ΥΒΡΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΕΡΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΥΘΟΥ

Ο Τάλως (ένα … ρομπότ της π.Χ. Εποχής!)

 

Από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ – ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: Ο Τάλως ήταν ο μυθικός φύλακας της Κρήτης. Ήταν ένας ανθρωπόμορφος γίγαντας με σώμα από χαλκό. Διέθετε μία και μοναδική φλέβα, η οποία ξεκινούσε από το λαιμό και κατέληγε στον αστράγαλό του, όπου ένα χάλκινο καρφί ή μια βίδα έκλεινε την έξοδό της. Μέσα στη φλέβα του Τάλω κυλούσε ο ιχώρ, δηλαδή “το αίμα των αθανάτων”, θείο υγρό που του έδινε ζωή. Για την προέλευσή του υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η πιο γνωστή, αυτή που διασώζει ο Απολλόδωρος, υποστηρίζει πως τον κατασκεύασε ο θεός Ήφαιστος στη Σαρδηνία και τον δώρισε στο βασιλιά Μίνωα για να φυλάει την Κρήτη. Ο Πλάτων τον θεωρεί υπαρκτό πρόσωπο, λέγοντας μάλιστα ότι ήταν αδελφός του Ροδάμανθυ και του Μίνωα. Αντιθέτως, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, ισχυρίζεται ότι το “ρομπότ” αυτό ήταν δώρο του Δία στην Ευρώπη, για να φυλάει την ίδια και τα παιδιά της, που γεννήθηκαν από την ερωτική τους σχέση. Αργότερα η Ευρώπη με τη σειρά της το πρόσφερε στο γιο της, το Μίνωα. Προσφάτως, ο Ι. Κακριδής, εξέφρασε την άποψη ότι ο Τάλως ήταν ηλιακή θεότητα, που αργότερα μεταπλάστηκε σε ήρωα. Μάλιστα ο Ησύχιος¹ γράφει πως ταλῶς σήμαινε ήλιος². Αξίζει πάντως να αναφέρουμε πως ακόμη και το όνομα του Δία στην Κρήτη, που ήταν Ταλαιός, προέρχεται από την ίδια ρίζα. Τέλος ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς πίστευαν ότι ο γίγαντας αυτός ήταν ο στερνός απόγονος του χάλκινου γένους πού αναδύθηκε από τις στάχτες των δένδρων.

ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΤΑΛΩ: Ο Τάλως, κατά τον Πλάτωνα, ήταν επιφορτισμένος με το καθήκον να επιτηρεί την εφαρμογή των νόμων στην Κρήτη. Μάλιστα πάντοτε κουβαλούσε μαζί του τους γραπτούς νόμους. Οι περισσότερες μυθικές πηγές αναφέρουν ότι ήταν άγρυπνος φύλακας της Κρήτης που γύριζε τις ακτές του νησιού τρεις φορές τη μέρα³. Κατ΄ άλλους ήταν φτερωτός και εκτελούσε τα καθήκοντά του πετώντας. Κρατούσε σε απόσταση τα άγνωστα πλοία που πλησίαζαν την Κρήτη πετώντας τους τεράστιες πέτρες. Αν οι άγνωστοι είχαν ήδη αποβιβαστεί, τους έκαιγε με την ανάσα του ή αφού πυράκτωνε το χάλκινο σώμα του με φωτιά, τους αγκάλιαζε σφιχτά πάνω του κι έτσι τους έκαιγε.

ΤΑΛΩΣ ΚΑΙ ΣΑΡΔΟΝΙΟ ΓΕΛΩΣ: Κάποτε, όταν οι Σαρδηνοί προσπάθησαν να εισβάλουν στο νησί, ο Τάλως πυρακτώνοντας το σώμα του μέσα στη φωτιά, τούς έσφιγγε πάνω του και, γελώντας βροντερά με υπερηφάνεια, τούς εξόντωσε όλους. Από εδώ προέρχεται και η έκφραση «Σαρδόνιος γέλως».

ΤΟ ΤΕΛΟΣ: Το τέλος του Τάλω ήρθε όταν συναντήθηκε με τους Αργοναύτες, όταν αυτοί επέστρεφαν από την Κολχίδα. Θέλοντας να δέσουν οι άνδρες του Ιάσονα στο νησί, αντιμετώπισαν τον γίγαντα που τους κρατούσε σε απόσταση. Τότε η Μήδεια, που ταξίδευε μαζί τους, μάγεψε με τα λόγια της τον Τάλω, υποσχόμενη σ΄αυτόν αθανασία, κι έτσι μπόρεσε πονηρά ο Ιάσων να του αφαιρέσει το καρφί στη φτέρνα του που έκλεινε τη μια και μοναδική φλέβα που διέτρεχε όλο το κορμί του, θανατώνοντάς τον. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Τάλως “σκοτώθηκε” από τον Ποίαντα, τον πατέρα του Φιλοκτήτη, ο οποίος τον χτύπησε με βέλος στο ίδιο μοναδικό αδύνατο σημείο του.

ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Όλες οι προδιαγραφές του μύθου για τον Τάλω δείχνουν ή καλύτερα θυμίζουν ένα υπερφυσικό ρομπότ με μεγάλη ταχύτητα, τεράστια δύναμη εκτόξευσης βαρών, υγρά που θυμίζουν υγρά μπαταρίας και αυτοθέρμανση! Ακόμη, σκοπός του ήταν να αναχωρεί από την βάση του στην Φαιστό και να κάνει τον γύρο του νησιού τρεις φορές την ημέρα, να εκσφενδονίζει βράχους σε οιοδήποτε ξένο πλοίο που θα προσπαθούσε να φτάσει στην Κρήτη ή να βγάζει φωτιά από το σώμα του καίγοντας εχθρούς. Εάν σκεφτούμε ότι η ακτογραμμή της Κρήτης είναι πάνω από 1.000 χιλιόμετρα, τότε θα έπρεπε να τρέχει με 150 χιλιόμετρα την ώρα! Για κάποιους άλλους ο Τάλως παρουσιάζεται με φτερά σαν συμβολισμός για την ταχύτητα με την οποία διέτρεχε το νησί. Η αναφορά στην χάλκινη κατασκευή του μυθικού ήρωα έχει σχέση και με μυθολογικές παραδόσεις που αναφέρουν ότι η τεχνική της δημιουργίας χάλκινων αγαλμάτων ήταν ήδη γνωστή στην Κρήτη από το 16 αιώνα π.χ., ειδικά στην Φαιστό, εκεί όπου ήταν και ο τόπος προέλευσης του χαλκού αυτού γίγαντα. Κατά καιρούς υπήρχε αναφορά σε άλλο πρόσωπο της μυθολογίας με το όνομα Τάλως, ο οποίος ήταν ανιψιός του Δαίδαλου και είχε ταλέντο στις εφευρεύσεις⁴. Γι΄αυτόν μάλιστα λέγεται πως ανακάλυψε το πριόνι, τον διαβήτη και τον κεραμικό τροχό. Τέλος αξίζει να αναφερθεί, πως ο Τάλως εμφανίζεται σε αρκετά νομίσματα της Φαιστού [όπως στο δίδραχμο της φωτογραφίας], ενώ η ομοιότητα του Τάλω με ρομπότ και οι εντυπωσιακές δυνατότητές του, δίνουν τροφή σε συζητήσεις από μειοψηφία ερευνητών περί της κατοχής εξελιγμένης τεχνολογίας απ’ τους αρχαίους Έλληνες.

1. Ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς ήταν Έλληνας γραμματικός που έζησε τον 5ο μ.Χ. αι. και συνέγραψε το γνωστό «Λεξικό Ησυχίου» -”Γλώσσαι” που θεωρείται απ΄ όλα τα σωζόμενα το πλουσιότερο και σπουδαιότερο της ευρύτερης Αρχιότητας.
2. Ησύχιος, Γλώσσαι.
3. “Ούτος ο Τάλως τρις εκάστης ημέρας την νήσον περιτροχάζων ετήρει” [Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη 1.9, 26.4].“Τρις περί χαλκείοις Κρήτην ποσί δινεύοντα” [Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά 4, 1644]. “Τον δε Τάλων τον φύλακα του Μίνω τρις μεν εν ημέρα πάσαν περιπολείν την Κρήτην, τηλικαύτην ούσαν.”. [Φώτιος, Βιβλιοθήκη 250].“Τρις δε εκάστης ημέρας την νήσον περιερχόμενος ο Τάλως ετήρει.” [Ζηνόβιος, Επιτομή των Ταρραίου και Διδύμου παροιμιών, Σαρδόνιος γέλως].
4. Στο εργαστήρι του Δαίδαλου μαθήτεψαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφοι και τεχνίτες. Μεταξύ άλλων και ο νεαρός Τάλως, γιος της αδερφής του Δαίδαλου Πέρδικας.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET