ΛΑΡΙΣΑ - Μια εικόνα χίλιες λέξεις...
Η παλιά εβδομαδιαία αγορά
Η άποψη αυτή της Λάρισας είναι αποτυπωμένη σε επιστολικό δελτάριο του Στέφανου Στουρνάρα με τον αριθμ. 199. Είναι χρωμολιθόγραφη,στο πίσω μέρος φέρει ταχυδρομική σφραγίδα με χρονολογία 1910 και έχει αποσταλεί από την Λάρισα, με παραλήπτη κάποια οικογένεια των Αθηνών. Για να προσανατολίσουμε τον αναγνώστη αναφέρουμε ότι ο φωτογράφος στάθηκε στο δεξιό άκρο της εξόδου της μεγάλης πέτρινης γέφυρας του Πηνειού με κατεύθυνση προς την πόλη και αποτύπωσε τη νότια πλευρά του λόφου του Φρουρίου, στην αρχή της οδού Βενιζέλου (Μακεδονίας τότε), εκεί που σήμερα είναι το άγαλμα με το άλογο και ο κυκλικός κόμβος κυκλοφορίας.
Στο εμπρός μέρος της φωτογραφίας υπάρχει ένας σχετικά ευρύς, ενιαίος, ελαφρά κατηφορικός
αδιαμόρφωτος χώρος, ο οποίος διασχίζεται από χωμάτινο δρόμο, που οδηγεί αριστερά στην είσοδο της γέφυρας και δεξιά προς το εσωτερικό της πόλης. Ολόκληρος ο χώρος ονομάζονταν «παζάρι» και στην φωτογραφία είναι κατειλημμένος από άμαξες, ζώα, ομάδες ανθρώπων που έχουν απλώσει την πραμάτεια τους και περιφερόμενα άτομα, τους αγοραστές. Εντύπωση προκαλεί η παρουσία αρκετών γυναικών και μερικών παιδιών, ασυνήθιστο για την εποχή φαινόμενο.Μια πολύ καλή περιγραφή της αγοράς αυτής μας έδωσε ο Σουηδός περιηγητής JuliusCenterwall, ο οποίος επισκέφθηκε τη Λάρισα το 1886[1].
Τα κτίρια στο πίσω μέρος της φωτογραφίας ανήκουν στη νότια πλευρά του λόφου και ξεκινώντας από αριστερά διακρίνουμε ένα ανηφορικό λιθόστρωτο δρομάκι (καλντερίμι) με οφιοειδή πορεία. Αυτός ο δρόμος ήταν μία από τις σπουδαιότερες προσπελάσεις στον λόφο του Φρουρίου για τους πεζούς και οδηγούσε στην αυλή του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αχιλλίου. Από αυτόν
περνούσε η θρησκευτική πομπή την ημέρα των Θεοφανείων, για να καταλήξει στο κέντρο της γέ-
φυρας, απ’ όπου ο μητροπολίτης έριχνε τον Σταυρό στον Πηνειό. Διατηρήθηκε εν χρήσει μέχρι
τη δεκαετία του 1920, γιατί εν τω μεταξύ κατασκευάσθηκε η μεγάλη κλίμακα με τα πέτρινα σκα-
λοπάτια στη δυτική πλευρά του λόφου, η οποία οδηγούσε από τη δεξιά όχθη του ποταμού, στην
αυλή του Αγ. Αχιλλίου[2].
Αμέσως μετά δεσπόζει ένα τεράστιο διώροφο κτίριο με ισχυρά ερείσματα στο έδαφος. Κτίσθηκε
στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας και αρχικά χρησιμοποιήθηκε από τους αδελφούς Σαχίνη
ως πανδοχείο. Σ’ αυτό κατέλυαν συνήθως οι ταξιδιώτες οι οποίοι διευθύνονταν προς την Δυτική
Μακεδονία μέσω Μελούνας. Εκεί κατέλυσε και ο Μιχαήλ Σάπκας τον Δεκέμβριο του 1895, όταν με το πτυχίο της ιατρικής στα χέρια του, κατευθύνονταν προς το Μοναστήρι, όπου όμως δεν έφθασε ποτέ, γιατί διάφορα γεγονότα τον υποχρέωσαν να μείνει μόνιμα στη Λάρισα. Το 1905, μετά την πυρπόληση του Δικαστικού Μεγάρου στην κεντρική πλατεία και την καταστροφή των φυλακών που βρίσκονταν εκεί που σήμερα υψώνεται το κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης, οι φυλακισμένοι μεταφέρθηκαν στο κτίριο που στέγαζε το πανδοχείο των αδελφών Σαχίνη,αφού προηγουμένως έγιναν ορισμένες κατασκευαστικές μετατροπές για περισσότερη ασφάλεια. Κατά την περίοδο λήψης της φωτογραφίας το κτίριο στέγαζε τις φυλακές. Μάλιστα ο Θρασύβουλος Μακρής αναφέρει κάπου ότι κατά τη διάρκεια της θρησκευτικής πομπής των Θεοφανείων, οι φυλακισμένοι έβγαιναν στα παράθυρα και εκστόμιζαν διάφορες βωμολοχίες.
Με τον σεισμό του 1941 και τους βομβαρδισμούς το κτίριο των φυλακών υπέστη σοβαρές ζημιές και μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε με πολύ δυσκολία, λόγω της ισχυρής κατασκευής του.
Πίσω από το κτίριο των φυλακών μόλις διακρίνεται μέρος από τον τελευταίο όροφο του
τριώροφου αρχοντικού του Ιωάννη Βελλίδη.
Τέλος το δεξιό άκρο της φωτογραφίας υπάρχει κάποιο διώροφο κτίριο, το οποίο στέγαζε το ξε-
νοδοχείο «Μακεδονία»και είχε πρόσοψη προς την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου).
[1]. Η λαϊκή αγορά {παζάρι) γινόταν από τότε ακόμα (1886) στην περιοχή που ξεκινούσε από την είσοδο της γέφυρας και έφθανε μέχρι λίγο πιο πάνω, στην περιοχή του Τσούγκαρι. Στον λόφο ανέβηκε αργότερα,δίπλα από την κλειστή τουρκική αγορά (μπεζεστένι). Ας δούμε όμως πως περιγράφει την αγορά αυτή ο Σουηδός περιηγητής.
«Για να αποκτήσει κάποιος μια πραγματική εικόνα πολιτισμού στη Λάρισα πρέπει να επισκεφθεί το «Παζάρι». Πρόκειται για τη συνοικία η οποία απλώνεται στη βάση του Φρουρίου, στο οποίο τοποθετείται η θέση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης. Στο παζάρι, μέσα σε σανιδένιες
πρόχειρες παράγκες ή ακόμα και έξω στο ύπαιθρο αναπτύσσεται η αγορά, στην οποία οι κάτοικοι πωλούν τα προϊόντα τους και αγοράζουν ξένα.Όμως πόση ζωντάνια και τι φωνές κυριαρχούν σ’ αυτή την αγορά! Το πλήθος που την κατακλύζει είναι τόσο μεγάλο ώστε μερικές φορές είναι αδύνατο να προχωρήσεις. Κρέας, χόρτα και ιδιαίτερα το κουνουπίδι και άλλα σαλατικά, φρούτα με λαμπερά μεσογειακά χρώματα, μεγάλα καρβέλια ψωμί, χαλβάς,
λουκούμια, ποικιλία από μοσχομυρισμένα τούρκικα γλυκά,λαχταριστά ψάρια, ασπρόψαρα με γυαλιστερά λέπια, από τον γειτονικό Σαλαμβριά, πρόβεια σφαχτά άπαχα, εντόσθια κάθε είδους με τα οποία μαγειρεύουν μια νόστιμη πηκτή, είναι μερικά από την ποικιλία των τροφίμων τα
οποία προσφέρονται στο πολύβουο αυτό παζάρι. Κόσμος πολύς με τις ανατολίτικες φορεσιές του συνωστίζεται ανάμεσα στις παράγκες και τους πρόχειρους πάγκους.
Επικρατεί χαρακτηριστικά η ελληνική φουστανέλα και η αρβανιτορωμαίικη κάπα των βοσκών. Στις πλαγιές του Φρουρίου κάθονται κάτω στο χώμα βλάχες από την Πίνδο,με κάποια διάχυτη μελαγχολία στο βλέμμα τους». Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Στη Λάρισα συνάντησα την
ωραιότερη Ελληνίδα. Το ταξίδι του Σουηδού J. Centerwallστην Ελλάδα, εφ.Ελευθερία, ένθετο Πολιτισμός, φύλλο της 23ης Ιανουαρίου 2011.
[2]. Η Λίλα Ρίζου θυμάται ότι κατασκευαστής της σκάλας αυτής ήταν ο παππούς από την πλευρά του πατέρα της Αντώνιος Ρίζος.
nikapap@hotmail.com.
Η παλιά εβδομαδιαία αγορά
Η άποψη αυτή της Λάρισας είναι αποτυπωμένη σε επιστολικό δελτάριο του Στέφανου Στουρνάρα με τον αριθμ. 199. Είναι χρωμολιθόγραφη,στο πίσω μέρος φέρει ταχυδρομική σφραγίδα με χρονολογία 1910 και έχει αποσταλεί από την Λάρισα, με παραλήπτη κάποια οικογένεια των Αθηνών. Για να προσανατολίσουμε τον αναγνώστη αναφέρουμε ότι ο φωτογράφος στάθηκε στο δεξιό άκρο της εξόδου της μεγάλης πέτρινης γέφυρας του Πηνειού με κατεύθυνση προς την πόλη και αποτύπωσε τη νότια πλευρά του λόφου του Φρουρίου, στην αρχή της οδού Βενιζέλου (Μακεδονίας τότε), εκεί που σήμερα είναι το άγαλμα με το άλογο και ο κυκλικός κόμβος κυκλοφορίας.
Στο εμπρός μέρος της φωτογραφίας υπάρχει ένας σχετικά ευρύς, ενιαίος, ελαφρά κατηφορικός
αδιαμόρφωτος χώρος, ο οποίος διασχίζεται από χωμάτινο δρόμο, που οδηγεί αριστερά στην είσοδο της γέφυρας και δεξιά προς το εσωτερικό της πόλης. Ολόκληρος ο χώρος ονομάζονταν «παζάρι» και στην φωτογραφία είναι κατειλημμένος από άμαξες, ζώα, ομάδες ανθρώπων που έχουν απλώσει την πραμάτεια τους και περιφερόμενα άτομα, τους αγοραστές. Εντύπωση προκαλεί η παρουσία αρκετών γυναικών και μερικών παιδιών, ασυνήθιστο για την εποχή φαινόμενο.Μια πολύ καλή περιγραφή της αγοράς αυτής μας έδωσε ο Σουηδός περιηγητής JuliusCenterwall, ο οποίος επισκέφθηκε τη Λάρισα το 1886[1].
Τα κτίρια στο πίσω μέρος της φωτογραφίας ανήκουν στη νότια πλευρά του λόφου και ξεκινώντας από αριστερά διακρίνουμε ένα ανηφορικό λιθόστρωτο δρομάκι (καλντερίμι) με οφιοειδή πορεία. Αυτός ο δρόμος ήταν μία από τις σπουδαιότερες προσπελάσεις στον λόφο του Φρουρίου για τους πεζούς και οδηγούσε στην αυλή του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αχιλλίου. Από αυτόν
περνούσε η θρησκευτική πομπή την ημέρα των Θεοφανείων, για να καταλήξει στο κέντρο της γέ-
φυρας, απ’ όπου ο μητροπολίτης έριχνε τον Σταυρό στον Πηνειό. Διατηρήθηκε εν χρήσει μέχρι
τη δεκαετία του 1920, γιατί εν τω μεταξύ κατασκευάσθηκε η μεγάλη κλίμακα με τα πέτρινα σκα-
λοπάτια στη δυτική πλευρά του λόφου, η οποία οδηγούσε από τη δεξιά όχθη του ποταμού, στην
αυλή του Αγ. Αχιλλίου[2].
Αμέσως μετά δεσπόζει ένα τεράστιο διώροφο κτίριο με ισχυρά ερείσματα στο έδαφος. Κτίσθηκε
στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας και αρχικά χρησιμοποιήθηκε από τους αδελφούς Σαχίνη
ως πανδοχείο. Σ’ αυτό κατέλυαν συνήθως οι ταξιδιώτες οι οποίοι διευθύνονταν προς την Δυτική
Μακεδονία μέσω Μελούνας. Εκεί κατέλυσε και ο Μιχαήλ Σάπκας τον Δεκέμβριο του 1895, όταν με το πτυχίο της ιατρικής στα χέρια του, κατευθύνονταν προς το Μοναστήρι, όπου όμως δεν έφθασε ποτέ, γιατί διάφορα γεγονότα τον υποχρέωσαν να μείνει μόνιμα στη Λάρισα. Το 1905, μετά την πυρπόληση του Δικαστικού Μεγάρου στην κεντρική πλατεία και την καταστροφή των φυλακών που βρίσκονταν εκεί που σήμερα υψώνεται το κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης, οι φυλακισμένοι μεταφέρθηκαν στο κτίριο που στέγαζε το πανδοχείο των αδελφών Σαχίνη,αφού προηγουμένως έγιναν ορισμένες κατασκευαστικές μετατροπές για περισσότερη ασφάλεια. Κατά την περίοδο λήψης της φωτογραφίας το κτίριο στέγαζε τις φυλακές. Μάλιστα ο Θρασύβουλος Μακρής αναφέρει κάπου ότι κατά τη διάρκεια της θρησκευτικής πομπής των Θεοφανείων, οι φυλακισμένοι έβγαιναν στα παράθυρα και εκστόμιζαν διάφορες βωμολοχίες.
Με τον σεισμό του 1941 και τους βομβαρδισμούς το κτίριο των φυλακών υπέστη σοβαρές ζημιές και μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε με πολύ δυσκολία, λόγω της ισχυρής κατασκευής του.
Πίσω από το κτίριο των φυλακών μόλις διακρίνεται μέρος από τον τελευταίο όροφο του
τριώροφου αρχοντικού του Ιωάννη Βελλίδη.
Τέλος το δεξιό άκρο της φωτογραφίας υπάρχει κάποιο διώροφο κτίριο, το οποίο στέγαζε το ξε-
νοδοχείο «Μακεδονία»και είχε πρόσοψη προς την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου).
[1]. Η λαϊκή αγορά {παζάρι) γινόταν από τότε ακόμα (1886) στην περιοχή που ξεκινούσε από την είσοδο της γέφυρας και έφθανε μέχρι λίγο πιο πάνω, στην περιοχή του Τσούγκαρι. Στον λόφο ανέβηκε αργότερα,δίπλα από την κλειστή τουρκική αγορά (μπεζεστένι). Ας δούμε όμως πως περιγράφει την αγορά αυτή ο Σουηδός περιηγητής.
«Για να αποκτήσει κάποιος μια πραγματική εικόνα πολιτισμού στη Λάρισα πρέπει να επισκεφθεί το «Παζάρι». Πρόκειται για τη συνοικία η οποία απλώνεται στη βάση του Φρουρίου, στο οποίο τοποθετείται η θέση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης. Στο παζάρι, μέσα σε σανιδένιες
πρόχειρες παράγκες ή ακόμα και έξω στο ύπαιθρο αναπτύσσεται η αγορά, στην οποία οι κάτοικοι πωλούν τα προϊόντα τους και αγοράζουν ξένα.Όμως πόση ζωντάνια και τι φωνές κυριαρχούν σ’ αυτή την αγορά! Το πλήθος που την κατακλύζει είναι τόσο μεγάλο ώστε μερικές φορές είναι αδύνατο να προχωρήσεις. Κρέας, χόρτα και ιδιαίτερα το κουνουπίδι και άλλα σαλατικά, φρούτα με λαμπερά μεσογειακά χρώματα, μεγάλα καρβέλια ψωμί, χαλβάς,
λουκούμια, ποικιλία από μοσχομυρισμένα τούρκικα γλυκά,λαχταριστά ψάρια, ασπρόψαρα με γυαλιστερά λέπια, από τον γειτονικό Σαλαμβριά, πρόβεια σφαχτά άπαχα, εντόσθια κάθε είδους με τα οποία μαγειρεύουν μια νόστιμη πηκτή, είναι μερικά από την ποικιλία των τροφίμων τα
οποία προσφέρονται στο πολύβουο αυτό παζάρι. Κόσμος πολύς με τις ανατολίτικες φορεσιές του συνωστίζεται ανάμεσα στις παράγκες και τους πρόχειρους πάγκους.
Επικρατεί χαρακτηριστικά η ελληνική φουστανέλα και η αρβανιτορωμαίικη κάπα των βοσκών. Στις πλαγιές του Φρουρίου κάθονται κάτω στο χώμα βλάχες από την Πίνδο,με κάποια διάχυτη μελαγχολία στο βλέμμα τους». Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Στη Λάρισα συνάντησα την
ωραιότερη Ελληνίδα. Το ταξίδι του Σουηδού J. Centerwallστην Ελλάδα, εφ.Ελευθερία, ένθετο Πολιτισμός, φύλλο της 23ης Ιανουαρίου 2011.
[2]. Η Λίλα Ρίζου θυμάται ότι κατασκευαστής της σκάλας αυτής ήταν ο παππούς από την πλευρά του πατέρα της Αντώνιος Ρίζος.
nikapap@hotmail.com.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου