ΛΑΡΙΣΑ - Μια εικόνα χίλιες λέξεις...
• Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
Η συνοικία του Αγίου Αθανασίου
Η σημερινή εικόνα ανήκει στο Νικόλαο Κουρτίδη,φωτογράφο από την Αθήνα, ο οποίος υπέγραφε σαν Nicourt και απεικονίζει τη νοτιοδυτική πλευρά της Λάρισας.
Η φωτογραφία πρέπει να είναι παρμένη από τον Υδατόπυργο του Ο. Υ .Η. Λ. (σήμερα Δ. Ε. Υ.Α. Λ.), γιατί δεν μπορώ να φαντασθώ άλλο ψηλότερο σημείο στην περιοχή αυτή, από την οποία να απεικονίζεται μ’ αυτό τον τρόπο η πόλη μας.Με λίγη προσοχή και με τη βοήθεια ίσως κάποιου μεγεθυντικού φακού θα μπορέσουμε να διαβάσουμε τη σημερινή σπάνια φωτογραφία. Στο κάτω μέρος της διακρίνουμε την πορεία του Πηνειού. Είναι μια ηλιόλουστη ημέρα και τα νερά του κινούνται ήρεμα.
Στη δεξιά όχθη παρατηρούμε μια μικρή πρόχειρη σκάλα να εισχωρεί μέσα στην κοίτη του, ενώ πιο πάνω είναι στημένες δύο σκηνές. Πρέπει να είναι καλοκαίρι γιατί τα παραπετάσματα των σκηνών είναι ανασηκωμένα.
Όλη η περιοχή της Λάρισας πίσω από τη δεξιά όχθη είναι ο Αρναούτ Μαχαλάς, δηλαδή η συνοικία του Αγίου Αθανασίου. Το τμήμα της συνοικίας που αντικρίζει τη δεξιά όχθη είχε τότε την ονομασία Σάλια,γιατί εδώ στις πρωτόγονες σκάλες του Πηνειού ειδικοί εργάτες, οι σαλτζήδες, σταματούσαν την πορεία μεγάλων κορμών ξύλων, συσκευασμένων σε ντάνες, τα οποία έρχονταν από τις υπώρειες της Πίνδου ακολουθώντας την φυσική ροή των υδάτων του ποταμού,τα μετακινούσαν στη δεξιά όχθη και από εκεί τα διοχέτευαν σε ολόκληρη την ανατολική Θεσσαλία.
Λόγω της μακρινής απόστασης, τα σπουδαιότερα κτίσματα που μπορούμε να διακρίνουμε ξεκινώντας από αριστερά είναι η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.Ο πρώτος ναός είχε κτισθεί το 1869 επί τουρκοκρατίας, αλλά με την μορφή που τον βλέπουμε στη φωτογραφία έγινε το 1925. Είχε ξανακτισθεί από την αρχή επειδή προφανώς ο παλαιότερος ναός ήταν απλός,μικρός και δεν επαρκούσε στην εξυπηρέτηση των αναγκών της ενορίας.Αρχιτεκτονικά ακολουθούσε τον ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο και είχε μόνο ένα κωδωνοστάσιο στη βορειοδυτική γωνία. Η διάρκεια ζωής του ναού αυτού ήταν σύντομη, γιατί καταστράφηκε σοβαρά από το σεισμό του 1941 και αναγκάσθηκε να στεγασθεί προσωρινά σε αίθουσες του διπλανού μικρού σχολείου, διαρρυθμισμένες κατάλληλα.
Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Αθανασίου ανεγέρθηκε στη θέση του παλιού το 1987[1].
Δεξιότερα του ναού εξέχει το κτίριο του 7ου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο κτίσθηκε μαζί με άλλα
έξη σχολεία κατά τη τρίτη δημαρχιακή θητεία του δραστήριου Μιχαήλ Σάπκα (1929-1934), όταν πρωθυπουργός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και υπουργός Παιδείας ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Στη συνέχεια, κοντά στην όχθη, επί της σημερινής οδού Κραννώνος,υπάρχει ένα μονώροφο κτίριο.
Ήταν το κτίριο που είχε κτίσει το 1889 ο μεγάλος ευεργέτης της Λάρισας Ιωάννης Κουτλιμπανάς, για τους συντοπίτες του Ζαρκινούς, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί σαν ξενώνας. Τελικά χρησιμοποιήθηκε για καιρό σαν υφαντουργείο, ώσπου ένας εμπρησμός το κατέστρεψε. Στη φωτογραφία, χρησιμοποιώντας μεγεθυντικό φακό διακρίνει κανείς το κτίριο αποτεφρωμένο.
Τέλος στο βάθος δεξιά αναγνωρίζεται η φιγούρα του 404 Στρατιωτικού Νοσοκομείου. Το κτίριο αυτό άργησε πολύ να αποπερατωθεί. Ενώ οι μελέτες κατασκευής είχαν ολοκληρωθεί το 1910[2], οι πόλεμοι, η μεσολαβήσασα άστατη πολιτική κατάσταση και η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 διέκοψαν για πολλά χρόνια την ανοικοδόμησή του. Από το 1930 όμως οι εργασίες κατασκευής συνεχίσθηκαν και το 1934 τελείωσαν οι βασικές εργασίες.Εγκαινιάσθηκε επίσημα το 1936 και ονομάστηκε «Β’ Στρατιωτικόν-Νοσοκομείον»,επειδή εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις υγειονομικές ανάγκες του Β’ Σώματος Στρατού.
Πίσω του ο ακάλυπτος χώρος αντιστοιχεί με το σημερινό πάρκο του Αγίου Αντωνίου.Την επωνυμία «404 Γενικόν Στρατιωτικόν Νοσοκομείον Λαρίσης» την απέκτησεμεταπολεμικά
Η χρονολόγηση της φωτογραφίας είναι δύσκολη καθώς δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία. Είναι σαφώς προπολεμική και από την παρουσία ορισμένων κτιρίων πιστεύεται ότι πρέπει να τοποθετηθεί περίπου στα 1935.
Σημειώσεις
[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο ναός του Αγίου Αθανασίου, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 8ης Ιανουαρίου 2014.
[2]. Εφ. «Μικρά», Λάρισα, φύλλο της 11ης Φεβρουαρίου 1910
nikapap@hotmail.com
• Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
Η συνοικία του Αγίου Αθανασίου
Η σημερινή εικόνα ανήκει στο Νικόλαο Κουρτίδη,φωτογράφο από την Αθήνα, ο οποίος υπέγραφε σαν Nicourt και απεικονίζει τη νοτιοδυτική πλευρά της Λάρισας.
Η φωτογραφία πρέπει να είναι παρμένη από τον Υδατόπυργο του Ο. Υ .Η. Λ. (σήμερα Δ. Ε. Υ.Α. Λ.), γιατί δεν μπορώ να φαντασθώ άλλο ψηλότερο σημείο στην περιοχή αυτή, από την οποία να απεικονίζεται μ’ αυτό τον τρόπο η πόλη μας.Με λίγη προσοχή και με τη βοήθεια ίσως κάποιου μεγεθυντικού φακού θα μπορέσουμε να διαβάσουμε τη σημερινή σπάνια φωτογραφία. Στο κάτω μέρος της διακρίνουμε την πορεία του Πηνειού. Είναι μια ηλιόλουστη ημέρα και τα νερά του κινούνται ήρεμα.
Στη δεξιά όχθη παρατηρούμε μια μικρή πρόχειρη σκάλα να εισχωρεί μέσα στην κοίτη του, ενώ πιο πάνω είναι στημένες δύο σκηνές. Πρέπει να είναι καλοκαίρι γιατί τα παραπετάσματα των σκηνών είναι ανασηκωμένα.
Όλη η περιοχή της Λάρισας πίσω από τη δεξιά όχθη είναι ο Αρναούτ Μαχαλάς, δηλαδή η συνοικία του Αγίου Αθανασίου. Το τμήμα της συνοικίας που αντικρίζει τη δεξιά όχθη είχε τότε την ονομασία Σάλια,γιατί εδώ στις πρωτόγονες σκάλες του Πηνειού ειδικοί εργάτες, οι σαλτζήδες, σταματούσαν την πορεία μεγάλων κορμών ξύλων, συσκευασμένων σε ντάνες, τα οποία έρχονταν από τις υπώρειες της Πίνδου ακολουθώντας την φυσική ροή των υδάτων του ποταμού,τα μετακινούσαν στη δεξιά όχθη και από εκεί τα διοχέτευαν σε ολόκληρη την ανατολική Θεσσαλία.
Λόγω της μακρινής απόστασης, τα σπουδαιότερα κτίσματα που μπορούμε να διακρίνουμε ξεκινώντας από αριστερά είναι η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.Ο πρώτος ναός είχε κτισθεί το 1869 επί τουρκοκρατίας, αλλά με την μορφή που τον βλέπουμε στη φωτογραφία έγινε το 1925. Είχε ξανακτισθεί από την αρχή επειδή προφανώς ο παλαιότερος ναός ήταν απλός,μικρός και δεν επαρκούσε στην εξυπηρέτηση των αναγκών της ενορίας.Αρχιτεκτονικά ακολουθούσε τον ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο και είχε μόνο ένα κωδωνοστάσιο στη βορειοδυτική γωνία. Η διάρκεια ζωής του ναού αυτού ήταν σύντομη, γιατί καταστράφηκε σοβαρά από το σεισμό του 1941 και αναγκάσθηκε να στεγασθεί προσωρινά σε αίθουσες του διπλανού μικρού σχολείου, διαρρυθμισμένες κατάλληλα.
Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Αθανασίου ανεγέρθηκε στη θέση του παλιού το 1987[1].
Δεξιότερα του ναού εξέχει το κτίριο του 7ου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο κτίσθηκε μαζί με άλλα
έξη σχολεία κατά τη τρίτη δημαρχιακή θητεία του δραστήριου Μιχαήλ Σάπκα (1929-1934), όταν πρωθυπουργός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και υπουργός Παιδείας ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Στη συνέχεια, κοντά στην όχθη, επί της σημερινής οδού Κραννώνος,υπάρχει ένα μονώροφο κτίριο.
Ήταν το κτίριο που είχε κτίσει το 1889 ο μεγάλος ευεργέτης της Λάρισας Ιωάννης Κουτλιμπανάς, για τους συντοπίτες του Ζαρκινούς, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί σαν ξενώνας. Τελικά χρησιμοποιήθηκε για καιρό σαν υφαντουργείο, ώσπου ένας εμπρησμός το κατέστρεψε. Στη φωτογραφία, χρησιμοποιώντας μεγεθυντικό φακό διακρίνει κανείς το κτίριο αποτεφρωμένο.
Τέλος στο βάθος δεξιά αναγνωρίζεται η φιγούρα του 404 Στρατιωτικού Νοσοκομείου. Το κτίριο αυτό άργησε πολύ να αποπερατωθεί. Ενώ οι μελέτες κατασκευής είχαν ολοκληρωθεί το 1910[2], οι πόλεμοι, η μεσολαβήσασα άστατη πολιτική κατάσταση και η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 διέκοψαν για πολλά χρόνια την ανοικοδόμησή του. Από το 1930 όμως οι εργασίες κατασκευής συνεχίσθηκαν και το 1934 τελείωσαν οι βασικές εργασίες.Εγκαινιάσθηκε επίσημα το 1936 και ονομάστηκε «Β’ Στρατιωτικόν-Νοσοκομείον»,επειδή εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις υγειονομικές ανάγκες του Β’ Σώματος Στρατού.
Πίσω του ο ακάλυπτος χώρος αντιστοιχεί με το σημερινό πάρκο του Αγίου Αντωνίου.Την επωνυμία «404 Γενικόν Στρατιωτικόν Νοσοκομείον Λαρίσης» την απέκτησεμεταπολεμικά
Η χρονολόγηση της φωτογραφίας είναι δύσκολη καθώς δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία. Είναι σαφώς προπολεμική και από την παρουσία ορισμένων κτιρίων πιστεύεται ότι πρέπει να τοποθετηθεί περίπου στα 1935.
Σημειώσεις
[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο ναός του Αγίου Αθανασίου, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 8ης Ιανουαρίου 2014.
[2]. Εφ. «Μικρά», Λάρισα, φύλλο της 11ης Φεβρουαρίου 1910
nikapap@hotmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου