ΛΑΡΙΣΑ - Μια εικόνα χίλιες λέξεις...
Η ομορφιά της γέφυρας του Πηνειού
Σήμερα παρουσιάζεται ένα χαρακτικό το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιηγητικό βιβλίο του Aγγλου περιηγητή Christopher Wordsworth[1], ο οποίος επισκέφθηκε τη Λάρισα τον Μάιο του 1933, όταν ήταν 26 ετών. O Wordsworth
(1807-1885) γεννήθηκε στο Lambeth της Αγγλίας. Σπούδασε διαδοχικά στο Winchester και στο Trinity Collegeτου Cambridge και αργότερα ακολούθησε τον ιερατικό κλάδο,
όπου έφθασε μέχρι τον βαθμό του επισκόπου του Lincoln.
Υπήρξε συγχρόνως συγγραφέας, ρχαιολόγος, ερευνητής και κλασικός φιλόλογος. Το συγγραφικό του έργο είναι σπουδαίο και διακρίνεται για την σοβαρότητα και την καθαρή του σκέψη.Καθώς ήταν ένθερμος φιλέλληνας, ταξίδεψε στην Ελλάδα το 1832-1833 με σκοπό να γνωρίσει τους συγχρόνους του Έλληνες, να περιηγηθεί τους ιστορικούς τόπους της και να θαυμάσει από κοντά τις αρχαιότητες, για τις οποίες
τόσα πολλά είχε διαβάσει από μικρός. Ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική. Στη Θεσσαλία βρέθηκε ο Wordsworth την άνοιξη του 1833 και στο οδοιπορικό του αφιέρωσε ένα εκτεταμένο κεφάλαιο με εντυπώσεις, καθώς και άφθονες ξυλογραφίες. Για τη Λάρισα περιέλαβε στο βιβλίο τρεις ξυλογραφίες, οι οποίες απεικονίζουν τον Πηνειό σε τρία διαφορετικά σημεία της πόλεως.
Το χαρακτικό που δημοσιεύεται αποτυπώνει μια άποψη της δυτικής πλευράς της Λάρισας. Ο καλλιτέχνης στάθηκε στην αριστερή όχθη του Πηνειού, στην περιοχή λίγο βορειότερα από το σημερινό Κηποθέατρο και κοιτώντας προς τον νότο κατέγραψε ό,τι έβλεπε απ’ εκεί. Με μια
πρώτη ματιά, παρατηρώντας το χαρακτικό το βλέμμα μας αιχμαλωτίζεται από την ομορφιά και την χάρη της λίθινης γέφυρας, η οποία συνδέει τις όχθες του Πηνειού και αναδεικνύει την αρχιτεκτονική μαστοριά του τεχνίτη της. Στα ήρεμα νερά του ποταμού αντανακλούν τα άνισα
τόξα της και έτσι η ομορφιά διπλασιάζεται.
Το πότε οικοδομήθηκε η γέφυρα αυτή δεν είναι απόλυτα γνωστό. Ο Ερρίκος της Βαλανσιέν αναφέρει ότι το 1209 η διάβαση του Πηνειού στη Λάρισα γινόταν με ξύλινη γέφυρα και βάρκες[2]. Πιστεύεται ότι είχε κατασκευασθεί επί τουρκοκρατίας, την περίοδο που διοικητής της περιοχής ήταν ο Χασάν μπέης.Ήταν η πρώτη πέτρινη αμαξιτή γέφυρα που είναι γνωστή στον θεσσαλικό χώρο[3].
Ο Χασάν μπέης ήταν γιος του Ομέρ μπέη και εγγονός του κατακτητή της Θεσσαλίας [1423] Τουρχάν μπέη. Ο συσχετισμός του μουσουλμανικού τεμένους που ανεγέρθηκε προς τιμήν του Χασάν μπέη δίπλα στη γέφυρα που έκτισε,είναι προφανής.
Η σπουδαία αυτή πέτρινη γέφυρα της Λάρισας, ήταν από τις μεγαλύτερες και στατικά στερεότερες της χώρας.
Είχε μήκος 120 μέτρα και πλάτος 4,5 μέτρα, ικανό να επιτρέπει έστω και με δυσκολία τη διασταύρωση δύο αμαξών. Εκτεινόταν επάνω σε εννέα τόξα. Το οδόστρωμά της είχε μια ελαφρά αμφικλινή κατασκευή, η κορύφωση της οποίας αντιστοιχούσε περίπου στο κέντρο της. Στα συγκεκριμένο χαρακτικό του 19ου αιώνα που δημοσιεύεται,είναι φανερή η καμπυλότητα που είχε το οδόστρωμα της γέφυρας. Πεζοδρόμια δεν υπήρχαν και στα πλάγια ο δρόμος περιχαρακωνόταν σε χαμηλό ύψος 80 εκατοστών περίπου, με βαριά λίθινα στηθαία, κατασκευασμένα από μεγάλες, παχιές και μονοκόμματες πλάκες, τοποθετημένες κάθετα. Τα στηθαία αυτά παρακολουθούσαν την αμφικλινή πορεία του οδοστρώματος σε ολόκληρη την πορεία του. Η επιμελημένη κατασκευή που είχε η γέφυρα την κράτησε στερεή σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας,μέχρι της περίοδο της κατοχής 1941-1944, όταν ανατινάχθηκε δύο φορές.
Αριστερά πάνω σε ύψωμα, προέχει η αυστηρή σιλουέτα του τεμένους του Χασάν μπέη, το οποίο στέκει σαν φρουρός που παρακολουθεί και ελέγχει κάθε διερχόμενο τη γέφυρα. Δεξιά η μονή των Μεβλεβήδων σε μια απλουστευμένη απεικόνιση της βόρειας πλευράς της, φαντάζει
λιγότερο επιβλητική απ’ ό,τι σε άλλα χαρακτικά που γνωρίζουμε. Πίσω από τη γέφυρα, στο βάθος, διακρίνεται η περιοχή και το τζαμί του Acsaray, στην περιοχή του σημερινού Ακσαράϊ (Νεάπολη).Εκείνο όμως που ομορφαίνει την εικόνα είναι οι τρεις βάρκες, προφανώς ψαρόβαρκες,με τους ψαράδες να αλιεύουν στην πλούσια από ψάρια κοίτη του ποταμού.
Η απεικόνιση αυτής της πλευράς της Λάρισας από τον Wordsworth φαίνεται να είναι αντικειμενική. Τα οικοδομήματα είναι ως επί το πλείστον στη φυσική τους αποτύπωση, οι αναλογίες της γέφυρας πραγματικές, η κορύφωση του οδοστρώματος ήπια και η απόδοση της καθημερινής ζωής των κατοίκων στις όχθες του Πηνειού ρεαλιστική. Όλα αυτά τα προτερήματά της την έχουν κατατάξει στη δημοφιλέστερη χαλκογραφία της Λάρισας για την περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας, γιατί συνδυάζει την ομορφιά και τη γαλήνη του τοπίου με τη ζωντάνια
της καθημερινής απασχόλησης των κατοίκων της.
--------------------------------------------------------
[1].Greece. Pictorial, Descriptive&HistoricalbyChristopherWordsworth D. D. London, M.DCCC.XXXIX (=1839).
[2]. Ερρίκος της Βαλανσιέν, Η ιστορία του αυτοκράτορα Ερρίκου της Κωνσταντινούπολης (συνέχεια του χρονικού του Βιλλαρδουίνου), μετ. Κώστας Αντύπας, Αθήνα ( 1989)σελ. 110.
[3].Παλιούγκας Θεόδωρος, Η Λάρισα κατά την τουρκοκρατία (1423-1821), Κατερίνη (2007), τόμ. Β’, σελ. 543-550.
nikapap@hotmail.com
ελευθερία λάρισας.
Η ομορφιά της γέφυρας του Πηνειού
(1807-1885) γεννήθηκε στο Lambeth της Αγγλίας. Σπούδασε διαδοχικά στο Winchester και στο Trinity Collegeτου Cambridge και αργότερα ακολούθησε τον ιερατικό κλάδο,
όπου έφθασε μέχρι τον βαθμό του επισκόπου του Lincoln.
Υπήρξε συγχρόνως συγγραφέας, ρχαιολόγος, ερευνητής και κλασικός φιλόλογος. Το συγγραφικό του έργο είναι σπουδαίο και διακρίνεται για την σοβαρότητα και την καθαρή του σκέψη.Καθώς ήταν ένθερμος φιλέλληνας, ταξίδεψε στην Ελλάδα το 1832-1833 με σκοπό να γνωρίσει τους συγχρόνους του Έλληνες, να περιηγηθεί τους ιστορικούς τόπους της και να θαυμάσει από κοντά τις αρχαιότητες, για τις οποίες
τόσα πολλά είχε διαβάσει από μικρός. Ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική. Στη Θεσσαλία βρέθηκε ο Wordsworth την άνοιξη του 1833 και στο οδοιπορικό του αφιέρωσε ένα εκτεταμένο κεφάλαιο με εντυπώσεις, καθώς και άφθονες ξυλογραφίες. Για τη Λάρισα περιέλαβε στο βιβλίο τρεις ξυλογραφίες, οι οποίες απεικονίζουν τον Πηνειό σε τρία διαφορετικά σημεία της πόλεως.
Το χαρακτικό που δημοσιεύεται αποτυπώνει μια άποψη της δυτικής πλευράς της Λάρισας. Ο καλλιτέχνης στάθηκε στην αριστερή όχθη του Πηνειού, στην περιοχή λίγο βορειότερα από το σημερινό Κηποθέατρο και κοιτώντας προς τον νότο κατέγραψε ό,τι έβλεπε απ’ εκεί. Με μια
πρώτη ματιά, παρατηρώντας το χαρακτικό το βλέμμα μας αιχμαλωτίζεται από την ομορφιά και την χάρη της λίθινης γέφυρας, η οποία συνδέει τις όχθες του Πηνειού και αναδεικνύει την αρχιτεκτονική μαστοριά του τεχνίτη της. Στα ήρεμα νερά του ποταμού αντανακλούν τα άνισα
τόξα της και έτσι η ομορφιά διπλασιάζεται.
Το πότε οικοδομήθηκε η γέφυρα αυτή δεν είναι απόλυτα γνωστό. Ο Ερρίκος της Βαλανσιέν αναφέρει ότι το 1209 η διάβαση του Πηνειού στη Λάρισα γινόταν με ξύλινη γέφυρα και βάρκες[2]. Πιστεύεται ότι είχε κατασκευασθεί επί τουρκοκρατίας, την περίοδο που διοικητής της περιοχής ήταν ο Χασάν μπέης.Ήταν η πρώτη πέτρινη αμαξιτή γέφυρα που είναι γνωστή στον θεσσαλικό χώρο[3].
Ο Χασάν μπέης ήταν γιος του Ομέρ μπέη και εγγονός του κατακτητή της Θεσσαλίας [1423] Τουρχάν μπέη. Ο συσχετισμός του μουσουλμανικού τεμένους που ανεγέρθηκε προς τιμήν του Χασάν μπέη δίπλα στη γέφυρα που έκτισε,είναι προφανής.
Η σπουδαία αυτή πέτρινη γέφυρα της Λάρισας, ήταν από τις μεγαλύτερες και στατικά στερεότερες της χώρας.
Είχε μήκος 120 μέτρα και πλάτος 4,5 μέτρα, ικανό να επιτρέπει έστω και με δυσκολία τη διασταύρωση δύο αμαξών. Εκτεινόταν επάνω σε εννέα τόξα. Το οδόστρωμά της είχε μια ελαφρά αμφικλινή κατασκευή, η κορύφωση της οποίας αντιστοιχούσε περίπου στο κέντρο της. Στα συγκεκριμένο χαρακτικό του 19ου αιώνα που δημοσιεύεται,είναι φανερή η καμπυλότητα που είχε το οδόστρωμα της γέφυρας. Πεζοδρόμια δεν υπήρχαν και στα πλάγια ο δρόμος περιχαρακωνόταν σε χαμηλό ύψος 80 εκατοστών περίπου, με βαριά λίθινα στηθαία, κατασκευασμένα από μεγάλες, παχιές και μονοκόμματες πλάκες, τοποθετημένες κάθετα. Τα στηθαία αυτά παρακολουθούσαν την αμφικλινή πορεία του οδοστρώματος σε ολόκληρη την πορεία του. Η επιμελημένη κατασκευή που είχε η γέφυρα την κράτησε στερεή σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας,μέχρι της περίοδο της κατοχής 1941-1944, όταν ανατινάχθηκε δύο φορές.
Αριστερά πάνω σε ύψωμα, προέχει η αυστηρή σιλουέτα του τεμένους του Χασάν μπέη, το οποίο στέκει σαν φρουρός που παρακολουθεί και ελέγχει κάθε διερχόμενο τη γέφυρα. Δεξιά η μονή των Μεβλεβήδων σε μια απλουστευμένη απεικόνιση της βόρειας πλευράς της, φαντάζει
λιγότερο επιβλητική απ’ ό,τι σε άλλα χαρακτικά που γνωρίζουμε. Πίσω από τη γέφυρα, στο βάθος, διακρίνεται η περιοχή και το τζαμί του Acsaray, στην περιοχή του σημερινού Ακσαράϊ (Νεάπολη).Εκείνο όμως που ομορφαίνει την εικόνα είναι οι τρεις βάρκες, προφανώς ψαρόβαρκες,με τους ψαράδες να αλιεύουν στην πλούσια από ψάρια κοίτη του ποταμού.
Η απεικόνιση αυτής της πλευράς της Λάρισας από τον Wordsworth φαίνεται να είναι αντικειμενική. Τα οικοδομήματα είναι ως επί το πλείστον στη φυσική τους αποτύπωση, οι αναλογίες της γέφυρας πραγματικές, η κορύφωση του οδοστρώματος ήπια και η απόδοση της καθημερινής ζωής των κατοίκων στις όχθες του Πηνειού ρεαλιστική. Όλα αυτά τα προτερήματά της την έχουν κατατάξει στη δημοφιλέστερη χαλκογραφία της Λάρισας για την περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας, γιατί συνδυάζει την ομορφιά και τη γαλήνη του τοπίου με τη ζωντάνια
της καθημερινής απασχόλησης των κατοίκων της.
--------------------------------------------------------
[1].Greece. Pictorial, Descriptive&HistoricalbyChristopherWordsworth D. D. London, M.DCCC.XXXIX (=1839).
[2]. Ερρίκος της Βαλανσιέν, Η ιστορία του αυτοκράτορα Ερρίκου της Κωνσταντινούπολης (συνέχεια του χρονικού του Βιλλαρδουίνου), μετ. Κώστας Αντύπας, Αθήνα ( 1989)σελ. 110.
[3].Παλιούγκας Θεόδωρος, Η Λάρισα κατά την τουρκοκρατία (1423-1821), Κατερίνη (2007), τόμ. Β’, σελ. 543-550.
nikapap@hotmail.com
ελευθερία λάρισας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου