Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2014

Το Β’ Δημοτικό Σχολείο στο Φρούριο
(το σχολείο μου)





Ηκατάσταση των σχολικών διδακτηρίων της Λάρισας από την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881, μέχρι το 1930 περίπου ήταν πολύ άσχημη έως απαράδεκτη. Τα σχολεία στεγάζονταν σε παλιές τούρκικες οικοδομές,
κατασκευασμένες από τσατμά (ξυλότυπους), με
ανεπαρκή θεμελίωση, άνιση κατανομή των χώρων, εφ’ όσον ήταν κατασκευασμένες να φιλοξενούν επί τουρκοκρατίας οικογένειες μπέηδων,ανήλια, υγρά και με ανεπαρκή αερισμό συνήθως στο ισόγειο. Η χωρητικότητα των αιθουσών ποτέ δεν ήταν ανάλογη με τον αριθμό των μαθητών που φοιτούσαν σε κάθε τμήμα και πολλές τάξεις Δημοτικών Σχολείων στοιβάζονταν σε
υπόγεια δωμάτια και προθαλάμους, τα οποία κατ’ ευφημισμόν ονομάζονταν  αίθουσες. Θέρμανση κατά τον χειμώνα δεν υπήρχε, ούτε και κάποια ανεκτή καθαριότητα ήταν εφικτή. Οι χώροι υγιεινής ήταν ανεπαρκείς και αποτελούσαν εστίες μόλυνσης. Δεν υπήρχε ο απαιτούμενος αριθμός θρανίων και το κυριότερο δεν υπήρχε επαρκής προαύλιος χώρος για τα διαλείμματα και το μάθημα της γυμναστικής. Με άλλα λόγια οι χώροι διδασκαλίας ήταν πρόχειροι, σε ακατάλληλα κτίρια και ανθυγιεινοί, ειδικά για άτομα αυτής της τρυφερής ηλικίας. Λόγω της παλαιότητας τα περισσότερα από τα κτίσματα αυτά όχι μόνον δεν μπορούσαν να δεχθούν έστω και στοιχειώδη επισκευή ή τροποποίηση, αλλά με την καθημερινή χρήση τους γίνονταν ετοιμόρροπα και ως εκ τούτου επικίνδυνα.
Με άλλα λόγια η κατάσταση των διδακτηρίων κατά τα πρώτα πενήντα χρόνια από την απελευθέρωση της Λάρισας ήταν απελπιστική. Επομένως η ανέγερση νέων σχολικών κτιρίων σύμφωνα με τις κατασκευαστικές
προδιαγραφές της εποχής ήταν επιβεβλημένη. Το πρόβλημα είχε εντοπίσει από πολύ νωρίς ο δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας και είναι αλήθεια ότι αποδύθηκε σε έναν τιτάνιο αγώνα για να επιλύσει το διδακτηριακό πρόβλημα της πόλεως. 
Περί το 1930 επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου και υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου, κα-
τάφερε με τη σύναψη δανείου και τη βοήθεια του υπουργείου Παιδείας να ανοικοδομήσει επτά Δημοτικά Σχολεία και ένα Γυμνάσιο, τα οποία υπήρχαν εν λειτουργία μέχρι πρόσφατα και μόνον ορισμένα, συγκεκριμένα τα Β’, Δ’, Ε’, ΣΤ’ Δημοτικά Σχολεία αντικαταστάθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια με σύγχρονα κτίρια.
Στο σημερινό μας σημείωμα θα καταγράψουμε την ιστορική διαδρομή του Β’ Δημοτικού Σχολείου που οικοδομήθηκε στον λόφο του Φρουρίου.
Στην αναζήτηση οικοπέδων για την στέγαση των νέων διδακτηρίων, ο δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο αναζητούσαν σε όλη την πόλη τους καλύτερους χώρους. Για το Β’ Δημοτικό Σχολείο κρίθηκε κατάλληλη η περιοχή δυτικά του σημερινού κέντρου «Φρούριο». Την περίοδο εκείνη,στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Ηρώον υπήρχε το ψυχαγωγικό κέντρο «Καλλιθέα», που φιλοξενούσε το καλοκαίρι θεατρικές και καλλιτεχνικές παραστάσεις, με επιχειρηματία τον Δημήτριο Μπόκοτα. Δίπλα υπήρχε από παλιά μια στρατιωτική αποθήκη και πιο κάτω ένα διώροφο σπίτι[1], το οποίο ανήκε σε ιδιώτη και αγοράσθηκε από τον Δήμο με το ποσό των 300.000 δραχμών περίπου. Τα δύο τελευταία κτίρια κατεδαφίσθηκαν περί το 1928 και έτσι δημιουργήθηκε ευρύτατος
χώρος, ικανός για την ανέγερση διδακτηρίου. Εκπονήθηκε μελέτη, προκηρύχθηκε δημοπρασία και τελευταίος μειοδότης αναδείχθηκε ο μηχανικός Κωνσταντίνος Μιχαλέας από την Αθήνα, στον οποίο ανατέθηκε η εκτέλεση του έργου ανέγερσης του Β’ Δημοτικού Σχολείου.
Η εορτή θεμελίωσης του Σχολείου έγινε με πανηγυρικό τρόπο στις 10 Μαρτίου του 1929, παρουσία του υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου και των τοπικών αρχών. Μετά τον αγιασμό που έγινε από τον μητροπολίτη Αρσένιο, ο δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας προσφώνησε τον παριστάμενο υπουργό ως εξής:
«Μέγα έργον συνετελέσθη σήμερον εις την πόλιν μας. Αθορύβως και με στερεάς βάσεις εθέσατε τον θεμέλιον λίθον του πρώτου ανεγειρομένου Σχολικού Διδακτηρίου μας. Εις εποχήν όπου τόση δίδεται σημασία εις την εμφάνισιν των Σχολικών Διδακτηρίων ώστε να δαπανώνται υπό των διαφόρων Κρατών κολοσσιαία ποσά δια την ανέγερσιν Σχολικών Διδακτηρίων, μεγαλοπρεπών, ανταποκρινομένων εις πάντας τους κανόνας της σχολικής υγιεινής και τας διδακτικάς ανάγκας των Σχολείων, καθιστώντα την διδασκαλίαν και την φοίτησιν των μαθητών ευχάριστον και άνετον,ημείς μόλις τώρα, τη αξιεπαίνω πρωτοβουλία Υμών ως υπουργού της Παιδείας, αρχίζομεν ενδιαφερόμενοι δια το τόσον σοβαρόν ζήτημα των Σχολείων.
Ίσως το Κράτος διατελών σχεδόν διαρκώς υπό οικονομικήν ανεπάρκειαν και απησχολημένον εις τους εθνικούς αγώνας και την περίθαλψιν και αποκατατάστασιν των προσφευγόντων εκάστοτε υποδούλων αδελφών εις την μητέρα Ελλάδα, δεν ηδυνήθη και δεν επήρκησε να ασχοληθή με το υψίστης αξίας Διδακτηριακόν ζήτημα.
Τα λειτουργούντα σήμερον Διδακτήρια ούτε όρους Σχολικής υγιεινής πληρούν, ούτε ανταποκρίνονται εις τας σημερινάς εκπαιδευτικάς ανάγκας των παιδιών. Και ταύτα δε οφείλονται κατά μέγα μέρος εις δωρεάς των εν τη ξένη ομογενών,οίτινες την φιλοπατρίαν και την προσήλωσιν εις τα εθνικά ιδεώδη εκδηλούσι δια των συχνών και
μεγάλων δωρεών των εις τα Σχολεία της υποδούλου πατρίδος των και κατά δεύτερον λόγον εις την πρωτοβουλίαν των Δήμων και Κοινοτήτων και τον ατομικόν έρανον των πολιτών.
Κύριε Υπουργέ η σημερινή θεμελίωσις του διδακτηρίου μας είναι η απαρχή στροφής της προσοχής του Κράτους και προς τα Σχολικά διδακτήρια, προς πλήρωσιν ενός μεγάλου κενού, της ελλείψεως διδακτηρίων συγχρονισμένων.
Κύριοι και Κυρίαι αι ωραίαι και ευχάρισται εντυπώσεις των μαθητών εκ των Σχολείων έχουσι μεγίστην επίδρασιν επί της μορφώσεως του χαρακτήρος και του ήθους των παιδιών μας. Τούτο ασφαλώς έχει διαγνώσει ο εν μέσω ημών παριστάμενος σήμερον δια την θεμελίωσιν των διδακτηρίων σοφός και πνευματώδης υπουργός της Παιδείας Κος Γεώρ. Παπανδρέου και έστρεψε το ενδιαφέρον του Κράτους και ειδικώτερον του υπουργείου του εις την χάραξιν πολιτικής εκπαιδευτικής, συνδυασμένης με την ανέγερσιν Διδακτηρίων. Και ούτω βλέπομεν σήμερον τον Κον υπουργόν της Παιδείας, επί κεφαλής των αρχιτεκτόνων του υπουργείου, θεμελιούντα το πρώτον υπό του Κράτους ανεγειρόμενον σύγχρονον Διδακτήριον.
Κύριε Υπουργέ, η Λάρισα, η θεσσαλική Μητρόπολις, της οποίας η ιστορία ανάγεται εις την αρχήν της ιστορίας των Ελλήνων από χιλιετηρίδων όλων,η αιωνία πόλις, είναι ευτυχής και υπερήφανος διότι πανηγυρίζει σήμερον μεθ’ Υμών την ημέραν ταύτην της θεμελιώσεως των διδακτηρίων της και την θεωρεί ως απαρχήν σωματικής και πνευμα-
τικής αναπλάσεως της νέας μας ελπιδοφόρου γενεάς.
Σας ευχαριστούμεν διότι εξελέξατε την πόλιν μας μεταξύ των πρώτων πόλεων του Κράτους,ίνα απ’ αυτής αρχίσητε την εφαρμογήν της Σχολικής σας πολιτικής.
Ευχαριστούμεν την αρχιτεκτονικήν και μηχανικήν υπηρεσίαν σας δια την σοβαράν εργασίαν της προς εκπόνησιν των αρίστων και μεγαλοπρεπών σχεδίων ώστε τα διδακτήριά μας να αποτελέσωσι αριστοτεχνικόν κόσμημα της Λαρίσης.
Τον θεμέλιον λίθον εθέσατε Κύριε Υπουργέ ακριβώς επί χώρων των Σχολείων της εποχής της μαύρης δουλείας του Γένους[2], εις ά εδίδαξαν μεγάλοι του Γένους διδάσκαλοι και εσφυρηλάτησαν την εθνικήν μας αναγέννησιν και την ελευθερίαν της πατρίδος μας.
Ζήτω ο Υπουργός Κος Γ. Παπανδρέου»[3].
Το 1932 αποπερατώθηκε η κατασκευή του διδακτηρίου και τελέσθηκαν τα εγκαίνια με την παρουσία και πάλι του υπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. Στην πρόσοψη του Σχολείου εντοιχίσθηκε τιμητικά αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα του τότε προέδρου της Κυβερνήσεως
Ελευθερίου Βενιζέλου και του υπουργού της Παιδείας Γεωργ. Παπανδρέου. Η πρόταση του εργολάβου Κωνσταντίνου Μιχαλέα να χαραχθεί πάνω στην πλάκα και το όνομα του Μιχαήλ Σάπκα δεν έγινε δεκτή από τον δήμαρχο.
Η ζωή του Σχολείου αυτού ήταν σχετικά σύντομη, μόλις 46 χρόνια. Το 1978, μέσα στο πλαίσιο εξωραϊσμού της περιοχής του λόφου του Φρουρίου, κατεδαφίσθηκε και στη θέση του βρίσκεται σήμερα πάρκο με προτομές και αναμνηστικές στήλες.Έτσι ένα σχολείο που μόρφωσε χιλιάδες παιδιά τόσα χρόνια έσβησε από τον λόφο το 1978. Σήμερα υπάρχουν πολλοί Λαρισαίοι οι οποίοι φοίτησαν, μορφώθηκαν και ανδρώθηκαν σ’ αυτό και το θυμούνται με νοσταλγία.  
 Σημειώσεις
[1]. Ολύμπιος (Περραιβός Κώστας), Το Φρούριο ανάμεσα στους αιώνες, εφ. Λάρισα, φύλλο της 26ης Ιουνίου 1978.
[2]. Είναι γνωστό ότι το Ελληνικό Σχολείο της Λάρισας κατά τον 19ο αι. βρισκόταν ανατολικά του ναού του Αγίου Αχιλλίου, εκεί περίπου που θεμελιώθηκε το Β’ Δημοτικό Σχολείο. Στο Σχολείο αυτό φοίτησαν και δίδαξαν επιφανείς λόγιοι της πόλεώς μας, με φωτεινότερο παράδειγμα τον Κωνσταντίνο Κούμα.
[3]. Από τις «Αναμνήσεις», ανέκδοτο χειρόγραφο έργο του Μιχαήλ Σάπκα.

Υ.Γ. να συμπληρώσω,και την ύπαρξη ,του μακαρίτη πλέον ,ΧΑΡΙΛΑΟΥ,πωλητη,κουλουριών και παγωτών,έξω από τα κάγκελα......μισό ξυλάκι,1 δραχμή.αξέχαστες στιγμές της παιδικής μου ηλικίας.....

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου