Κένταυροι

Η Θεσσαλία του Μύθου

Α’ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ: Οι Κένταυροι κατά μία εκδοχή εμφανίστηκαν στο προσκήνιο της μυθικής Θεσσαλίας, από την ένωση του Ιξίωνα και της Νεφέλης. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη εκδοχή γι’ αυτούς. Σύμφωνα μ’ αυτήν,όταν ο Ιξίων ήταν ακόμα βασιλιάς των Λαπιθών της Λάρισας, ένα κοπάδι εξαγριωμένων ταύρων, που είχαν καταφύγιο στο Πήλιο, άρχισε να εξορμά και να καταστρέφει τις αγρο-

τικές καλλιέργειες των Θεσσαλών. Βλέποντας αυτή την κατάσταση ο Ιξίων, επικήρυξε τους ταύρους, υποσχόμενος μεγάλες αμοιβές. Τότε παρουσιάστηκε μια ομάδα δυνατών νέων που επέβαιναν σε άλογα. Αυτοί λοιπόν με τα ακόν-

τιά τους και τα τόξα τους εξολόθρευσαν τους ταύρους. Γίνονται λοιπόν στον μύθο οι πρώτοι που επινόησαν την «ιππικήν τέχνην» και πήραν την ονομασία Ιπποκένταυροι ή Κένταυροι (από το «κεντώ»- τρυπώ και το «ταύρος»),επειδή κέντησαν ή τρύπησαν (χτύπησαν) τους ταύρους. Εδώ βλέπουμε ότι ο μύθος ουσιαστικά καλύπτει, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι μύθοι, ένα ιστορικό γεγονός: την εξημέρωση των αλόγων. Οι Κένταυροι παρουσιάζονταν από τη μέση και πάνω σαν άνθρωποι και στο κάτω μέρος σαν άλογα (ίπποι). Αρχικός

τόπος κατοικίας τους ήταν οι νότιες υπώρειες της Όσσας και η περιοχή του Πηλίου ως το Τισσαίον όρος, λίγο πιο βόρεια από το σημερινό Τρίκερι. Αργότερα, στην τελευταία φάση της μυθικής μεταομηρικής εποχής, τους εν-

τοπίζουμε στη νότια Πελοπόννησο, όπου είχαν καταφύγει, κυνηγημένοι από τον Ηρακλή,κοντά στο ακρωτήριο Μαλέας μέχρι και το όρος Πάρνωνας. Θεωρούνταν κακόψυχοι, κλέφτες και μισάνθρωποι, πλην ελαχίστων εξαι-

ρέσεων, όπως αυτή του μυθικού δασκάλου του Αχιλλέα, Κενταύρου Χείρωνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το όνομα του Κενταύρου Νέσσου, γνωστού από τον θάνατο του Ηρακλή,δόθηκε σε λίμνη της ανατολικής Θεσσαλίας (Νεσσωνίτις).

Β’ ΚΕΝΤΑΥΡΟΜΑΧΙΑ: Επόμενος βασιλιάς των Λαπιθών της Λάρισας είναι ο Πειρίθους.Στα χρόνια της βασιλείας του οι Κένταυροι είχαν επεκταθεί σε όλη την περιοχή της ανατολικής Θεσσαλίας, από τη λίμνη Βοιβηίδα μέχρι τις ακτές του Αιγαίου. Στη γαμήλια εορτή του βασιλιά Πειρίθου με την Ιπποδάμεια,

την κόρη του Άτραγα, ήρθαν ως καλεσμένοι πολλοί, ανάμεσά τους και οι Κένταυροι, καθώς και ο αδελφικός φίλος του Πειρίθου, ο γνωστός Θησέας. Όμως, αυτός ο γάμος έμελλε να γίνει η αφορμή του μακροχρόνιου πολέμου

Λαπιθών - Κενταύρων, που έμεινε γνωστός με το όνομα Κενταυρομαχία.      Στο τραπέζι αυτό του γάμου, κι ενώ οι συνδαιτημόνες είχαν έρθει σε κατάσταση ευθυμίας, ένας από τους σημαντικότερους Κενταύρους, ο Ευρυτίων,έχοντας μεθύσει, προσπάθησε να αρπάξει την ίδια τη νύφη. Όμως ο Θησέας κατάφερε με αποφασιστική γρηγοράδα να διασώσει την Ιπποδάμεια. Οι υπόλοιποι Κένταυροι, επειδή φοβήθηκαν τα αντίποινα που θα ακολουθούσαν, αποχώρησαν απ’ τη Λάρισα. Δυστυχώς ο Ευρυτίων παρέμεινε αιχμάλωτος των Λαπιθών και δέχτηκε ατιμωτική ποινή απ’ αυτούς.

Του κόψανε τη μύτη και τα αυτιά. Μετά από αυτό του επέτρεψαν να φύγει ταπεινωμένος για το Πήλιο. Αυτή ήταν η αφορμή των συγκρούσεων Θεσσαλών - Κενταύρων, που κατέληξε στην οριστική εκδίωξη των τελευταίων, με τη βοήθεια του θεού Απόλλωνα, ως τη νότια Πίνδο. Αξίζει να αναφέρουμε τα δια-

σωθέντα ονόματα των ηρώων αυτής της σύγκρουσης, όπως διασώθηκαν από αρχαίους συγγραφείς. Απ’ την πλευρά των Λαπιθών: Οιλέας, Εξάδιος, Φάληρος, Πρόλοχος, Μόψος,καθώς και ο φίλος του Πειρίθου Θησέας. Απ’

τους Κενταύρους: Πετραίος, Άσβολος, Άρκτος,Ούρειος, Περιμήδης, Μίμας, Δρύαλος και οι δυο γιοι του Πευκέα.

Γ’ Ο ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ ΧΕΙΡΩΝ: Αναφερθήκαμε στην ωμότητα και βιαιότητα των Κενταύρων,σημειώνοντας παράλληλα την εξαίρεση του Χείρωνα. Ο Χείρων θεωρούνταν γιος του Κρόνου και της Φιλλύρας και λόγω ακριβώς της πατρικής του καταγωγής ανήκε στη γενιά των θεών. Γεννήθηκε στις όχθες της Βοιβηίδας

λίμνης και ζούσε στο Πήλιο, απομονωμένος απ’ τους άλλους Κενταύρους, στο Χειρώνιον άντρον, δηλαδή σε μια σπηλιά, που βρισκόταν σε μεγάλο ύψομετρο του βουνού. Παντρεύτηκε μια Ναϊάδα, τη Χαρικλώ, και γέννησε τέσσερα παιδιά. Στη σπηλιά του ανατράφηκε και ανδρώθηκε μια σειρά Ελλήνων ηρώων

όπως οι: Ακταίων, Ιππόλυτος, Κέφαλος, Αμφιάραος, Κάστορας και Πολυδεύκης, Νέστορας, Θησέας, Μελέαγρος, Τελαμώνας, Αίαντας,Διομήδης, Οδυσσέας, Πρωτεσίλαος, Ιάσονας και ο κορυφαίος Θεσσαλός ήρωας Αχιλλέας.

Ήταν σοφός, πράος, δίκαιος και αγαπούσε τους ανθρώπους, ενώ ήταν σπουδαίος στην ανακούφιση των πόνων και γενικά στην ιατρική. Βρήκε όμως τον θάνατο απρόσμενα στο ακρωτήρι του Μαλέα από τον Ηρακλή, ο οποίος τον τραυμάτισε κατά λάθος στο γόνατο με βέλος. Παρ’ όλο που ήταν αθάνατος, δεν άντεχε τους πόνους και ζήτησε απ’ τον Προμηθέα να ανταλλάξει την αθανασία του με τη δική του θνητή ζωή. Έτσι έγινε ο Προμηθέας αθάνατος, ενώ τα βάσανα του Χείρωνα πήραν τέλος με τον ηθελημένο θάνατό του.