτων. Έτσι, χάρις σ' αυτό το τέχνασμα του πανούργου Ιθακήσιου βασιλιά, αναγνωρίστηκε και υποσχέθηκε να ακολουθήσει την εκστρατεία μαζί με τους Μυρμιδόνες της Φθίας (σημερινή περιοχή Φαρσάλων και βόρειας Φθιώτιδας).
* Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου
είναι δάσκαλος στο 32ο Δημ. Σχ. – συγγραφέας.
1. Η έδρα του βασιλείου τους ήταν η πόλη
Θετίδιον (ή Θετείδιον) στη σημερινή επαρχία
Φαρσάλων. Αυτό φαίνεται κι απ’ τη ρίζα
της λέξης Θετείδιον (από Θέτις).
* Από τον Κων/νο Οικονόμου
Θεσσαλοί ήρωες στον Τρωικό πόλεμο
(Ωραία Ελένη – Ο Αχιλλέας στη Σκύρο)
Περνώντας στη συνέχεια στα γεγονότα του Τρωικού πολέμου, εστιάζουμε την προσοχή μας στην αποφασιστική συμβολή των θεσσαλικών πόλεων και των ηρώων τους που έλαβαν μέρος σ’ αυτόν όπως μας τα διασώζει ο Όμηρος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς.
Α΄ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – ΕΡΙΣ: Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε την αφορμή, σύμφωνα με τον μύθο,του Τρωικού πολέμου: Ήταν η αρπαγή της ωραίας Ελένης. Ας πάμε όμως πιο πίσω την ιστορία μας. Όταν έγινε ο γάμος της θεάς Θέτιδας, που ήταν κόρη του θεού της θάλασσας Νηρέα, με τον θνητό βασιλιά της Θεσσαλίας Πηλέα1, στο γιορτινό τραπέζι προσκλήθηκαν όλοι οι θεοί, μικροί και μεγάλοι, εκτός από την Έριδα. Η Έριδα, για να εκδικηθεί για την προσβολή,έριξε στο κέντρο του γαμήλιου τραπεζιού ένα μήλο με την αφιέρωση να δοθεί στην πιο όμορφη θεά. Αυτό φυσικά έφερε την έριδα, τη διχόνοια δηλαδή, μεταξύ των θεών. Για να βρεθεί ποια ήταν η ομορφότερη, ο Δίας διέταξε τον Ερμή να οδηγήσει τις τρεις κύριες αντιζήλους, Ήρα, Αθηνά και Αφροδίτη, στον Πάρι, τον
γιο του βασιλιά της Τροίας Πριάμου. Οι τρεις θεές για να τον δελεάσουν του πρόσφεραν ένα δώρο η καθεμία. Έτσι η Ήρα του υποσχέθηκε να κυριαρχήσει στην Ασία, η Αθηνά να τον κάνει τον πιο δυνατό πολεμιστή και η Αφροδίτη να του δώσει για σύζυγο την πιο ωραία γυναίκα του κόσμου, που τότε ήταν η Ελένη. Ο Πάρις προτίμησε το τελευταίο δώρο και της έδωσε το μήλο.
Β΄ Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ: Έτσι λοιπόν η Ελένη, με τη θέλησή της ή όχι, έγινε αφορμή για πολυετείς συγκρούσεις μεταξύ των ισχυρότερων βασιλέων της Ελλάδας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Ελένη υπήρξε νωρίτερα, εξαιτίας της ομορφιάς της, το «μήλο της Έριδος» όλων των γνωστών βασιλέων του ελλαδικού χώρου. Οι Διόσκουροι (Κάστωρ και Πολυδεύκης), αδέλφια της Ελένης, μαθαίνοντας για τον ανταγωνισμό που υπέβοσκε μεταξύ σπουδαίων ηρώων-βασιλιάδων για τα μάτια της αδελφής τους Ελένης και αφού είχε προηγηθεί η προσπάθεια αρπαγής της από τον Θησέα και τον Πειρίθου, συνεννοήθηκαν με τον πατέρα τους τον Τυνδάρεω να επιλέξει έναν από τους μνηστήρες που είχαν ήδη στείλει δώρα. Ανάμεσα στους υποψηφίους ήταν και δυο Θεσσαλοί: ο Ποδάρκης από τη Φυ-
λάκη (σημ. περιοχή Αλμυρού) που ήταν γιος του Ιφίκλου και ο Πρωτεσίλαος, που ήταν σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους συγγραφείς ο γιος του Άκτορα και βασιλιάς του Πτελεού και της Αντρώνος (πάλι από την περιοχή Αλμυρού), ενώ για την πλειοψηφία των αρχαίων συγγραφέων ο τελευταίος ήταν αδελφός του Ποδάρκη και γιος επίσης του Ιφίκλου. Ο Τυνδάρεως έβαλε όλους τους μνηστήρες να ορκιστούν πως, αν ποτέ κάποιος τολμούσε να αρπάξει βίαια την Ελένη,όλοι μαζί θα ξεκινούσαν για να τον τιμωρήσουν. Όλοι δέχτηκαν κι ο Τυνδάρεως όρισε σε συνεννόηση με τον γαμπρό του Αγαμέμνονα ότι ο βασιλιάς της Σπάρτης Μενέλαος θα ήταν ο σύζυγος της ωραίας Ελένης.
Ο μόνος ήρωας που δεν δενόταν μ’ αυτό τον όρκο ήταν ο Αχιλλέας ο γιος του Πηλέα και της Θέτιδας. Δε θα μπορούσε άλλωστε να είναι υποψήφιος μνηστήρας γιατί τότε ήταν παιδί και μαθήτευε στον σοφό Κένταυρο Χείρωνα στο Πήλιο. Όπως όμως γνωρίζουμε,η παντρεμένη ήδη Ελένη αρπάχτηκε απ’ τον Πάρι -με τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, που τήρησε την υπόσχεσή της – και οδηγήθηκε στην Τροία. Έτσι ήρθε η ώρα να τιμήσουν τον όρκο του και οι άλλοι βασιλιάδες. Άρχισαν λοιπόν να ετοιμάζουν στρατό και στόλο για την εκστρατεία όλοι σχεδόν οι βασιλιάδες της
ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας.
Γ΄ Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΤΗ ΣΚΥΡΟ: Η μητέρα του Αχιλλέα,η Θέτιδα, σαν θεά που ήταν, γνώριζε ότι ο γιος της θα πέθαινε σε πόλεμο, έστω κι αν ήταν σχεδόν άτρωτος [όταν ήταν μωρό ακόμα, τον βάπτισε στα νερά της πηγής της Στυγός με το αθάνατο νερό, (ίσως κάπου κοντά ή στην ίδια την υπέρεια Κρήνη) εκτός από ένα σημείο της φτέρνας απ’ όπου τον κρατούσε η ίδια]. Γι’ αυτό τον έκρυψε από την ηλικία των εννέα ετών στη Σκύρο, στο παλάτι του βασιλιά Λυκομήδη,ντυμένο μάλιστα με γυναικεία ρούχα, έχοντας τη συντροφιά των δυο κοριτσιών του Λυκομήδη. Μάλιστα για να μην αναγνωρίζεται ούτε κι απ’ τους υπηρέτες του παλατιού, του δώσανε το όνομα Πύρρα επειδή ήταν ξανθός. Όμως, καθώς τα χρόνια περνούσαν, ο ήρωας αγάπησε μια κόρη του Λυκομήδη, τη Δηιδάμεια
κι απέκτησε απ’ αυτή ένα γιο που τον ονόμασαν Πύρρο. [Αργότερα του δόθηκε απ’ τον δάσκαλό του Φοίνικα το όνομα Νεοπτόλεμος προς τιμήν του νεκρού τότε πατέρα του. Νεοπτόλεμος = νέος + πίπτει (εις)πόλεμον.] Ο μάντης της εκστρατείας Κάλχας, στο μεταξύ, ειδοποίησε πως αν δεν ερχόταν και ο Αχιλλέας μαζί τους, η Τροία δεν θα έπεφτε. Ο βασιλιάς της Ιθάκης Οδυσσέας, πανούργος καθώς ήταν, προσφέρθηκε να τον ανακαλύψει, όπου κι αν κρυβόταν. Έμαθε από πληροφοριοδότες του για το καταφύγιο του Αχιλλέα και παριστάνοντας τον έμπορο υφασμάτων και κοσμημάτων παρουσιάστηκε στο παλάτι του Λυκομήδη. Μαζί του έφερε και τα όπλα του: μια ασπίδα κι ένα
σπαθί. Οι κόρες του Λυκομήδη μαζί με τις υπηρέτριες περιεργάζονταν την πραμάτειά του, ενώ ο Οδυσσέας είχε εντολή στους στρατιώτες του, που περίμεναν στην αυλή του παλατιού, να σαλπίσουν και να χτυπήσουν τα όπλα τους φωνάζοντας πολεμικές ιαχές,μόλις θα τους έδινε το σύνθημα. Αυτό και έγινε. Αμέσως ο Αχιλλέας όρμησε ενστικτωδώς κι άρπαξε τα όπλα του Οδυσσέα που ήταν αφημένα δίπλα στα τόπια των υφασμάτων. Έτσι, χάρις σ' αυτό το τέχνασμα του πανούργου Ιθακήσιου βασιλιά, αναγνωρίστηκε και υποσχέθηκε να ακολουθήσει την εκστρατεία μαζί με τους Μυρμιδόνες της Φθίας (σημερινή περιοχή Φαρσάλων και βόρειας Φθιώτιδας).
* Ο Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου
είναι δάσκαλος στο 32ο Δημ. Σχ. – συγγραφέας.
1. Η έδρα του βασιλείου τους ήταν η πόλη
Θετίδιον (ή Θετείδιον) στη σημερινή επαρχία
Φαρσάλων. Αυτό φαίνεται κι απ’ τη ρίζα
της λέξης Θετείδιον (από Θέτις).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου