Ο ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΗΛΕΗΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΑΠΌ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ
Λάρισα μαρτυρική πόλη: 16 Ιανουαρίου 1942
Του ΘΩΜΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ
Το τρένο με αποβίβασε το βράδυ στο σταθμό. Βγαίνοντας από εκεί έψαξα διστακτικά στο σκοτάδι να βρω ένα «αμάξι» ή μια άμαξα. «Ελεύθερος;» ρώτησα τον αμαξά. «Μάλιστα κύριε!», είπε με ανυπομονησία και κατευθυνθήκαμε προς τους θαλάμους του νοσοκομείου μας. Προς τόνωση του σκελετωμένου ζώου, όπως εκείνου του «Δον Κιχώτη», φώναξε: «Σταχτή, Εμπρός! Λοιπόν, πάμε!». Το υποσιτισμένο ζώο της άμαξας πήγαινε με ένα αργό τρέξιμο, έχανε την ανάσα του, δεν ήταν ένα «Ippogrifo»[1], ούτε από απόσταση έμοιαζε με ένα “Baio” ή ένα “Liardo”[2] ή άλλα καλοαναθρεμμένα άλογα όπως εκείνα του ιππικού του Αχιλλέα.
Όλοι ξέρουν ότι ο ομηρικός ήρωας (Αχιλλέας) είναι από την περιοχή της Λάρισας, αλλά εκείνο το βράδυ που έφτασα από το Βόλο μέσα στο σκοτάδι δεν την αναγνώρισα. Στην εποχή του, αν δεν υπήρχαν κατεστραμμένοι δρόμοι, τουλάχιστον δεν υπήρχαν κρατήρες βομβών όπως τώρα, με τον κίνδυνο να σου φύγουν τα πλευρά, αλλά στην κλινική μας θα έβρισκα τα πάντα για να τα βάλω στη θέση τους. Ρώτησα τον αμαξά, που ήταν η κλινική, το νοσοκομείο. Μου είπε να παρατηρήσω τα μακρινά φώτα: “Που είναι τα φώτα;” ρώτησα. Στην πραγματικότητα το φωτισμένο κτίριο βρισκόταν στη μέση μιας μεγάλης σκοτεινής περιοχής.
Η Λάρισα άλλες φορές μου άφηνε μια εντύπωση ενοχής εκ μέρους μας. Είχε γίνει η νεκρόπολη της Θεσσαλίας, μια πόλη σχεδόν Coventrizzata[3]. Φαινόταν απίστευτο ότι τα Ιταλικά αεροσκάφη έκαναν τέτοιον όλεθρο, ενώ η Θεσσαλονίκη, η Κόρινθος και ο Βόλος, για να μην αναφέρουμε την ανοιχτή πόλη της Αθήνας, είχαν ήσσονος σημασίας ζημιές. Αντ’ αυτού εδώ στη Λάρισα ακόμη και η Ορθόδοξη Μητρόπολη (ναός Αγίου Αχιλλίου) δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, με τοίχους κατεστραμμένους, ένα μικρό κομμάτι του τρούλου και της αψίδας, όπως επίσης και ένα τμήμα της πρόσοψης πεσμένα, μιας εκκλησίας η οποία βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τη γέφυρα του Πηνειού.
Αυτό είναι το μυστικό. Οι καλοί Παπάδες δεν ξεκίνησαν κανένα “ιερό πόλεμο”. Όταν τα βομβαρδιστικά μας χτύπησαν το σιδηροδρομικό σταθμό, τα καταστήματα και τη γέφυρα του Πηνειού, η διασπορά των βομβών χτύπησε τον Μητροπολιτικό Ναό. Για το περιστατικό οι εφημερίδες μας (στην Ιταλία) έκαναν αναφορά στα “Επίκαιρα” χωρίς άλλα στοιχεία για την επιδρομή.
Υπήρχε η εξής κατάσταση στην πόλη. Πριν λίγο καιρό έγινε σεισμός, τα σπίτια κουνιόντουσαν και τα ένιωθες όπως τα κλαδιά μπροστά στον τυφώνα, αναπηδούσαν και σχεδόν κάθονταν πάνω στα θεμέλια, είχαν πλέον κουραστεί να στέκονται όρθια λόγω αδύνατης κατασκευής. Παρατήρησα τις ρωγμές των διασωθέντων τοίχων, την ευθραυστότητα των υλικών, τους ψεύτικους τοίχους, τις ετοιμόρροπες παράγκες σαν ξεριζωμένες βιαστικά.
Εκείνη την άσχημη ανοιξιάτικη μέρα του 1941 τα αεροπλάνα μας επικεντρώθηκαν στους στόχους τους χωρίς καμία προειδοποίηση. Ο βομβαρδισμός συνέπεσε με τον σεισμό[4] και όλα αυτά έκαναν το υπέδαφος να εκπέμπει ήχους σαν φοβισμένα μουγκρητά. Η πυκνή ομίχλη στην πόλη του Αχιλλέα έμοιαζε σαν εναγκαλισμός με μια μάγισσα. Εκατοντάδες θύματα παρέμειναν για καιρό άταφα, οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν έξω στους δρόμους, ένα μεγάλο πλήθος ήταν άστεγο και διαβιούσε στην πλατεία και μπροστά από τον σιδηροδρομικό σταθμό. Οι βόμβες χτυπούσαν τυφλά μέσα στην ομίχλη και ήταν για τη Λάρισα ένα μαρτύριο, γιατί εξαπολύθηκαν συνασπισμένες όλες οι δυνάμεις της κολάσεως. Ήταν η επανάσταση του «Κακού», μια μορφή «Weltschmerz”[5].
Οι επιζώντες απογοητευμένοι, χωρίς άμυνες και στο έλεος του φόβου, είχαν αρχίσει να ζουν σε ψευδαισθήσεις. Η όμορφη Λάρισα, εργατική και ζωντανή, έγινε η πόλη-φάντασμα της Θεσσαλίας. Τα γκρεμισμένα σπίτια, η ξεριζωμένη γέφυρα, ο Μητροπολιτικός ναός και οι καρδιές όλων είχαν γίνει κομμάτια!
Την επόμενη μέρα από την άφιξή μου πήγα σε μια Ορθόδοξη Εκκλησία. Ήταν η γιορτή του Αγίου Αντωνίου, 17 Ιανουαρίου (1942). Παρακολούθησα μια επίσημη τελετή με την παρουσία τριών ηλικιωμένων ιερέων. Ο προϊστάμενος ιερέας ήταν σεβάσμιος. Εγώ τον παρακολουθούσα συνεχώς όταν εκείνος τελούσε τη λειτουργία. Ήταν ένας άγιος της Ανατολής. Από την άλλη πλευρά, πιο ανέμελοι φαινόταν ένας διάκονος και ο υποδιάκονος. Ο ιερέας ήταν πάρα πολύ απορροφημένος και κάθε τόσο μου αποσπούσε την προσοχή, μέχρι του σημείου να οδηγηθώ και εγώ σε περισυλλογή! Μου έκανε εντύπωση η πατριαρχική όψη του, θαύμασα τα ασημένια «νήματα» της γενειάδας, τα μαλλιά και οι πλεξούδες του που έπεφταν προς τη γη. Ένα άλλος ηλικιωμένος ιερέας καθόταν στην είσοδο, ακίνητος με ένα βιβλίο στα χέρια του. Στην εκκλησία οι άνθρωποι ανταποκρίνονταν σε κάθε προσευχή και έσκυβαν το κεφάλι τους μπροστά. Όταν τελείωσε η λειτουργία οι ιερείς μπήκαν στο Ιερό. Οι άνθρωποι παρέμειναν όρθιοι και κανείς τους δεν κουνιόταν.
Τότε πλησίασε στο κιγκλίδωμα ένας κοσμικός και με αποστολικό ύφος μίλησε για τον Άγιο Αντώνιο. Ήταν ο γιος του σεβάσμιου ιερέα, όπως μου είπε ένας νεαρός, ξανθός, ορθόδοξος διάκονος από τη Λάρισα που ήρθε να με συναντήσει. Αυτό που είπε ο ιεροκήρυκας δεν θα μπορούσα να το επαναλάβω και δεν θα ήταν χρήσιμο. Παρ΄ όλα αυτά η λέξη αρετή, που επαναλάμβανε συχνά, έδινε την ιδέα της προτροπής. Ήταν μια ομιλία χωρίς εχθρότητα ή πολιτικές αναφορές, τονίζοντας διάφορες ρήσεις. Αν θυμάμαι καλά, συγκράτησα μία, καθώς ήθελε οι πιστοί να διαλογιστούν σχετικά με τα τρέχοντα δεινά, «η δυστυχία διώχνει την αγάπη». Καλά, καλά. Εν τω μεταξύ, άκουσα κάποιο θόρυβο. Ήταν τα σκεύη και το άγιο ποτήριο στο σκευοφυλάκιο. Μεταλάμβαναν οι ιερείς.
Στη Λάρισα κατά τη διάρκεια των ημερών μου στο Νοσοκομείο φιλοξένησα τους φίλους μου Porasca, Usai, Don Savio και τον πατέρα Enrico, οι οποίοι γνώριζαν κάπως τη ζωή που κάνουν οι Έλληνες στη Θεσσαλία. Άνθρωποι ειρηνικοί, εργατικοί, υπομονετικοί. Υπάρχει ακόμη ένα απομεινάρι της Ακρόπολης της πόλης με τμήματα από μάρμαρο και ερείπια φύρδην μίγδην, αλλά τίποτα δεν μοιάζει με εκείνη της Αθήνας. Πολλή ησυχία επικρατούσε στον Πηνειό, τώρα. Αλλά μάταια έψαξα για ίχνη του μεγάλου γιου του Πηλέα (Αχιλλέα). Τίποτα εκτός από το όνομα “Πλατεία Αχιλλέως” και το γυμναστήριο “Αχίλλειον”. Οι σύγχρονοι (Λαρισαίοι) ακόμη και σ΄ αυτό είναι πιο πρακτικοί. Έχουν επιχειρηματικές βλέψεις μέσα στα ερείπια και είναι τόσο πεινασμένοι. Οι αρχαιότητες δεν τους δίνουν φαγητό.
Αξέχαστη είναι η πρωινή θέα προς τον Όλυμπο και την Όσσα. Η τελευταία αν την παρατηρήσει κανείς στο σύνολό της, από τις υπώρειες προς την κορυφή, μοιάζει με μια πυραμίδα. Βλέποντάς την τόσο κοντά στον Όλυμπο, το σπίτι των θεών και χωρίς οροσειρές, εξηγείται τέχνασμα των Γιγάντων οι οποίοι επιτέθηκαν στον Όλυμπο μέσω της Όσσας, χρησιμοποιώντας την σαν μια σκάλα, μια φορητή σκάλα .
Κοντά στη Λάρισα υπάρχει μια πρότυπη Γεωργική Σχολή (η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή) σε ένα όμορφο πάρκο με πλούσια πανίδα. Φαίνεται παράξενο πώς σε αυτές τις τόσο δύσκολες περιόδους υποσιτισμού, η παρουσία μεγάλου αριθμού από κοτόπουλα, γαλοπούλες, ελάφια, και τα λοιπά, δεν προκάλεσαν τους ανθρώπους.
Δύο λόγια για δύο πραγματικά αξιολάτρευτους νεόνυμφους. Βγήκαν από την Εκκλησία, το κορίτσι, φυσική, πολύ όμορφη, μια ελληνική ομορφιά. Δεξιά ο γαμπρός, αριστερά ο πατέρας της όμορφης κοπέλας. Ο γαμπρός της έδωσε το χέρι του. Ανάμεσα στον κόσμο και τα λουλούδια και μπροστά από αυτούς κάποιο ζωηρό αγόρι κρατούσε έναν μεγάλο δίσκο με γλυκά και πάνω τους μια διπλωμένη πετσέτα. Τράβηξα φωτογραφίες. Όλοι εξακολουθούσαν να μου χαμογελούν, εκτός της “Άρτεμης”, η οποία παρέμενε όμορφη, αλλά πολύ ζαλισμένη και απορροφημένη. Το βράδυ νεαροί με κλαρίνα και γκάιντες έπαιζαν κάτω από τα παράθυρα, και κάθε τόσο έπεφτε βροχή από ζαχαρωτά για τα παιδιά. Μια ευγενική σκέψη των φτωχών νεόνυμφων για τα κουρελιασμένα και πεινασμένα παιδιά.
Αχ! Συχνά, μόνο τα δώρα των φτωχών μυρίζουν αγάπη!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου